نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد

2 کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی

چکیده

هدف ازاین پژوهش بررسی اثربخشی پرورش تفکر انتقادی بر مهارت‏های حل مسأله و عزت نفس دانش‏آموزان و ارائه پیشنهادهایی براساس یافته‏های پژوهش به روان درمانگران، مشاوران، برنامه‏ریزان و کارشناسان آموزش و پرورش جهت پرورش تفکر انتقادی در دانش‏آموزان می‏باشد.
این پژوهش که به روش آزمایشی انجام شده است و سؤال اصلی آن این است که آیا آموزش تفکر انتقادی به افراد گروه آزمایش، باعث افزایش مهارت‏های حل مسأله و عزت نفس در آنان می‏گردد. جامعه‏آماری پژوهش دانش‏آموزان دختر دبیرستانی شهرستان کلاله می‏باشند که روی 80 نفر از کسانی که مایل به شرکت در گروه بودندآزمون‏های ‏عزت نفس، حل‏مسأله و تفکر‏انتقادی اجراگردید و از بین‏افرادی که نمره‏پایینی در این سه آزمون کسب کرده بودند (تعداد 30 نفر)، تعداد 22 نفر، به صورت تصادفی انتخاب گردیدند و در دو گروه آزمایش (11 نفر) و کنترل (11 نفر) قرارداده شدند.
افراد گروه آزمایش در10 جلسه 2 ساعتی (هر هفته یک جلسه)، جهت آموزش تفکر انتقادی شرکت نمودند، سپس از هر دو گروه (آزمایش وکنترل) پس آزمون گرفته شد و با استفاده از آزمون t تفاوت میانگین‏های پیش‏آزمون و پس‏آزمون از لحاظ آماری مورد بررسی قرارگرفت. نتایج نشانگر کارایی و اثربخشی عمل آزمایشی بوده است. از مجموع یافته‏های بدست‏آمده ازآزمودنی‏ها و اجرای t همبسته و مستقل نتیجه‏می‏شود که فرضیه‏های پژوهش تأیید شده و به نظر می‏رسدکه آموزش تفکر انتقادی به افرادگروه آزمایش موجب افزایش میزان عزت نفس و مهارت‏های حل مسألۀ آنان شده است.
 

کلیدواژه‌ها

اکبری حقیقی نژاد، عبدالحسین .(1369). تأثیر سطح کلاس وجنسیت بر رشدتفکر منطقی. (پایان نامه کارشناسی ارشد). شیراز: دانشگاه شیراز.
بابامحمدی، حسن و خلیلی، حسین .(1383). مهارت‏های تفکر انتقادی دانشجویان پرستاری دانشگاه علوم پزشکی سمنان. مجله آموزش در علوم پزشکی، دوره چهارم، شماره دوازدهم، صص29-23.
دوبونو، ادوارد .(1379). شش کلاه تفکر .ترجمه آذین ایزدی فر. تهران: انتشارات پیک بهار.
شریعتمداری، علی .(1375). «تفکر و تفکر انتقادی و تفکر خلاق». فصلنامه علمی، فرهنگی فرهنگستان علوم. تهران: فرهنگستان علوم، سال سوم، شمارۀ سوم.
شعبانی، حسن .(1378). تأثیرروش حل مسأله به صورت کار گروهی بر تفکر انتقادی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان پایۀ چهارم ابتدایی شهرتهران. (پایان نامۀ دکتری). تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
طباطبایی، محمود؛ طالبیان شریف، جعفر و جلالی تهرانی، محمود .(1375). رابطه بین شرایط ارزشمندی، تفکرات غیرمنطقی وعزت نفس درمیان دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد. طرح پژوهشی، دانشگاه فردوسی مشهد.
صالحی فدردی، جواد .(1373). «اثرتعدد نقش و احساس رضایت از آن بر میزان عزت نفس و فشار روانی در دبیران زن». (پایان نامه کارشناسی ارشد). تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
عباسی، عفت .(1380). بررسی مهارت‏های مؤثر بر پرورش تفکر انتقادی در برنامه درسی جامعه‏شناسی در دوره متوسطه در سال تحصیلی80- 1379. (پایان نامه دکتری). تهران: دانشگاه تربیت معلم.
فتحی واجارگاه،کوروش .(1377). اصول برنامه ریزی درسی. تهران: ایران زمین.
فقیهی، فاطمه .(1378). اصلاح برنامه‏های درسی، پرورش مهارت‏های فکری. فصلنامه تعلیم و تربیت. تهران: سازمان پژوهش وبرنامه ریزی آموزشی وزارت آموزش وپرورش، سال پانزدهم، شماره 3.
گرگری، رحیم بدری و فتحی آذر، اسکندر .(1386). «مقایسه تأثیر یادگیری مبتنی برحل مسأله گروهی و آموزش‏سنتی بر تفکر‏انتقادی دانشجو معلمان». مجله مطالعات تربیتی و روان‏شناسی، دوره هشتم، شماره دوم، صص 41-27.
مایرز، چت(بی تا). آموزش تفکرانتقادی. ترجمه خدایار‏ابیلی(1374). تهران: انتشارات سمت.
محمدیاری، اشرف .(1384). رابطه تفکر انتقادی مدیران گروه‏های آموزشی با مدیریت تغییر سازمانی. (پایان نامه کارشناسی ارشد). مشهد، دانشگاه فردوسی، دانشکده روان‏شناسی و علوم تربیتی.
نصری، مریم .(1383). اثربخشی گروه درمانی شناختی- رفتاری برافزایش میزان عزت نفس دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد. (پایان نامه کارشناسی ارشد). مشهد: دانشگاه فردوسی.
 
 
Bensley, D. A. (1998). critical thinking in psychology. United States of America: Brooks/cole publishing company.
Ennis, R. (1989). critical thinking and subject specificity: clarification and needed research. Educational Researcher, 18.
Kurfiss, J. G. (1998). critical thinking, theory, research, practice, and possibilities Washington, ERIC.
Lumsdaine, E. (1995). creative problem solving. Michigan, MC Graw- Hill, Inc.
Lipman, M. (1998). critical thinking-what can I be?. Educational Leadership. Volume 46, Number 1.
Paul, R. Bloom's taxonomy and critical thinking instruction. Educational Leadership. Volume 42, Number 8.
Perkins, C. & Murphy, E. (2006). Identifying and measuring individual engagement in critical thinking in online discussions: An exploratory case study. Educational Technology and Society, 9 (1), 298-307.
Richmond. J. E. D. (2007). Bringing critical thinking to the education of developing country professionals. International Education Journal, 8 (1), 1-29.
Suliman, W. A. & Halabi, J. (2006). Critical thinking, self-Steem, and state of anxiety of nursing students. Nurse Education Today.