نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی، دانشگاه الزهرا(س)، تهران، ایران (نویسنده مسئول) m.jalaee94@gmail.com

2 استادیار گروه روانشناسی، دانشگاه الزهرا(س)، تهران، ایران

3 دانشیار گروه روانشناسی، دانشگاه الزهرا(س)، تهران، ایران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر بسته بازی طراحی شده مبتنی بر هوش اخلاقی بر افزایش وجدان، خویشتن‌داری و مسئولیت­پذیری اجتماعی کودکان بااستعداد دبستانی بود. روش پژوهش، نیمه­آزمایشی با طرح پیش­آزمون-پس­آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش کلیه دانش­آموزان دختر با استعداد پایه­های چهارم، پنجم و ششم  ابتدایی منطقه سه تهران بودند. از میان مدارس ابتدایی دخترانه منطقه 3، مدرسه­ای به­طور تصادفی انتخاب شد. از میان دانش­آموزان بااستعداد در پایه­های مورد نظر تعدادی دانش­آموز بنابر تشخیص آموزگاران کلاس­شان انتخاب شدند. سپس از میان آن­ها تعداد 30 دانش­آموز به تصادف انتخاب شدند و بااستعداد بودن آن­ها نیز از طریق آزمون هوش گاردنر تائید شد. دانش­آموزان به­طور تصادفی در دو گروه آزمایش (16 نفر) و کنترل (14 نفر) گمارده شدند. بسته ­بازی بر اساس نظریه و کتاب‌هایی در زمینه بازی و هوش اخلاقی بوربا (2001) طراحی شد و به تائید پنج متخصص روانشناسی کودک و نوجوان رسید. این بسته در گروه آزمایش طی 9 جلسه یک ساعته اجرا شد. ابزار مورد استفاده پژوهش پرسشنامه مسئولیت­پذیری کردلو (1389)، هوش­اخلاقی علی­اکبری­دهکردی، گلپایگانی و محتشمی (1394) و هوش چندگانه گاردنر بود. نتایج تحلیل داده­ها با استفاده از آزمون کوواریانس برای دو متغیر وجدان و خویشتن‌داری و نیز آزمون t برای متغیر مسئولیت­پذیری نشان داد که بسته بازی طراحی شده در افزایش مؤلفه‌های وجدان (003/0 = p)، خویشتن‌داری (006/0= p)، و مسئولیت­پذیری (001/0= p) مؤثر واقع شده است و به­طور معناداری نمرات پس­آزمون گروه آزمایش در این سه مؤلفه از گروه کنترل بالاتر بود. مرحله پیگیری به دلیل محدودیت زمانی و در دسترس نبودن نمونه مورد مطالعه اجرا نشد.

کلیدواژه‌ها

-آروند، ژینوس و  شفیع­آبادی، عبدالله (1383). نقش خویشتن‌داری در موفقیت شغلی پزشکان. کارو جامعه، 55، 7-4.
-برک، لورا (2007). روان­شناسی رشد (از نوجوانی تا پایان زندگی)، ترجمه یحیی سیدمحمدی، جلد دوم، چاپ بیست و هشتم، تهران، نشر ارسباران.
-بدری گرگری، رحیم و واحدی، زهرا (1394). تأثیر اجرای برنامه فلسفه برای کودکان بر رشد هوش اخلاقی دانش­آموزان دختر. تفکر و کودک،6 (11)، 17-1.
-براتی احمدآبادی، هاجر؛ عریضی، حمیدرضا و نوری، ابوالقاسم (1389). رابطه بین جوسازمانی و وجدان کاری با عملکرد شغلی. فصلنامه روانشناسی کاربردی،1 (13)، 81-65.
-بوربا، میکله (2001). پرورش هوش اخلاقی: هفت فضیلت اساسی که برای درست رفتار کردن باید آموخت، ترجمه فیروزه کاوسی، تهران، انتشارات رشد.
-جعفری، علیرضا (1393). تأثیر بازی­های آموزشی بر رشد اجتماعی کودکان پیش‌دبستانی. فصلنامه روانشناسی تربیتی،10 (33)، 85-71.
-جوادزاده، پدرام (1394). علل اجتماعی مهاجرت نخبگان ایرانی به دانشگاه­های آمریکا. مجله مدیریت فرهنگی،9 (28)، 111-95.
-حجت­پناه، حسین؛ امانی، زهرا و طالع­پسند، سیاوش (1397). رابطه رشد خودکنترلی و قضاوت اخلاقی بر پیشرفت تحصیلی دانش­آموزان پایه پنجم. پژوهش‌های تربیتی، 5 (36)، 91-74.
-خرم­آبادی، راضیه؛ سپهری­شاملو، زهره؛ صالحی­فدردی، جواد و بیگدلی، ایمان (1397). مدل ساختاری کارکردهای اجرایی و روابط فرازناشویی با بررسی نقش میانجی خودکنترلی. فصلنامه روانشناسی شناختی،6 (1)، 57-46.
-خرمائی، فرهاد؛ آزادی ده بیدی، فاطمه و حق­جو، شیوا (1395). مدل ساختاری رابطه فضیلت اخلاقی صبر با مشکلات تنظیم هیجانی در دانشجویان. فصلنامه پژوهش در سلامت روان‌شناختی، 10 (1)، 31-21.
-خسروی، حمید؛ عسکریان، مصطفی و نوه­ابراهیم، عبدالرحیم (1395). بررسی رابطه بین مؤلفه‌های وجدان کاری با تعهد سازمانی دبیران مدارس متوسطه پسرانه دولتی شهر تهران. دو فصلنامه پژوهش­های تربیتی، 32، 112-98.
-رحیمی، حمید؛ مدنی، سید احمد و محمدیان، آسیه (1394). بررسی رابطه بین هوش اخلاقی و سرمایه اجتماعی با مسئولیت­پذیری دانشجویان (مورد مطالعه: دانشگاه کاشان). فرهنگ در دانشگاه اسلامی، 5 (1)، 125-101.
-رحیمی، مهدی و یوسفی، فریده (1389). نقش الگوهای ارتباطی خانواده در همدلی و خویشتن‌داری فرزندان. فصلنامه خانواده پژوهی، 6 (4)، 447-433.
-رضاپور میرصالح، یاسر؛ خردمند، طاهره و شاهدی، سمیه (1396). اثربخشی آموزش هوش اخلاقی بر عملکرد اجتماعی و مشکلات رفتاری. فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری،12 (4)، 12-1.
-سفیری، خدیجه و چشمه، اکرم (1390). مسئولیت­پذیری نوجوانان و رابطه آن با شیوه­های جامعه­پذیری در خانواده. جامعه­شناسی آموزش‌وپرورش،1 (1)، 130-103.
-شیخ‌الاسلامی، راضیه و برزو، شیوا (1394). فرزندپروری و مسئولیت­پذیری در نوجوانان: نقش واسطه‌گری سبک­های پردازش هویت. روش­ها و مدل­های روان‌شناختی،6 (19)، 120-97.
-طالبی طاری، فاطمه (1394). نقش پیش‌بینی کننده ویژگی شخصیتی مادران بر کفایت اجتماعی و مسئولیت­پذیری دانش­آموزان دختر پایه ششم ابتدایی. پایان‌نامه جهت اخذ کارشناسی ارشد. دانشگاه علامه طباطبائی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی.
-عاشوری، محمد و دلال زاده، فاطمه (1397). اثربخشی بازی‌درمانی مبتنی بر مدل‌ شناختی رفتاری بر مشکلات رفتاری و مهارت‌های اجتماعی کودکان پیش‌دبستانی با اختلال نارسایی توجه-بیش‌فعالی. مجله توان‌بخشی،۱۹ (۲)، 115-102.
-علی­اکبری دهکردی، مهناز؛ علیپور، احمد و درنجفی­شیرازی، مهناز (1393). اثربخشی قصه‌گویی بر مؤلفه‌های هوش اخلاقی کودکان دختر پیش‌دبستانی در شهر اصفهان. دو فصلنامه شناخت اجتماعی، 3 (2)، 43-33.
-علی‌اکبری دهکردی، مهناز؛ گلپایگانی، الهه و محتشمی، طیبه (1394). ارائه مدلی برای سنجش هوش اخلاقی در کودکان. مقاله منتشرشده در کنفرانس بین‌المللی علوم انسانی، روانشناسی و علوم اجتماعی، تهران: موسسه مدیران ایده پرداز پایتخت ایلیا.
-فرخ­نژاد، خدانظر؛ سلیمی، قاسم و فدائیان، بهرام (1390). رفتار شهروندی سازمانی: تأملی بر رابطه وجدان کاری، سازش­پذیری با رفتارکاری مخرب. فصلنامه مشاوره شغلی و سازمانی، 3 (7)، 96-76.
-فضل­الهی قمشی، سیف­اله (1394). مسئولیت­پذیری دانشجویان؛ عوامل تأثیرگذار و اولویت­ها. فرهنگ در دانشگاه اسلامی،5 (3)، 346-327.
-فیروزبخت، مهرداد (مترجم) (1394). روانشناسی بالینی فیرس، مفاهیم، روش­ها، حرفه (نوشته تیمونی جی. ترال و میچل جی. پرینستین). تهران: رشد.
-قلی­پور، آرین و روشندل اربطانی، طاهر (1389). مدیریت استعدادها کژکارکردهای رسانه­های جمعی در تشدید روند مهاجرت نخبگان. مجله پژوهش­های مدیریت،3 (8)، 35-19.
-کاظم­پور، اسماعیل و باباپور واجاری، مریم (1396). تأثیر آموزش صلح بر مسئولیت­پذیری دانش­آموزان. فصلنامه رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 8 (4)، 82-65.
-کرباسچی، محمدرضا (1391). بررسی میزان تأثیر بازی بر هوش و خلاقیت دانش­آموزان ابتدایی منطقه سه شهر تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، دانشکده روانشناسی و علوم اجتماعی، گروه علوم تربیتی.
-لندرت، گری (2002). بازی‌درمانی: هنر برقراری ارتباط. ترجمه فروزنده داور پناه. تهران: انتشارات رشد.
-متانی، مهرداد و کشاورز، علی (1397). بررسی ارتباط بین سرمایه اجتماعی سازمانی و وجدان کاری در بین کارکنان بانک مسکن شهر تهران. فصلنامه علوم اجتماعی، 12 (1)، 220-199.
-محمودی میمند، مطهره (1392). بررسی نقش بازی در پرورش تفکر کودکان از منظر فلسفه دوران کودکی. دانشگاه خوارزمی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی. گروه تاریخ و فلسفه تعلیم و تربیت.
-میرزایی، طاهره؛ فراهانی، محمد نقی و حسنی، جعفر (1393). بررسی رابطه عواطف و وجدان با قضاوت اخلاقی. مجله روانشناسی شناختی، 2 (2)، 36-27.
-هاشمی، ویدا؛ بهرامی، هادی و کریمی، یوسف (1385). بررسی رابطه هوش هشتگانه گاردنر با انتخاب رشته تحصیلی و پیشرفت تحصیلی دانش­آموزان. روانشناسی، 10 (3)، 287-275.
-یاسمی نژاد، پریسا (1393). تأثیر آموزش هوش اخلاقی بر مسئولیت­پذیری، همدلی هیجانی، اخلاق تحصیلی و بخشودگی بین فردی دانش­آموزان دختر پایه سوم مقطع متوسطه. پایان‌نامه دکتری، دانشگاه شهید چمران اهواز، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، گروه روانشناسی تربیتی.
-Augimeri, L. K., Walsh, M., Donato, A., Blackman, A., Piquero, A. R. (2018). SNAP (Stop Now And Plan): Helping children improve their self-control and externalizing behavior problems. Journal of criminal justice. 56. 43-49.
-Dementiy, L. I. and Grogoleva, O. Y. (2016). The structure of responsibility of preschool and primary school age children. Social and behavioral sciences. 233. 372-376.
-Ergin, B. and Ergin, E. (2017). The predictive power of preschool children's social behaviors on their play skills. Journal of education and training studies. 5 (9). 140-145.
-Furnham, A., Tang, L., Lester, D., O'Connor, R., Montgomery, R. (2002). Estimates of ten multiple intelligences: sex and national differences in the perception of oneself and famous people. Europen psychologist. 7 (4).
-Goldstein, S. (2015). The evolution of intelligence. In S. Goldstein, D. Princiotta, and J. A. Naglier, Handbook of intelligence: evolutioanary theory, historical perspective, and current concepts. New York: Springer.
-Lennick, D., Kiel, F. (2005). Moral intelligence: enhancing business performance and leadership success. Pennsylvania: Wharton school of the University of Pennsylvania.
-Molchanov, S. V. (2013). The moral development in childhood. Social and behavioral sciences. 86. 615-620.
-Moran, S. (2011). Multiple intelligence. In M. A. Runco & S. R. Pritzker, Encyclopedia of creativity (2nd). (pp. 161-165). Cambridge: Academic press.
-Savina, E. (2014). Does play promotes self-regulation in children? Early child development and care. 184 (11). 1692-1705.
-Sumaroka, M., and Bornstein, M. H. (2008). Play. In M. Haith and J. Benson, Encyclopedia of infant and early childhood development. (pp. 553-561). Cambridge: Academic press.
-Vazsonyi, A. T., Jiskrova, G. K. (2018). On the development of self-control and deviance from preschool to middle adolescence. Journal of criminal justice. 56. 60-69.