نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد روان شناسی تربیتی، دانشگاه شهید باهنرکرمان، کرمان،ایران

2 استادیار گروه روان شناسی، دانشگاه شهید باهنر، کرمان، ایران

3 دانشیار گروه روان شناسی، دانشگاه شهید باهنرکرمان، کرمان، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی نقش واسطه‌ای تاب‌آوری در رابطه بین ویژگی‌های شخصیتی و رضایت شغلی در معلمان شهرستان بافت بود. جامعه آماری این پژوهش شامل تمام معلمان شهرستان بافت، استان کرمان بودند که از بین آن‌ها 320 معلم به عنوان نمونه به شیوه نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند. برای گردآوری داده‌ها از پرسشنامه تاب‌آوری کانر و دیویدسون (2003)، فرم کوتاه پرسشنامه نئو (1986) و پرسشنامه رضایت شغلی مینه سوتا (1967) استفاده شد. تجزیه و تحلیل اطلاعات با استفاده از الگویابی معادلات ساختاری و روش بوت استرپ جهت آزمون مسیرهای واسطه‌ای انجام شد. بر اساس نتایج تحقیق حاضر، الگوی پیشنهادی پژوهش از برازش مناسبی برخوردار است. نتایج حاکی از آن است که روان‌رنجوری رابطه‌ معنادار کاهشی (معکوس) اما گشودگی نسبت به تجربه و توافق‌پذیری یک رابطه معنادار افزایشی (مستقیم) با رضایت شغلی دارند. تاب‌آوری با رضایت شغلی رابطه معنادار افزایشی (مستقیم) دارد. روان‌رنجوری رابطه‌ای معنادار از نوع کاهشی (معکوس) با تاب‌آوری دارد، این در حالی است که برون‌گرایی- درون‌گرایی و وظیفه‌شناسی با تاب‌آوری رابطه معنادار کاهشی افزایشی (مستقیم) دارند. روان‌رنجوری، برون‌گرایی و وظیفه‌شناسی ضمن رابطه مستقیم با تاب‌آوری رابطه غیرمستقیم معناداری با رضایت شغلی از طریق تاب‌آوری نیز دارند . بنابراین می توان نتیجه گرفت که تاب آوری نقش واسطه ای میان بعضی از ویژگی های شخصیت با رضایت شغلی معلمان دارد و تصمیم گیرندگان در حوزه تعلیم و تربیت باید به نقش این متغیر در رضایت شغلی معلمان توجه داشته باشند.

کلیدواژه‌ها

اسدنیا، ابوالفضل، جلیل پور، پیمان، احمدی، وحید و بریاجی، مهدی. (1395). رابطه ویژگی‌های شخصیتی با عملکرد شغلی در بین کتابداران کتابخانه‌های دانشگاه‌های شهید چمران و علوم پزشکی جندی شاپور اهواز. علوم و فنون مدیریت اطلاعات، 2(1)، 141-157.‎
ایزدآبادی، بهروز، رضایی، آذرمیدخت و سروقد، سیروس. (1395). رابطه ویژگی‌های شخصیتی و تاب‌آوری با تفاهم جنسی مردان متأهل زندانی. مجله روانشناختی اجتماعی، 4(39)، 93-79.
باقری‌نیا، حسن، یمینی، محمد، ایلدرآبادی، اسحاق و باقری‌نیا، فهیمه. (1394). رابطه ویژگی‌های شخصیتی و سلامت روان با واسطه تاب‌آوری در پرستاران. دانشگاه علوم پزشکی سبزوار، 22(6)، 1063-1070.
ترابی گلسفیدی، معصومه، نویدی مقدم، مسعود و منیرپور، نادر. (1398). رابطه روان‌بنه‌های سازش‌نایافته اولیه و الگوی پنج عاملی شخصیت با میزان تاب آوری در پرستاران. مجله علوم روانشناختی، 18(75)، 355-362.‎
حاتمیان، پیمان و حاتمیان، پرستو. (1398). پیش بینی رضایت شغلی کارکنان براساس ویژگی‏های شخصیتی و تاب آوری. رویش روان شناسی، 2(35)، 3-8.
حاجی بابایی، فاطمه، صالحی کمبو، معصومه، نجف وندزاده، مرضیه و حقیقی زاده، محمدحسین. (1395). میزان رضایت شغلی پرستاران شاغل در بخش‌های کودکان و عوامل مؤثر بر آن، نشریه پرستاری ایران، 29(101)، 57-66.
خطیب، حمیده، ناظر، محمد، نعمت الله زاده ماهانی، کاظم و صدر محمدی، رضوان. (1395). رابطه‌ی ویژگی‌های شخصیتی با شادکامی و رضایت شغلی بین کارکنان دانشگاه ولی عصر (عج) رفسنجان. مجله علمی، 14(4)، 1161-1180.
فتحی آشتیانی، ع. (1390). آزمون‌های روان شناختی ارزشیابی شخصیت و سلامت روان. تهران: انتشارات بعثت.
قلی پور، زهرا، مرعشی، علی، مهرابی زاده هنرمند، مهناز و ارشدی، نسرین. (1394). تاب آوری به عنوان میانجی رابطه پنج عامل بزرگ شخصیت و شادکامی. فصلنامه روان شناسی تربیتی، 39، 136-155.
کیانی، سعید. (1389). رابطه هوش هیجانی، تاب‌آوری و سازگاری اجتماعی در دانشجویان شاهد جهت تبیین مدل سلامت روانی، پایان‌ نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی.
گروسی فرشی، م. (1380). رویکردی نوین در ارزیابی شخصیت (کاربرد تحلیل عاملی در مطالعات شخصیت). ناشر: دانیال و جامعه پژوه.
نجارپور استادی، سعید، اسمخانی اکبری‌نژاد، هادی و لیوارجانی، شعله. (1389). بررسی رابطه ویژگی‌های شخصیتی و باورهای غیرمنطقی با رضایت شغلی در بین کارکنان شرکت سهامی خاص مخابرات استان آذربایجان شرقی. نشریه‌ی فراسوی مدیریت، 4(13)، 39-58.
نجومی، سیما و بهرامی، هادی. (1392).  نقش صفات شخصیتی در پیش‌بینی تاب‌آوری دانشجویان نظامی. فصلنامه علمی پژوهشی ابن سینا اداره بهداشت و درمان نهاجا، (44)، 42-35.
نورانی پور، رحمت الله و اکبرزاده عبدالجبار، حسن. (1390). بررسی رابطه بین ویژگی‌های شخصیت و رضایت شغلی کارکنان شرکت پتروشیمی تبریز سال 1389. فصلنامه علوم تربیتی، (14)، 25-44.
References
Avey, J. B., Wernsing, T. S., & Luthans, F. (2008). Can positive employees help posit organizational change? Impact of psychological capital and emotions on relevant attitudes and behaviors. The journal of applied behavioral science, 44(1), 48-70.
Bibi, Z., & Karim, J. (2017). Self-esteem, resilience, and social trust as mediators in the relationship between optimism and job satisfaction: A preliminary analysis of data from European Social Survey. Pakistan Journal of Psychological Research, 155-173.
Brown, R., Wey, H., & Foland, K. (2018). The relationship among change fatigue, resilience, and job satisfaction of hospital staff nurses. Journal of Nursing Scholarship, 50(3), 306-313.
BrukLee V, Khoury HA, Nixon AE, et al. (2009) Replicating and extending past personality/job satisfaction meta-analyses. Human Performance 22(2): 156–189.
Bui, H. T. (2017). Big Five personality traits and job satisfaction: Evidence from a national sample. Journal of General Management42(3), 21-30.
Campbell- sills, L., Cohen, Sh.L., Stein, M.B. (2006). Relationship or resilience to personality, coping, and psychiatric symptoms in young adults. Behaviour Research and Therapy, 44, 585-599.Collishaw, S., Pickles, A., Messer, J., Rutter, M., Shearer, C., & Maughan, B. (2007). Resilience to adult psychopathology following childhood maltreatment: Evidence from a community sample. Child abuse & neglect, 31(3), 211-229.
Conner and Davidson, J. R. T. (2003). Development of a new resilience scale: The Conner-Davidson Resilience Scale (CD-RISC). Depression and Anxiety, 18, 76-82.
Costa, P. & McCrae, R. (1992). Revised NEO Personality Inventory (NEOPI-R) and NEO Five-Factor Inventory (NEO_FFI) Professional Manual. Odessa. FL: Psychological Assessment Resource.
Deater-Deckard, K. Ivy, L. Smith, J. (2005). Resilience in Gene Environment Transactions. In Goldstein. S. & Brooks. R.B, Handbook of Resilience in Children, (pp.49-64), New York: Contemporary Books.
Dicke, T., Marsh, H. W., Parker, P. D., Guo, J., Riley, P., & Waldeyer, J. (2020). Job satisfaction of teachers and their principals in relation to climate and student achievement. Journal of Educational Psychology, 112(5), 1061.
Dormann, C., & Zapf, D. (2002). Social stressors at work, irritation, and depressive symptoms: Accounting for unmeasured third variables in a multi‐wave study. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 75(1), 33-58.
Eghbali & Najafi, M. (2020). Emergency Nurses Job Satisfaction Prediction Model: Personality traits, Resilience, Emotional Expression and Ambiguity Tolerance. Journal of Molecular Biology Research. 10 (1), 37-45.
Fayombo, G. (2010). The relationship between personality traits and psychological resilience among the Caribbean adolescents.
Fredrickson, B.L. (2001). The role of positive emotions in positive psychology: The broden- and– build theory of positive emotions. American Psychologist, 56,218- 22.
Kašpárková, L., Vaculík, M., Procházka, J., & Schaufeli, W. B. (2018). Why resilient workers perform better: The roles of job satisfaction and work engagement. Journal of Workplace Behavioral Health, 33(1), 43-62.
Khizar, U., & Mustafa, D. J. (2016). Relationship between personality traits and job satisfaction of police officers in Punjab, Pakistan. International Journal of Business and Social Science, 7(7), 109-113.
Kline, R. B. (2011). Methodology in the social sciences. Principles andpractice of structural equation modeling (3rd Ed.). Guilford Press.
Laird, K. T., Krause, B., Funes, C., & Lavretsky, H. (2019). Psychobiological factors of resilience and depression in late life. Translational Psychiatry, 9(1), 1-18.
Martins & Proença, T. (2012). Minnesota Satisfaction Questionnaire–Psychometric properties and validation in a population of Portuguese hospital workers. FEP Journal–Economics & Management: Working Paper, 471(1), 1-23.
Mróz, J., & Kaleta, K. (2016). Relationships between personality, emotional labor, work engagement and job satisfaction in service professions. International journal of occupational medicine and environmental health, 29(5), 767.
Obeid, M., Salleh, Z., & Nor, M. N. M. (2017). The mediating effect of job satisfaction on the relationship between personality traits and premature sign-off. Academy of Accounting and Financial Studies Journal, 21(2), 1-17.
Oshio, A., Taku, K., Hirano, M., & Saeed, G. (2018). Resilience and Big Five personality traits: A meta-analysis. Personality and Individual Differences, 127, 54-60.
Pahi, M. H., Shah, S. M. M., Ahmed, U., & Umrani, W. A. (2016). Investigating the issue of nurse job satisfaction: Role of esprit de corps, task significance, self-efficacy and resilience: A case study. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 6(4), 339-355.
Park, E. J., & Lee, Y. M. (2018). Effect of professional autonomy, communication satisfaction, and resilience on the job satisfaction of intensive care unit nurses. Journal of Korean Critical Care Nursing, 11(2), 63-74.
Polat, D. D., & İskender, M. (2018). Exploring Teachers' Resilience in Relation to Job Satisfaction, Burnout, Organizational Commitment and Perception of Organizational Climate. International Journal of Psychology and Educational Studies, 5(3), 1-13.
Rahmawati, S. W. (2013). Employee resiliencies and job satisfaction. Journal of Educational, Health and Community Psychology, 2(1), 30-37.
Riolli, L., Savicki, V., & Cepani, A. (2002). Resilience in the face of catastrophe: Optimism, personality, and coping in the Kosovo crisis. Journal of applied social psychology, 32(8), 1604-1627.
Ryckman, R. M. (2012). Theories of personality preliminary analysis of data from European Social Survey. Pakistan Journal of Psychological Research, 155-173.
Said, H. M., Abukraa, M. K., & Rose, R. M. (2015). The Relationship between personality and Job Satisfaction among Employees in Libyan Oil and Gas Company. American Research Journal of Business and Management1(2), 18-24.
Theron & Theron, A. M. (2010). A critical review of studies of South African youth resilience, 1990-2008. South African journal of science, 106(7), 1-8.
Wei, C. S., & Lim, H. T. (2017). Manufacturing employees’ big five personality dimensions and their relationship to job satisfaction. Journal of Technology Management and Business, 4(2).
ZarinTaj & Soleymani, M. (2016). The study of the relationship between personality characteristics and job satisfaction among nurses in Urmia Imam Khomeini hospital. International Journal of Humanities and Cultural Studies (IJHCS) ISSN 2356-5926, 1063-1069.
Zautra, A., J., Hall, J. S., & Marray, K. E. (2010). Resilience: A new definition of health for people and communities. In: Reich, J, W., Zautra A. J., & Hall,J.S. Handbook of adulth resilience. The Guilford press, Newyork
 
 استناد به این مقاله: آذرکردار، فاطمه، پوراحسان، سمیه و توحیدی، افسانه. (1401). نقش واسطه‌ای تاب‌آوری در رابطه بین ویژگی‌های شخصیتی و رضایت شغلی در معلمان. فصلنامه روان‌شناسی تربیتی، 18(65)، 183-201.  doi: 10.22054/jep.2022.63789.3482
 Educational Psychology is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.