نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مشاوره دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات، تهران

2 هیات علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

3 استاد گروه سنجش و اندازه گیری، دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

هدف از انجام پژوهش حاضر ساخت و هنجاریابی مقیاس باورهای وجودی بر اساس قرآن کریم (با تأکید بر دیدگاه علامه طباطبائی) در بین افراد مبتلا به مولتیپل اسکلورزیس (ام اس) بود. جامعۀ آماری این پژوهش را کلیه مبتلایان به ام اس بیمه­شده تأمین اجتماعی مراجعه­کننده به داروخانه 13 آبان، 29 فروردین، هلال احمر و شهید کاظمی در شهر تهران تشکیل دادند که از بین آن­ها، داروخانه 13 آبان به روش تصادفی ساده انتخاب شد. نمونۀ پژوهش شامل 150 نفر از مبتلایان بود. ابزار پژوهش، پرسشنامه باورهای وجودی با در نظر گرفتن 39 گویه بود. بررسی مقدماتی پرسشنامه با تأیید روایی صوری و محتوایی پرسشنامه، بر روی 30 نفر با در نظر گرفتن مقدار آلفای کرونباخ (97/0) و همبستگی گویه­ها با نمره کل، نشان داد که پرسشنامه با 39 گویه قابل اجرا بر روی نمونه اصلی است. سپس، پایایی پرسشنامه با مقدار آلفای کرونباخ (77/0) و حذف 2 گویه به دلیل عدم همبستگی با نمره کل، مورد تأیید قرار گرفت. بررسی روایی سازه پرسشنامه با استفاده از روش تحلیل عاملی نشان داد که ابتدا مقدار KMO برابر 687/0 بود و آزمون بارتلت نیز در سطح (01/0>P) معنادار بود. همچنین برای استخراج عوامل اولیه مقیاس باورهای وجودی با استفاده از روش تحلیل مؤلفه‌های اصلی و چرخش واریماکس، تعداد 4 عامل با در نظر گرفتن گویه­هایی با بارعاملی بالاتر از 3/0 در نظر گرفته شد؛ بنابراین پس از حذف گویه های ناخالص، تعداد 25 سؤال و 50 گزینه در 4 عامل نام­گذاری شدند که عبارت بودند از: 1- بودن در جهان معنادار 2- ایمان و حقیقت 3- خودآگاهی و مسئولیت 4- بخشش و عشق به دیگران. پایایی و همسانی درونی پرسشنامه 25 سؤالی با روش آلفای کرونباخ (70/0) مورد تأیید قرار گرفت. خرده­مقیاس‌های محاسبه­شده و نمره کل پرسشنامه با ضریب همبستگی پیرسون نشان از همبستگی معنادار در سطح (01/0>P) داشت. همچنین در نهایت نمرات استاندارد و هنجار شده پرسشنامه به تفکیک هر عامل محاسبه شد. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که پرسشنامه باورهای وجودی مبتلایان به ام اس به­عنوان یک ابزار پایا و استاندارد قابلیت استفاده در موقعیت‌های پژوهشی و بالینی را دارد.

کلیدواژه‌ها

احمدی، بابک. (1381). هایدگر و پرسش بنیادین. تهران: نشر مرکز
احمدی، صدیقه. (1391). مقایسه اثر بخشی آموزش مبتنی بر طرح معنویت درمانی با رویکرد دینی و درمان روایت دلبستگی به زنان به کاهش تعارضات زناشویی. پایان نامه دکتری. تهران: علامه طباطبایی
آذربایجانی، مسعود. (1387). مقیاس سنجش دینداری، تهیه و ساخت آزمون جهت گیری مذهبی با تکیه بر اسلام. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
آرام، محمدرضا. (1387). قرآن و بهداشت روانی. گروهی از نویسندگان، مجموعه مقالات قرآن کریم، جلد سوم؛ انتشارات اسوه، چاپ اول. سایت راسخون
آرکینز، پل و گری، کالین. (1382). کتاب آموزشی spss10، ترجمه فتوحی اردکانی. تهران: نشر آصال-شایگان.
آقایوسفی، علیرضا؛ شقاقی، فرهاد؛ دهستانی، مهدی و برقی ایرانی، زیبا. (1391). ارتباط کیفیت زندگی و سرمایه روان­شناختی با ادراک بیماری در میان مبتلایان به بیماری‌ام اس. فصلنامه روانشناسی سلانت. شماره 1، ص 1-15
ایمانی فر، حمیدرضا؛ فاطمی، جمیله و امینی، فاطمه. (1391). بخشش از دیدگاه روان‌شناسی و قرآن کریم؛ فصلنامه انسان­پژوهی، مقاله 7، دوره 9، شماره 27.
باقی، عبدالرضا. (1391). بررسی و نقد صدق و معقولیت باور به خدا بر اساس براهین وجودی از دیدگاه پلانتینگا. فصلنامه اندیشه نوین دینی. سال 7. ش 27. ص (197-220).
بهاری، فرشاد و سیف، سوسن. (1379). بخشودگی: معرفی یک مدل درمانی در مشاوره ازدواج و خانواده. تازه‌ها و پژوهش­های مشاوره. فصلنامه علمی-پژوهشی انجمن مشاوره ایران. جلد 2، شماره 7 و 8.
پترسون، مایکل وهاسکر، ویلیام و رایشنباخ،بروس و بازینجر،دیوید.( 1387). عقل و اعتقادات دینی، ترجمه احمد نراقی و ابراهیم سلطانی. ج 5، تهران: طرح نو.
پرن، پریسا. (1389)؛ بررسی و مقایسه باورهای زنان بارور و نابارور نسبت به ناباروری. پایان نامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی
تقی یاره، فاطمه. (1389)؛ تدوین بسته‌ی روان درمانگری وجودی بر اساس اندیشه جلال الدین محمد مولوی و بررسی اثر بخشی آن در درمان افسردگی و افزایش سطح تحول من. پایان نامه دکتری. تهران: علامه طباطبایی
ثرندایک، رابرت. آل. (1375). روانسنجی کاربردی. ترجمه: هومن حیدر علی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
جان بزرگی، مسعود و داستانی، محبوبه. (1393). مروری بر وضعیت تجربی روان‌درمانگری در ایران. دو فصلنامه علمی-پژوهشی. مطالعات اسلام و روانشناسی. شماره 15، ص 145-190.
جان بزرگی، مسعود؛ فاکر، حسین و جان بزرگی، امین. (1390). ارزیابی تحول روانی – معنوی در درمانگری مراجعان مذهبی. مطالعات اسلام و روا­نشناسی. سال پنجم. شماره 8.
جهانگیر، اکرم و مفتون، فرزانه. (1387)؛ تأویل آیه 82 سوره اسراء در رابطه با دعا و درمان. فصلنامه تخصصی پژوهش­های میان رشته‌ای قرآنی. سال اول، شماره اول.
حیدری، علی. (1388). ناخودآگاه روحی و خلاء وجودی از دیدگاه قرآن و روان شناسی جدید.
دلاور، علی. (1380). مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی. تهران: انتشارات رشد.
رجبی، محمود. (1393)؛ روش تفسیر قرآن. تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. چاپ پنجم (1391).
سیف، علی اکبر. (1383). اندازه گیری، سنجش و ارزشیابی آموزشی. تهران: نشر آگاه.
سیمون و سیمون. س. (1371). بخشودن. ترجمۀ مهدی قراچه داغی، چاپ اول، نشر: مترجم
شکری نیا، محمد علی. (1388)؛ جایگاه طبیعت در تربیت انسان از دیدگاه قرآن. پایان نامه کارشناسی ارشد. تهران: علامه طباطبایی
طباطبایی (ره)، سید محمد حسین. (1388). قرآن در اسلام از دیدگاه تشیع. تهران: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزۀ علمیۀ قم
طباطبایی (ره)، سید محمد حسین. (1391). اصول فلسفه رئالیسم. به کوشش سید هادی خسروشاهی. چاپ سوم؛. قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم. موسسه بوستان کتاب.
طباطبایی (ره)، سید محمد حسین. (1391). اصول فلسفه رئالیسم. مقدمه و پاورقی به قلم شهید مرتضی مطهری. (پنج جلد). انتشارات صدرا. چاپ بیست و یکم
طباطبایی (ره)، سیدمحمدحسین. (1390). تفسیر المیزان (دوره 20 جلدی)، ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی. چاپ 31. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین قم
علمی، قربان و چنگی آشتیانی، مریم. (1393). بررسی کارکرد معنا بخشی دین در اندیشه علامه طباطبایی.
فاطمی، آزاده سادات. (1386). مقایسه افکار ناکارآمد و سازگاری اجتماعی در زنان نابارور. پایان نامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی.
فتاحیان، کبری. (1390). بررسی و مقایسه ویژگی­های شخصیتی بیماران مبتلا به ام اس، بیماران مبتلا به سرطان و افراد عادی شهر تهران. روانشناسی عمومی. دانشگاه علامه طباطبایی.
فرگوسن، کیتی؛ استیون هاکینگ. (1392). ذهنی رها. ترجمه رامین رامبد. تهران: نشر مازیار.
فقیهی، شکوهی یکتا، پرند. (1390). نگرش انسان شناختی اسلامی و بازتاب آن در سلامت روانی. تازه‌ها و پژوهشهای مشاوره. فصلنامه علمی-پژوهشی انجمن مشاوره ایران. جلد 10، شماره 37. بهار 1390.
فقیهی، علی نقی و رفیعی مقدم، فاطمه. (1387). انسان از دیدگاه راجرز و مقایسۀ آن با دیدگاه اسلامی. دو فصلنامه علمی، تخصصی. مطالعات اسلام و روان شناسی. س 2، ش 3، پاییز و زمستان. صفحات 167-143.
قرآن حکیم. ترجمه و شرح آیات منتخب، حضرت آیه آلله مکارم شیرازی. (1389). قم: نشر نشتا، چاپ نوبت دوم.
کجباف، محمدباقر؛ قاسمیان نژاد جهرمی، علی نقی و احمدی فروشانی، سید حبیب الله. (1394). تأثیر گروه­درمانی معنوی و وجودی بر میزان افسردگی، اضطراب مرگ و باور به ادامه حیات پس از مرگ با تکیه بر گزارش­های افراد تجربه کننده مرگ در دانشجویان. دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی. سال شانزدهم، شماره 4، ص (4-13).
کلاین، پل. (1380). راهنمای ساده تحلیل عاملی. ترجمه صدر السادات، سیدجلال و مینایی، اصغر. تهران: نشر سمت.( تاریخ انتشا اثر به زبان اصلی، 1994)
مصلح، علی اصغر. (1384). پرسش از حقیقت انسان مطالعه‌ای تطبیقی در آراء ابن عربی و هایدگر؛ قم: کتاب طه
معاضدی، کاظم و اسدی، عبدالله. (1390)؛ بررسی روش‌های حفظ سلامت روان از منظر قرآن کریم. مجله دانشگاه علوم پزشکی اردبیل. دوره دوازدهم. شماره اول. بهار (1391). صفحات 96-85.
مفتون، فرزانه و جهانگیر،اکرم و صدیقی،ژیلا و کاربخش،مژگان و فرزدی،فرانک وخدایی،شهناز.( 1387)؛ دعا درمانی و کیفیت زندگی در بیماران مولتیپل اسکلروز. فصلنامه تخصصی پژوهشهای میان رشته‌ای قرآنی. سال اول، شماره اول، زمستان، 1387.
میرهاشمی، مالک و نجفی، فاطمه. (1393). اثربخشی درمان راه حل­مدار بر تاب آوری و احساس انسجام بیماران مولتیپل اسکلروزیس. مجله علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی. دوره 24. شماره 3. ص 175-181.
هاریسون، (1384). اعصاب هاریسون. ترجمه: سید مصطفی میبدی. تهران: چراغ دانش. (تاریخ انتشا اثر به زبان اصلی، 2005)
هومن، حیدر علی. (1380). اندازه گیری روانی و تربیتی و فن تهیه تست با تجدید نظر کلی و افزودنی­ها. تهران: نشر سلسله.
هینکل، جانیس آل و چیویر، کری اچ.(2008). درسنامه پرستاری داخلی و جراحی برونر و سودارث: مغز و اعصاب. ترجمه زهرا مشتاق.(1393). تهران: جامعه نگر
Corbett, L. & Milton, M. (2011). Existential therapy: A useful approach to trauma?. Counselling Psychology Review, 26 (1), 62-74.
Enright, R. D., Eastin, D. L., Golden, S., Sarinopoulos, I., & Freedman, S. (1991). Interpersonal forgiveness within the helping professions: An attempt to resolve differences of opinion. Counseling and Values, 36(2), 84-103.
Festinger, I. (1954). A theory of social comparison process, Hum Relt. 7: 117-140.
Heidegger, M. (1962). Being and time, trans. J. Macquarrie and E. Robinson.
Helminiak, D. A. (2001). Treating spiritual issues in secular psychotherapy. Counseling and values, 45(3), 163-189.
Hemsley, C. (2010). Why this trauma and why now? The contribution that psychodynamic theory can make to the understanding of post-traumatic stress disorder. Counselling Psychology Review, 25(2), 13-20.
Hoffman, L. (2012). An existential-phenomenological approach to the psychology of religion. Pastoral Psychology, 61(5-6), 783-795.
Hoffman, L., Dias, J., & Soholm, H. C. (2012). Existential-humanistic therapy as a model for evidence-based practice. In Evidence in support of existential-humanistic psychology: Revitalizing the ‘third force’. Symposium presented at the 120th annual convention of the American Psychological Association, Orlando, FL.
Jung, C. G. (1959). The Archetypes and Collective Unconscious (2nd.). London: Routledge. PP.31.
Kennedy, G. A; Macnab, F. A. & Ross, J. J. (2015). The effectiveness of spiritual religious interventions in psychotherapy and counseling: a review of the recent literature. Melbourne: PACFA.
Koenig, H. G., Pearce, M. J., Nelson, B., Shaw, S. F., Robins, C. J., Daher, N. S., & Rosmarin, D. H. (2015). Religious vs. conventional cognitive behavioral therapy for major depression in persons with chronic medical illness: A pilot randomized trial. The Journal of nervous and mental disease, 203(4), 243-251.
Lodrick, Z. (2007). Psychological Trauma–What Every Trauma Worker Should Know. Integration, 4, 2.
McFarlane, A. C., & Van Der Kolk, B. A. (1996). Trauma and its challenge to society.
Miars, R. D. (2002). Existential authenticity: A foundational value for counseling. Counseling and Values, 46 (3), 218-225.
Oliver, Mark. (2010); An Analysis of Existential therapy from a counseling perspective. University of Houston- clear lake.P.1-14
Petrie, K. J: myrtveit, Solbjorg Makalani, Partridge, Ann, H: Stephens, Melika. (2015). The Relationship between the belief in a genetic cause for breast cancer and bilateral mastectomy. Healt psychology, Vol 34(5), May 2015, 473-476.
Spinelli, E. (2002). The therapeutic relationship as viewed by existential psychotherapy: re-embracing the world. Journal of Contemporary Psychotherapy, 32(1), 111-118.
Stephen A. Diamond. (2014). secrets of existential, psychotherapy – Prt II, journal Dasein 2014; p.64-65, Dasein n.2
Van Deurzen, E., & Adams, M. (2016). Skills in existential counselling & psychotherapy. Sage.
Van Deurzen, E. (2010). the framework of Existential therapy.4030-ch-01.indd.P.7-26
Vos, J., Craig, M., & Cooper, M. (2015). Existential therapies: a meta-analysis of their effects on psychological outcomes. Journal of consulting and clinical psychology, 83(1), 115.
Wainrip, B. R. (2006). Healting crisis and trauma with body, mind, and sprit. New York: Springer publishing company.
Whitson, J. A., Galinsky, A. D., & Kay, A. (2015). The emotional roots of conspiratorial perceptions, system justification, and belief in the paranormal. Journal of Experimental Social Psychology, 56, 89-95.