نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملایر، گروه روان‏شناسی ganji@iau-malayer.ac.ir

2 دانشیار دانشگاه بوعلی سینا، گروه روان‏شناسی

3 - کارشناس ارشد روان‏شناسی تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد همدان

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر آموزش مهارت‏های پرسشگری به معلمان بر میزان تفکر انتقادی دانش‏آموزان پسر دوره متوسطه بود. طرح پژوهش حاضر شبه آزمایشی و از نوع پیش‏آزمون- پس‏آزمون باگروه کنترل است. جامعه آماری راکلیه دانش‏آموزان پسر دوره متوسطه شهرستان ملایر تشکیل می‏دادند، از این جامعه 219 دانش‏آموز سال دوم و سوم رشته‏های علوم انسانی و الکتروتکنیک به صورت تصادفی انتخاب و در دو گروه (113کنترل، 106 آزمایشی) در قالب 8 کلاس مورد بررسی قرار گرفتند. دبیران 4 کلاس (درس‏های فلسفه، منطق، دینی، الکترونیک کاربردی) به عنوان گروه آزمایشی دوره مهارت‏های پرسشگری را دریافت و دبیران 4 کلاس دیگر به عنوان گروه کنترل در این دوره شرکت نکردند. برای گردآوری اطلاعات پژوهش از آزمون مهارت‏های تفکر انتقادی کالیفرنیا فرم«ب» (فاشیون و فاشیون، 1997) استفاده شد. داده‏ها با آزمون های t و تحلیل کوواریانس تجزیه و تحلیل شدند. یافته‏ها نشان داد که دانش‏آموزان هردوگروه از نظر سن، معدل، بهره هوشی و تفکر انتقادی و زیر مقیاس‏های آن باتوجه به نمره‏های پیش‏آزمون همگن بودند. تحلیل کوواریانس نشان داد که آموزش مهارت‏های پرسشگری به معلمان باعث افزایش 12 درصدی تفکر انتقادی دانش‏آموزان شده است. در پنج زیر مقیاس تفکر انتقادی؛ تحلیل 9 درصد، ارزیابی 12درصد، استنتاج 4 درصد، استدلال قیاسی 6 درصد واستدلال استقرایی 5 درصد افزایش یافته بود. تفاوت میانگین نمره مهارت‏های تفکر انتقادی به طور کلی و پنج زیر مقیاس آن در دانش‏آموزان رشته‏های الکتروتکنیک وعلوم انسانی معنادار نبود.

کلیدواژه‌ها

ارنشتاین، آ. س.، هانکینس،ف. پ.(1373). مبانی فلسفی، روان‏شناختی واجتماعی برنامه درسی، ترجمه سیاوش خلیلی شورینی،.تهران: یادواره کتاب.
اطهری، ز. ا.، شریف، م.، نعمت بخش، م. ،بابامحمدی، ح. (1386). ارزیابی مهارت‏های تفکر انتقادی و ارتباط آن با رتبه آزمون سراسریورود به دانشگاه در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان.
خلیلی، ح. (1378). تعیین اعتماد، اعتبار و هنجار نمرات آزمون مهارتهای تفکر انتقادی کالیفرنیا فرم ب . پایان نامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشکده پرستاری ومامایی دانشکاه علوم پزشکی شهید بهشتی.
راگ، ا. ک. براون، ج. (1383). پرسش کردن در دبیرستان. ترجمه علیرضا کیامنش. کامران گنجی. تهران: انتشارات رشد.
راگ، ا. ک. (1383). مدیریت در کلاس در دبیرستان.ترجمه علیرضا کیامنش. کامران گنجی. تهران: انتشارات رشد.
سیف، ع. ا. (1388). روان‏شناسی پرورشی نوین، تهران: نشر دوران.
شریعتمداری، ع. (1379). تعلیم وتربیت اسلامی، تهران: امیر کبیر.
شعبانی، ح. (1381). روش تدریس پیشرفته(آموزش مهارتها وراهبردهای تفکر). تهران: انتشارات سمت.
شعبانی، ح. (1382). مهارت‏های آموزشی وپرورشی(روش‏ها و فنون تدریس)، تهران: انتشارات سمت.
فاشیون، فاشیون. (1389).آزمون مهارتهای تفکر انتقادی کالیفرنیافرم(ب)، تهیه وتدوین: مؤسسه آزمون یار پویا.
گنجی، ک. (1389). بررسی و تحلیل پرسش­های شفاهی معلمان دوره ابتدایی مدارس سماء دانشگاه آزاد اسلامی، فصلنامه اندیشه های تازه در علوم تربیتی، سال ششم شماره 1،21، 108-130.
مایرز، چ. (1383). آموزش تفکر انتقادی، ترجمه ابیلی، خدایار. تهران: انتشارات سمت.
وقار سیدین، ا. ،ونکی، ز. ،طاقی، ش.، ملازم، ز.(1387). تاثیر راهبرد پرسشگری متقابل هدایت شده در گروه همتایان بر مهارت های تفکرانتقادی وآگاهی فراشناختی دانشجویان پرستاری بیرجند. دانشگاه آزاد اسلامی.
هاشمیان نژاد، ف. (1380). ارائه چارچوب نظری در خصوص برنامه درسی مبتنی برتفکر انتقادی در دوره ابتدایی با تأکید بر برنامه درسی مطالعات اجتماعی، رساله دکتری، دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات تهران