نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی، دانشگاه شهیدمدنی آذربایجان، تبریز، ایران

2 استاد گروه روانشناسی تربیتی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران

3 دانشیار گروه روان‏شناسی تربیتی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران

چکیده

در طول سه دهه اخیر پژوهشگران زیادی به بررسی تفاوت‏های جنسیتی در هیجان‌های تحصیلی پرداخته-اند ولی نتایج بسیاری از آن‌ها باهم متناقض بوده است؛ بنابراین انجام یک فراتحلیل جهت دستیابی به یک نتیجه جامع در این زمینه ضروری به نظر می‏رسید. در این راستا هدف پژوهش حاضر ترکیب نتایج حاصل از پژوهش‏های موجود در زمینه تفاوت‏های جنسیتی در هیجان‌های تحصیلی است. روش مورداستفاده این پژوهش فراتحلیل است. جامعه آماری کلیه پژوهش‌های منتشرشده در کشور بین سال-های 1370 تا 1400 بود. بعد از بررسی پژوهش‏های اولیه بر اساس ملاک‏های ورود و خروج، 146 اندازه اثر از 80 پژوهش منتخب وارد فرآیند تحلیل شدند. به‌منظور گردآوری اطلاعات از چک‏لیست مصرآبادی (1395) و به‌منظور تجزیه‌وتحلیل داده‏ها، از اندازه اثر ترکیبی با دو مدل اثرات ثابت و تصادفی، نمودار قیفی، تحلیل حساسیت، فرارگرسیون استفاده شد. در این پژوهش از بین انواع شاخص-های d از شاخص g هجز استفاده شد. نتایج نشان داد که تفاوت به‏دست‏آمده در شاخص هیجان‌های تحصیلی کل و انواع هیجان‏ها، با توجه به تفسیر معیار d کوهن پایین‏تر از سطح کوچک است. با توجه به ناهمگنی اندازه‏های اثر، به تحلیل زیر مؤلفه‌ها پرداخته شد. مبتنی بر اندازه‏های اثر به‏دست‏آمده بین دختران و پسران در شاخص هیجان‌های تحصیلی کل و انواع هیجان‏ها تفاوتی وجود ندارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

اسمعیلی، ن. شکری، ا. فتح‌آبادی، ج. حیدری، م. (۱۳۹۴). آزمون روابط ساختاری بین باورهای خودکارآمدی تحصیلی، الگوهای اسنادی، راهبردهای مقابله، هیجان‌های پیشرفت و اهمال‌کاری تحصیلی در دانشجویان، فصلنامه پژوهش در نظام‌های آموزشی، ۹(۳۰)، ۶۳.
تقی نسب، م. (1392). فراتحلیلی بر پژوهش‏های انجام‌شده در حوزه اضطراب امتحان، پایان‏نامه کارشناسی ارشد، گروه روانشناسی تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.
حبیبی، ر، آق آتابای، آ، پیری، م. (1394). مقایسه تفاوت‌های جنسیتی دانش آموزان دوره دوم متوسطه ازلحاظ هوش اجتماعی، تنظیم هیجان و تعلل ورزی تحصیلی. آموزش پژوهی، 1(1)، 65-83.
حیات، ع، اسمی، ک، رضایی، ر، نبیئی، پ. (1397). رابطه هیجان‌های تحصیلی با عملکرد تحصیلی دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شیراز، مجله پژوهش در آموزش علوم پزشکی، 9(4)،29-20.
رضایی، ا. (۱۳۹۴). بررسی روایی درونی و پایایی نسخه فارسی پرسش‌نامه هیجان‌های تحصیلی ریاضی در مقطع ابتدایی، نشریه پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی، ۳(۹)، ۳۳-۴۴.
رنجبراسفیجر، ن. )۱۳۹۹). بررسی نقش جو روانی-اجتماعی کلاس درس و هیجان‌های تحصیلی در خلاقیت هیجانی دانش‌آموزان پایه ششم. پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته تحقیقات آموزشی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه پیام نور گناباد، خراسان رضوی، ایران.
زغیبی قناد، س، عالیپور بیرگانی، س، مرادی، م. (1396). بررسی مدل علّی جنسیت و باور هوشی افزایشی با راهبردهای شناختی و فراشناختی با میانجی‌گری هیجان‌های مثبت تحصیلی در دانشجویان. مطالعات آموزشی آموزشگاهی، 6(2)،97-120.
قدم پور، ع. حیدریانی، ل. برزگر بفرویی، م. دهقان منشادی، م. (۱۳۹۷). بررسی نقش امید تحصیلی و حمایت عاطفی ادراک‌شده در پیش‌بینی بهزیستی تحصیلی دانشجویان علوم پزشکی، مجله پژوهش در آموزش علوم پزشکی، ۱۰(۳)، ۴۷-۵۷.
مصرآبادی، ج (1395). فراتحلیل: مفاهیم، نرم‏افزار و گزارش‏نویسی، تبریز: دانشگاه شهید مدنی آذربایجان.
نورمحمدی، ر. شکری، ا. خدایی، ع. (۱۳۹۹). رابطه بین جهت‌گیری‌های هدف پیشرفت، فرایندهای ارزیابی شناختی و هیجانات پیشرفت در دانشجویان دختر و پسر: یک تحلیل میانجی گیری تعدیل‌شده، نشریه مطالعات آموزش و یادگیری، ۱۲(۱)، ۱۵۸-۱۸۰.
هاتف الحسینی، ع. (۱۳۹۹). بررسی رابطه هیجان تحصیلی و اهداف پیشرفت با عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان شهر اصفهان، نشریه مطالعات کاربردی در علوم اجتماعی و جامعه‌شناسی، ۳(۳)، ۶۷.
 
Bandura, A. (1969). Principles of behavior modification.‏
Britner, S. L. (2008). Motivation in high school science students: A comparison of gender differences in life, physical, and earth science classes. Journal of Research in Science Teaching: The Official Journal of the National Association for Research in Science Teaching, 45(8), 955-970.‏
Brody, L. (1999). Gender, Emotion, and the Family.
‏Chaplin TM, Aldao A. 2013. Gender differences in emotion expression in children: a meta-analytic review Psychol. Bull. In press.
Chiang, W. W., & Liu, C. J. (2014). Scale of academic emotion in science education: Development and validation. International Journal of Science Education, 36(6), 908-928.‏
Durik, A. M., Hyde, J. S., Marks, A. C., Roy, A. L., Anaya, D., & Schultz, G. (2006). Ethnicity and gender stereotypes of emotion. Sex Roles, 54(7-8), 429-445.‏
Eivers, E., & Clerkin, A. (2012). PIRLS & TIMSS 2011. Reading, mathematics and science oiriconies for Ireland. Dublin: Educational Research Centre.‏
Else-Quest NM, Higgins A, Allison C, Morton LC. 2012. Gender differences in self-conscious emotional experience: a meta-analysis. Psychol. Bull. 138, 947–81.
Etikan, I., Musa, S. A., & Alkassim, R. S. (2016). Comparison of convenience sampling and purposive sampling. American journal of theoretical and applied statistics, 5(1), 1-4.‏
Frenzel, A. C., Pekrun, R., & Goetz, T. (2007). Girls and mathematics—A “hopeless” issue? A control-value approach to gender differences in emotions towards mathematics. European Journal of Psychology of Education, 22(4),497-514.
Goetz, T. & Frenzel, A. & Hall, N. & Pekrun, R. (2008). Antecedent of academic emotion: Testing the internal/external frame of reference model for academic enjoyment. Contemporary Educational psychology.
Goetz, T., Bieg, M., Lüdtke, O., Pekrun, R., & Hall, N. C. (2013). Do girls really experience more anxiety in mathematics?. Psychological science, 24(10), 2079-2087.‏
Hattie, J. A. C. (2009). Visible Learning: A synthesis of over 800 meta-analyses. Relating to achievement. New York: Routledge
Huixia, M., Shijiang, S., & Shengyun, N. (2009). Type A Behaviour and Academic Emotion in College Students. Studies of Psychology and Behavior, 7(3), 193.‏
Hyde, J. S. (2014). Gender similarities and differences. Annual review of psychology, 65, 373-398.
Ketonen, E. E., Dietrich, J., Moeller, J., Salmela-Aro, K., & Lonka, K. (2018). The role of daily autonomous and controlled educational goals in students’ academic emotion states: An experience sampling method approach. Learning and Instruction, 53, 10-20.
Luo, W., Ng, P. T., Lee, K., & Aye, K. M. (2016). Self-efficacy, value, and achievement emotions as mediators between parenting practice and homework behavior: A control-value theory perspective. Learning and Individual Differences, 50, 275-282.‏
Liben, L. S., & Bigler, R. S. (2002). The development course of gender differentiation. Blackwell publishing.‏
Lohbeck, A., Nitkowski, D., & Petermann, F. (2016, December). A control-value theory approach: Relationships between academic self-concept, interest, and test anxiety in elementary school children. In Child & Youth Care Forum (Vol. 45, No. 6, pp. 887-904). Springer US.‏
Martin, C. L., & Halverson Jr, C. F. (1981). A schematic processing model of sex typing and stereotyping in children. Child development, 1119-1134.‏
Mejía-Rodríguez, A. M., Luyten, H., & Meelissen, M. R. (2020). Gender Differences in Mathematics Self-Concept Across the World: an Exploration of Student and Parent Data of TIMSS 2015. International Journal of Science and Mathematics Education, 1-22.‏
Moeller, J., Salmela-Aro, K., Lavonen, J., & Schneider, B. (2015). Does anxiety in science classrooms impair math and science motivation?-Gender differences beyond the mean level. International Journal of Gender, Science and Technology.‏
Neuschmidt, O., Barth, J., & Hastedt, D. (2008). Trends in gender differences in mathematics and science (TIMSS,1995-2003). Studies in Educational Evaluation, 34(2), 56-72.‏
‏Pekrun, R. (2006). The control-value theory of achievement emotions: Assumptions, corollaries, and implications for educational research and practice. Educational psychology review, 18(4), 315-341.
Pekrun, R., Goetz, T., Titz, W., & Perry, R. P. (2002). Academic emotions in students' self-regulated learning and achievement: A program of qualitative and quantitative research. Educational psychologist, 37(2), 91-105.‏
Pekrun, R., Goetz, T., Titz, W., & Perry, R. P. (2002). Positive emotions in education.‏
Pekrun, R., Linnenbrik-Garcia, L. (2014). International Handbook of Emotion in Education. 711 Third Avenue, New York, NY 10017: Taylor & Francis Group
Shields, S. (2002). Speaking from the heart: Gender and the social meaning. Cambridge, UK, New York: Cambridge University Press.‏
Zahn-Waxler, C., Park, J. H., Usher, B., Belouad, F., Cole, P., & Gruber, R. (2008). Young children's representations of conflict and distress: A longitudinal study of boys and girls with disruptive behavior problems. Development and Psychopathology, 20(1), 99-119.‏
Zembylas, M., & Fendler, L. (2007). Reframing emotion in education through lenses of parrhesia and care of the self. Studies in Philosophy and Education, 26(4), 319-333.‏