نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
دانشیار روانشناسی دانشگاه پیام نور
چکیده
هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه بین ویژگی‌های شخصیتی، رویکردهای یادگیری و عملکرد تحصیلی دانشجویان بود. به این منظور 371 نفر از دانشجویان علوم انسانی دانشگاه پیام نور مرکز تبریز (259 زن و 112 مرد) به‌صورت تصادفی با استفاده از روش نمونه‌گیری طبقه‌ای و خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب شدند. پرسشنامهپنج عامل اصلی شخصیت و سیاهه رویکردها و مهارت‌های مطالعه توسط این دانشجویان تکمیل شدند و معدل کل دانشجویان به‌عنوان شاخص عملکرد تحصیلی در نظر گرفته شد. برای تحلیل داده‌های جمع‌آوری‌شده آزمون همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه سلسله مراتبی و تحلیل مسیر مورداستفاده قرار گرفت. نتایج نشان داد که بین ویژگی شخصیتی وظیفه‌شناسی، رویکرد یادگیری راهبردی و عملکرد تحصیلی دانشجویان رابطه مثبت ولی بین رویکرد سطحی با عملکرد تحصیلی رابطه منفی و معنی‌داری وجود دارد. نتایج تحلیل رگرسیون سلسلهمراتبی نشان داد که اثر مستقیم وظیفه‌شناسی بر عملکرد تحصیلی هنگامی‌که رویکرد راهبردی در گام دوم وارد تحلیل می‌شود، از بین می‌رود. در این تحلیل دو پیش‌بین معنی‌دار برای عملکرد تحصیلی وجود داشت: رویکرد راهبردی (باارزش بتای مثبت) و رویکرد سطحی (باارزش بتای منفی). نتایج تحلیل مسیر نیز نشان داد که اثر غیرمستقیم وظیفه‌شناسی بر عملکرد تحصیلی دانشجویان از طریق رویکرد راهبردی میانجی‌گری می‌شود.
کلیدواژه‌ها
آتش‌روز، بهروز؛ پاک‌دامن، شهلا. و عسگری، علی. (1387). ارتباط بین پنج رگه شخصیتی و پیشرفت تحصیلی. روانشناسی تحولی (روانشناسان ایرانی). 4(16)، 376-367.
ایزدی، صمد. و محمدزاده‌ملایی، رجب‌علی. (1386). بررسی رابطه سبک‌های یادگیری، ویژگی‌های شخصیتی و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان. دانشور رفتار، 14 (27)، 28- 15.
پروین، لورنس ای. و جان، اولیور پی. (1386). شخصیت: نظریه و پژوهش (ویرایش هشتم)، ترجمه محمدجعفر جوادی و پروین کدیور. تهران: انتشارات آییژ (تاریخ انتشار اثر به زبان اصلی، 2001).
پلنت، جولی. (1394). راهنمای نجات SPSS ،ترجمه اکبر رضایی. تبریز: فروزش. (تاریخ انتشار اثر به زبان اصلی، 2010).
سرمد، زهره؛ بازرگان، عباس. و حجازی، الهه. (1378). روش‌های تحقیق در علوم رفتاری. تهران: آگاه.
سیف، علی‌اکبر. (1386). روانشناسی پرورشی نوین: روانشناسی یادگیری و آموزش(ویرایش ششم). تهران: دوران.
شکری، امید؛ کدیور، پروین؛ فرزاد، ولی اله؛ سنگری، علی‌اکبر؛ زین‌آبادی، حسن‌رضا. و غنایی‌زیبانقش، زهرا. (1386). نقش عوامل شخصیت، رویکردهای یادگیری و سبک‌های تفکر بر پیشرفت تحصیلی دانشجویان. مجله روانشناسی، 11 (4)، 470-447.
شکری، امید؛ کدیور، پروین؛ فرزاد، ولی اله. و دانشورپور، زهره. (1385). رابطه سبک‌های تفکر و رویکردهای یادگیری با پیشرفت تحصیلی. تازه‌های علوم شناختی، 30، 52- 44.
شکری، امید؛ کدیور، پروین؛ فرزاد، ولی‌اله. و سنگری، علی‌اکبر. (1385). نقش صفات شخصیت و رویکردهای یادگیری در پیشرفت تحصیلی دانشجویان. پژوهش‌های روان‌شناختی، 9(4-3)، 84-65.
فتح‌آبادی، جلیل. و سیف، علی‌اکبر. (1386). بررسی تأثیر روش‌های مختلف سنجش (تشریحی یا چندگزینه‌ای) بر رویکردهای مطالعه و راهبردهای آماده شدن برای امتحان در دانشجویان با پیشرفت تحصیلی بالا و پایین. مجله علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز، 14، 46- 21.
گروسی فرشی، میرتقی. (1380). رویکردهای نوین در ارزیابی شخصیت (کاربرد تحلیل عامل در مطالعات شخصیت). تبریز: نشر جامعه پروژه؛ دانیال.
منصوری، پریسا؛ سلطانی‌شیرازی، علیرضا؛ راهمی، فهیمه؛ موسوی‌نسب، شمسی. و آیت الهی، مسعود. (1382). مقایسه رویکرد یادگیری و مطالعه دانشجویان کارشناسی پیوسته پرستاری و مامایی دانشکده پرستاری و مامایی حضرت فاطمه (س) دانشگاه علوم پزشکی شیراز. مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، 3 (10)، 39-39.
نصرت‌آبادی، مسعود؛ جوشن لو، محسن. و جعفری کندوان، غلامرضا. (1385). بررسی پایایی و روایی پرسشنامه پنج عامل اصلی شخصیت (BFI) در دانشجویان. فصلنامه روانشناسی و علوم تربیتی، 5، 148-123.
Ackerman, P. L., & Heggestad, E. D. (1997). Intelligence, personality, and interests: Evidence for overlapping traits. Psychological Bulletin, 121, 219-245.
Alderon, J. C. and Wall, D. (1993). Does washback exist? Applied Linguistics, 14, 2, 115-129.
Baron, R.M., & Kenny, D.A. (1986). The moderator–mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic, and statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51(6), 1173–1182.
Biggs, J. B. (1999). Teaching for quality learning at university: What the student does. Buckingham: Open University Press.
Biggs, J. B. (2001). Enhancing learning: A matter of style or approach? In R. J. Sternberg & L. F. Zhang (Eds.), Perspectives on thinking, learning, and cognitive styles (pp. 73–102). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum.
Boyle, E. A., Duffy, T., & Dunleavy, K. (2003). Learning styles and academic outcome: The validity and utility of Vermunt's Inventory of Learning Styles in a British higher education setting. British Journal of Educational Psychology, 73, 267-290.
Burton, L. J., & Nelson, L. J. (2006). The relationship between personality, approaches to learning and academic success in firstyear. Higher Education Research and Development Society: www.Eprints.usq.edu.au.
Busato, V.V., Prins, F.J., Elshout, J.J., & Hamaker, C. (2000). Intellectual ability, learning style, personality, achievement motivation and academic success of psychology students in higher education. Personality and Individual Differences, 29, 1057–1068.
Chamorro-Premuzic, T., & Furnham, A. (2003). Personality predicts academic performance: Evidence from two longitudinal university samples.Journal of Research in Personality, 37, 319-338.
Cheng, L. (1997). How does washback influence teaching? Implications for Hong Kong, Language and Education, 11, 1, 38-54.
Cheng, L. (1997). How does washback influence teaching? Implications for Hong Kong. Language and Education, 11(1), 38-54.
Conard, M. A. (2006). Aptitude is not enough: How personality and behavior predict academic performance. Journal of Research in Personality, 40, 339-346.
Diseth, A. (2003). Personality and approaches to learning as predictors of academic achievement. European Journal of Personality, 17, 143-155.
Diseth, Å., & Martinsen, Ø. (2003). Approaches to learning cognitive style, and motives aspredictors of academic achievement. Educational Psychology, 23(2), 195–207.
Duff, A., Boyle, E., Dunleavy, K., & Ferguson, J. (2004). The relationship between personality, approach to learning, and academic performance. Personality and Individual Differences, 36, 1907-1920.
Eggen, P, Kauchak, D. (2001). Educational Psychology. (5th Ed). Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall.
Entwistle, N. J., Tait, H., & McCune, V. (2000). Patterns of response to an approach to studying inventory across contrasting groups and contexts. European Journal of Psychology of Education, 15, 33–48.
Farsides, T., & Woodfield, R. (2003). Individual differences and undergraduate academic success: the roles of personality, intelligence and application. Personality and Individual Differences, 34, 1225-1243.
Furnham, A., Christopher, A., Garwood, J., & Martin, N.G. (2008). Ability, demography, learning style, and personality trait correlates of student preference for assessment method. Educational Psychology, 28(1), 15–27.
John, O. P., & Srivastava, S. (1999). The Big Five trait taxonomy: History, measurement, and theoretical perspectives. In L. A. Pervin, & O. P. John (Eds.), Handbook of personality: Theory and research (2nd ed., pp. 102-138). New York: Guilford.
Laidra, K., Pullmann, H., & Allik, J. (2007). Personality and intelligence as predictors of academic achievement: A cross-sectional study from elementary to secondary school. Personality and Individual Differences, 42(3), 441-451.
Marton, F., & Saljo, R. (1976). On qualitative differences in learning (I & II). British Journal ofEducational Psychology, 46, 4–11 & 115–127.
McCrae, R. R. (2001). 5 years of progress: A reply to Block. Journal of Research in Personality, 35, 108-113.
Messick, S. (1987). Structural relationships across cognition, personality in cognition, personality and style. In R.E. Snow & M.J. Farr (Eds.), Aptitude learning and Instruction (Vol. 3, pp. 35–77). Hillsdale, NJ: LEA.
Messick, S. (1994). The matter of style: Manifestations of personality in cognition, learning, and teaching. Educational Psychologist, 29(3), 121–136.
Nguyen, N. T., Allen, L. C., & Fraccastoro, K. (2005). Personality predicts academic performance: Exploring the moderating role of gender. Journal of Higher Education Policy and Management, 27, 105-116.
Noftle, E.E., & Robins, R.W. (2007). Personality predictors of academic outcomes: Big five correlates of GPA and SAT scores. Journal of Personality and Social Psychology, 93(1), 116–130.
Poropat, A.E. (2009). A meta-analysis of the five-factor model of personality and academic performance. Psychological Bulletin, 135(2), 322–338.
Snow, R.E., Corno, L. and Jackson, III, D. (1996). Individual differences in affective and conative functions. In D.C. Berliner and R. C. Calfee (Eds), Handbook of Educational Psychology. NY: Simon and Schuster Macmillan.
Speth, G., & Brown, R. (1990). Effects of college students’ learning styles and gender on their test preparation strategies. Applied Cognitive Psychology, 4, 189-202.
Swanberg, A., & Martinsen, O. (2010). Personality, approaches to learning and achievement. Educational Psychology, 30(1), 75–88
Tait, H., Entwistle, N. J., & McCune, V. (1998). ASSIST: A reconceptualization of the approaches to study inventory. In C. Rust (Ed.), Improving student learning (pp. 262–270). Oxford, UK: Oxford Brookes University.
Thomas, P., & Bain, J. (1984). Contextual dependence of learning approaches: The effects of assessment. Human Learning, 3, 227-240.
Trapmann, S., Hell, B., Hirn, J.-O.W., & Schuler, H. (2007). Meta-analysis of the relationship between the big five and academic success at university. Journal of Psychology, 215(2), 132–151.
Wagerman, S. A. & Funder, D. C. (2007). Acquaintance reports of personality and academic achievement: A case for conscientiousness. Journal of Research in Personality, 41(1), 221-229.
Zhang, L. (2003). Does the big five predict learning approaches? Personality and Individual Differences, 34, 1431-1446.
)