نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس‏ارشد روان‏شناسی تربیتی

2 عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر آموزش راهبردهای یادگیری‏(شناختی و فراشناختی) بر عملکرد حافظۀ فعال انجام شد. جامعه‏ی این پژوهش عبارت بود از کلیه‏ی دانش‏آموزان دختر مقطع متوسطۀ شهر تهران که در سال تحصیلی 88-1387مشغول به‏تحصیل بودند. به‏منظور انتخاب نمونۀ آماری پژوهش، تعداد 175 نفر از دانش‏آموزان با استفاده از روش نمونه‏گیری خوشه‏ای چند مرحله‏ای انتخاب شدند. سپس، با اجرای آزمون ظرفیت حافظه فعال (اقتباس از دانیمن و کارپنتر، 1980) و پرسشنامۀ تلفیقی چهل ‏و ‏چهار سؤالی راهبردهای یادگیری (کرمی، 1381) تعداد 40 نفر از دانش‏آموزان گروه نمونه که نمرۀ پائین‏تر از میانگین در این دو آزمون کسب کرده بودند، انتخاب شدند. آنگاه، به‏طور تصادفی، 20 نفر از آنان در گروه کنترل و20 نفر دیگر در گروه آزمایش جایگزین شدند. گروه آزمایش به‏ مدت10 جلسۀ یک ساعته تحت آموزش راهبردهای یادگیری قرار گرفتند. پس از اتمام جلسات آموزش، به‏عنوان پس‏آزمون، عملکرد حافظۀ فعال هر دو گروه آزمایش و کنترل مورد سنجش قرار گرفت. داده‏های حاصل از اجرای پیش‏آزمون و پس‏آزمون، با استفاده از آزمونt  گروه‌های مستقل و همبسته مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. یافته‏های پژوهش نشان داد، آگاهی و استفاده از راهبردهای شناختی و فراشناختی یادگیری روی عملکرد حافظۀ فعال اثر مثبت دارد. این نتایج می‌تواند کاربردهایی برای تدریس و یادگیری اثربخش داشته باشد که در مقاله‌ی حاضر به آن پرداخته می‏شود.

کلیدواژه‌ها

اسدزاده، حسن .(1388). بررسی رابطۀ ظرفیت حافظۀ فعال و عملکرد تحصیلی میان دانش‏آموزان پایۀ سوم راهنمایی شهر تهران، فصلنامه تعلیم و تربیت، شمارۀ 1 (شماره مسلسل 97)، صص 70-53.
بنتهام، سوزان .(1384). روان‏شناسی تربیتی، (ترجمه‏ی اسماعیل سعدی‏پور و‏ علی نعمتی)، تهران: رشد (تاریخ انتشار به زبان اصلی، 2002).
رایدینگ، ریچارد .(1384). آموختن و سبک شناختی، (ترجمه‏ و تألیف حسن اسدزاده) . تهران: عابد.
سیف، علی‏اکبر .(1383). روش‏های مطالعه و یادگیری، چاپ پنجم، تهران: دوران.
سیف، علی‏اکبر .(1386). روان‏شناسی پرورشی نوین: روان‏شناسی یادگیری و آموزش، تهران: دوران.
فردیزدی، نجمه .(1384). تأثیر آموزش راهبردهای یادگیری بر پیشرفت تحصیلی دانش‏آموزان، پایان‏نامهکارشناسی‏ارشد، دانشکده‏ی روان‏شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبائی.
قربانعلی‏زاده، خیرالله .(1385). رابطه‏ی بین ظرفیت حافظۀ فعال و راهبردهای یادگیری و عملکرد تحصیلی در بین دانش‏آموزان پسر سال سوم متوسطه شهر لنگرود، پایان‏نامه کارشناسی‏ارشد، دانشکدۀ روان‏شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبائی.
کرمی، ابوالفضل .(1381). تدوین ابزار سنجش راهبردهای یادگیری و مطالعه و تعیین رابطه‏ی این راهبردها با پیشرفت تحصیلی، رساله‏ی دکتری، دانشکده‏ی روان‏شناسی و علوم‏تربیتی، دانشگاه علامه طباطبائی.
لک‏راد، کبری .(1381). آموزش راهبردهای فراشناختی (پس‏ختام) بر درک مطلب، سرعت یادگیری و عملکرد خواندن در دانش‏آموزان دختر پایۀ اول دبیرستان. پایان نامه کارشناسی‏ارشد، دانشکدۀ روان‏شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی.
لورا، برک .(1383). روان‏شناسی رشد، (ترجمۀ یحیی سیدمحمدی)، تهران: ارسباران.
مجتبی‏زاده، محمد .(1385). بررسی رابطۀ حافظۀ فعال، میزان اضطراب و پیشرفت تحصیلی در بین دانش‏آموزان سال سوم متوسطه دبیرستان‏های شهر زنجان، پایان‏نامه کارشناسی‏ارشد، دانشکدۀ روان‏شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبائی.
مهاجر، آمنه .(1387). بررسی تأثیر آموزش راهبردهای فراشناختی بر ظرفیت حافظۀ فعال و پیشرفت تحصیلی دانش‏آموزان دختر سال سوم دورۀ راهنمایی شهر تهران در سال تحصیلی، پایان‏نامه کارشناسی‏ارشد، دانشکدۀ روان‏شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبائی.
هرگنهان، بی. آر.، السون، متیو اچ. (1385) . مقدمه‏ای بر نظریه‏های یادگیری، (ترجمه‏ی علی‏اکبر سیف) ویرایش هفتم، تهران: دوران (تاریخ انتشار به زبان اصلی، 1997).
یگانه ایرائی، روجا .(1385). رابطۀ بین حافظۀ فعال، خلاقیت و پیشرفت تحصیلی در بین دانش‏آموزان دختر پایه‏ی پنجم ابتدایی شهر آمل، پایان‏نامه کارشناسی‏ارشد، دانشکدۀ روان‏شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبائی.
 
 
 
منابع انگلیسی
Alloway, P. A. (2006) How dose working memory work in the classroom, Educational research and reviews, Vol. 1(4), 134-139.
Dembo, M. H. (1994) Applying Educational Psychology, New York, LongMan
Gathercole, S. E. & Pickering, S. J. (2000) working memory deficits in children with low achievement in the national curriculum at 7 years of age, British Journal of Education Psychology, 70. 177-194.
Gathercole, S. E, Pickering, S. J., Ambridge, B. & Wearning, H (2004) the structure of working memory from 4 to 15 years of age". Developmental Psychology, 40, 177-190.
Gathercole, S. E., Lamont, E., Alloway, P. A. (2006) "working memory in the Classroom. Chapter 8. pp. 219-239.
Gathercole, S. E. & Alloway, P. A. (2006) working memory and classroom Learning. UK: The University of Durham.
Gathercole, S. E. (2008) Working memory in the classroom, Vol. 21. No 5. May 2008. The University of York.
Riding, R. J., Grimley, M., Asadzadeh, D. H., & Banner, G. (2003) Cognitive style, working memory and learning behaviour and attainment in school subjects British Journal of Educational Psychology, 73, 149–169.