نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
دانشجوی دکترای روانشناسی daemi_hr@yahoo.com
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر آموزش راهبردهای فراشناختی (آموزش دوجانبه) بر بهبود خواندن، درک مطلب و سرعت خواندن دانش‌آموزان ابتدایی دارای اختلال یادگیری خواندن انجام شد. جامعه آماری پژوهش عبارت بود از کلیه‌ی دانش آموزان دختر دوره ابتدایی آموزش وپرورش شهر تهران که در سال تحصیلی 1389-1388 مشغول به تحصیل بودند.به منظور انتخاب نمونه آماری در مرحله اول، از همه مناطق آموزش وپرورش تهران، یک منطقه به صورت تصادفی انتخاب گردید. درمرحله دوم، دو دبستان از منطقه مورد نظر و در مرحله بعد ده کلاس از سی کلاس موجود در آن دو مدرسه، بطور تصادفی انتخاب شدند. سپس با اجرای آزمون خواندن و نارسا خوانی کرمینوری و مرادی(1387) 68 نفراز دانش‌آموزان گروه نمونه که نمره پایینتر از میانگین کسب کرده بودند، انتخاب شدند. با توجه به نیمه آزمایشی بودن پژوهش، 34 نفر در گروه کنترل و34 نفر در گروه آزمایش جایگزین شدند. گروه آزمایش به مدت 36 جلسه یک ساعته، تحت آموزش دو جانبه قرار گرفت و گروه کنترل آموزش عادی مدرسه رادریافت نمود. دادهها به کمک روش آماری تحلیل واریانس چند متغیری تحلیل شدند. نتایج تحلیل واریانس چند متغیری در سطح (001/0p<) نشان داد که آموزش دو جانبه باعث افزایش درک مطلب و عملکرد کلی خواندن و کاهش تعداد غلطها در خواندن گردید و باعث افزایش در سرعت خواندن در سطح (05/0<P) در گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل گردید. نتایج نشان داد که آموزش راهبردهای فراشناختی بر بهبود خواندن، درک مطلب و سرعت خواندن و کاهش تعداد غلطها در خواندن تأثیر داشت و آموزش فراشناختی می‌‌تواند برای بهبود درک مطلب و خواندن دانش‌آموزان در سایر دروس و سطوح تحصیلی نیز مورد استفاده قرار گیرد.
کلیدواژه‌ها
اسلامی، اسماعیل. (1389). رابطه سبکهای شناختی وراهبردهای فراشناختی با عملکرد ریاضی در دانش آموزان متوسطه، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران.
ایزدی، م. (1384). بررسی اثر بخشی روشهای آموزش دو جانبه و خواندن مشترک راهبردی بر درک خواندن و خودپنداره تحصیلی دانش‌آموزان دختر سال اول دبیرستان شهر تهران.فصلنامه تعلیم و تربیت، سال 21، شماره 3، 118-87 .
برزگری، صغرا. (1381). بررسی میزان تأثیر آموزش تبادلی راهبردهای درک و فهم خواندن بر بهبودی درک مطلب دانش‌آموزان ضعیف پایه پنجم ابتدایی شهر ارسنجان، کرمان، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران.
پرویز، کوروش. (1384). بررسی رابطه راهبردهای شناختی و فراشناختی با میزان موفقیت تحصیلی دانش‌آموزان شهری و روستایی مقطع متوسطه گیلان غرب کرمانشاه، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده روانشناسی وعلوم تربیتی دانشگاه شهید بهشتی.
جباری، سوسن. (1384). تأثیر آموزش فراشناختی خواندن با روش یادگیری مشارکتی (CIRC) بر میزان درک مطلب کودکان دیر آموز، مجله دانشکده علوم اجتماعی وانسانی دانشگاه شیراز (ویژه نامه علوم تربیتی)، دوره 22، شماره 4.
دبیرخانه شورای عالی آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران. (1389). طرح تدوین سند ملی آموزش و پرورش، بنیان نظری تحول راهبردی نظام تعلیم و تربیت رسمیو عمومی جمهوری اسلامی ایران، بخش دوم، فلسفه تربیت رسمیو عمومی، علیرضا صادق زاده قمصری، محمد حسنی، سوسن کشاورز، آمنه احمدی.
دهقانی فیروزآبادی، مرضیه. (1386). بررسی اثربخشی آموزش راهبردهای فراشناختی و آموزش اسنادی بر درک مطلب خواندن دانش‌آموزان نارساخوان دختر پایه چهارم ابتدایی شهر اصفهان، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه اصفهان.
دهقانی، مرضیه؛ امیری، شعله؛ مولوی، حسین. (1387). مقایسه اثربخشی آموزش اسنادی و آموزش راهبردهای فراشناختی- اسنادی بر درک مطلب دانش‌آموزان نارسا خوان دختر شهر اصفهان، فصلنامه پژوهش در حیطه کودکان استثنایی،سال7، شماره 4، صفحه 407.
راقبیان، رویا. (1384). تأثیر آموزش روش SQP4R همراه با خود نظارتی در افزایش درک مطلب دانش‌آموزان پسر پایة دوم راهنمایی. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران.
زرینجویی، محمد. (1383). بررسی تأثیر آموزش راهبردهای شناختی و فراشناختی (روش آموزش دو جانبه) بر درک مطلب و حل مسأله دانش‌آموزان سال دوم راهنمایی شهرستان خرم آباد لرستان، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه شهید بهشتی.
سیف، علی اکبر. (1389). روانشناسی پرورشی (روانشناسی یادگیری و آموزش)، تهران: انتشارات آگاه.
سیف، علی اکبر؛ مصرآبادی، جعفر. (1382). اثر بخشی آموزش راهبردهای یادگیری بر سرعت خواندن، یادداری و درک متون مختلف.فصلنامه تعلیم وتربیت، سال 19،شماره 2،54-37.
شفیع آبادی، عبدالله. (1389). مقدمات راهنمایی ومشاوره، مفاهیم وکاربردها، انتشارات دانشگاه پیام نور.
عباباف، زهره. (1387). مقایسه راهبردهای شناختی و فراشناختی دانش‌آموزان دوره متوسطه. فصلنامه‌نوآوری‌های‌آموزشی، سال7، شماره25. صص150-119.
عریضی، حمیدرضا و عابدی، احمد و تاجی، مریم. (1384). رابطه میان توانایی شمارش، توجه بینایی، درک شنوایی و دانش فراشناختی با شایستگی ریاضی در کودکان پیش دبستانی شهر اصفهان. فصلنامه‌نوآوری‌های‌آموزشی، سال4، شماره 13، صص148-133.
کارشکی، حسین. (1381). تاثیر آموزش راهبردهای فراشناختی بر درک مطلب دانش‌آموزان. مجله روانشناسی، شماره 21،84-63.
کرمینوری، رضا، مرادی، علیرضا. (1387). آزمون خواندن و نارساخوانی، انتشارات جهاد دانشگاهی دانشگاه تربیت معلم، تهران.
کیامنش، علیرضا. (1387). آمار پایه در علوم رفتاری، انتشارات علمی و فرهنگی، تهران.
معتمدی تلاوکی، محمد تقی. (1387). تأثیر روشهای فعال تدریس بر پیشرفت سواد خواندن دانش‌آموزان پایههای چهارم و پنجم ابتدایی مازندران، رویکردهای نوین در تعلیم و تربیت،
ملکی، بهرام. (1384). تأثیر آموزش راهبردهای شناختی وفراشناختی بر افزلیش یادگیری و یادداری متون درسی مختلف دانش‌آموزان پسر سال اول دبیرستان، فصلنامه تازههای علوم شناختی، سال 7، شمارۀ 3.
میرزایی، فاطمه. (1380). بررسی رابطه بین اجزای دانش فراشناختی و درک مطلب خواندن با دیدگاهی تحولی در دانش‌آموزان پایه پنجم ابتدایی و سوم راهنمایی منطقه 7 تهران.
هالاهان، د. پ. و کافمن، ج. ام. (1387). کودکان استثنایی (مقدمهای بر آموزشهای ویژه)؛ ترجمه مجتبی جوادیان، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
هومن، حیدرعلی. (1388). تحلیل دادههای چند متغیری در پژوهش رفتاری. تهران، نشر پارسا.
یعقوبی، ابوالقاسم. (1383). تأثیر آموزش راهبردهای فراشناختی و آموزش اسنادی بر بهبود عملکرد خواندن دانش‌آموزان نارساخوان دختر پایه چهارم و پنجم ابتدایی شهرهمدان، فصلنامه مطالعات روانشناختی، دانشکده روانشناسی وعلوم تربیتی، دانشگاه الزهرا، دوره 1، شماره1.
منابع انگلیسی
Alfassi, M. (1998). Reading for meaning: the efficacy of reciprocal teaching in fostering reading comprehension in high school students in remedial reading classes American Educational Research Journal, 35, 309-332.
Baker,L.(2002).Metacognition in comprehension Instruction.In C.C.Block & M.Pressley (Eds).Comprehension instruction: research based best practices (pp.77-95).New yok:longman.
Berk, L,E. (2000). Child development. Boston: Allyn and Bacon.
Bruce,M.E.,&Robinson,G.L.(2000).Effectiveness of a metacognitive reading program for poor readers. Issues in Educational Research ,10(1)1-20.
Boulay,B,D.,Luckin,K,A,R.,Martinez-Miron,E,.Méndez,G,R,.& Carr,A.(2010).Towards Systems That Care:A Conceptual Framework based on Motivation, Metacognition and Affect. International Journal of Artificial Intelligence in Education. 20,197-229.IOS Press.
Bruce,M.E.,&Robinson,G.L.(1999).A metacognitive program for improving the word identification and reading comprehention skills of upper primary poor readers.Paper presented at the joint AARE-NZARE Conference,Melbourne,Vic,29TH November to 3TH December.http://www.swin.edu.au/aare/99pap/bru99504.htm
Camalahan,F.M.G (2006).Effects of a metacognitive reading program on the reading achievement and metacognitive strategies of students with cases of dyslexia. Journal Education Resourses Information Center, 43(2),77-93.
Coley, J.D.,DePinto,T.,Craig,0157S.,& Gardner,R.(1993).From college to classroom: Three teachers' accounts of their adaptations of reciprocal teaching. The Elementary School Journal, 94(2), 255-266.
Cross, D.R., &Paris,S.G.(1988).Developmental and Instructional Analyses of Children's Metacognition and Reading Comprehension. Journal of Educational Psychology. 80(2), 131-142.
Flood, J., Lapp, D., & Fisher, D. (2003). Reading comprehension instruction. In J. Flood, d. Lapp, J. Jensen, & J. Squire (Eds), Handbook of research on teaching the English language arts (2nd ed., pp. 931-941). Mahwah, NJ: Erlbaum.
Gaskins, R.W., Gaskins, J.C., & Gaskins, I.W. (1991). A decoding program for poor readers - and the rest of the class, too! Language Arts, 68(3), 213-225.
Israel,S.E. Block, C.C. Bauserman, K.L. & Kinnucan – welsch. K. (2005). Metacognition in literacy learning: theory, Assessment, Instruction, and professional Development.Lawrence Erlbaum Associates Inc.Mahwah.New Iersey.
King, C.M., & Parent Johnson, L.M. (1999). Constructing meaning via reciprocal teaching. Reading Research and Instruction, 38, 169-186.
Kolic-Vehovec,S.,& Bajsanski,I. (2006). Metacognitive strategies and reading comprehension in elementary-school students. European Journal of Psychology of Education, 21, 439-451.
Lenz, B.K.,&Hughes,C.A.(1990).A word identification strategy for adolescents with learning disabilities. Journal of Learning Disabilities, 23(3), 149-158,163.
Little, Q.,& Richards, R.T.(2000).Teaching learners–learners teaching: Using reciprocal teaching to improve comprehension strategies in challenged readers. Reading improvement,37,190-194.
Mokhtari, K.,& Reichard,C.A.(2002). Assessing students metacognitive awareness of reading strategies. Journal of educational psychology, 94, 249 – 259.
Moore, P.J.(1988).Reciprocal teaching and reading comprehension:A review.Journal of Research in Reading, 11(1), 3-14.
National Reading panel(2000).Teaching children to read: An evidence- based assessment of the scientific research literature on reading and its implications for reading instruction,Bethesda,MD.National Institute of child Health and Human Development.
O'Shea, L.J.&O'Shea,D.K.(1994).A component analysis of metacognition in reading comprehension:The contributions of awareness and self-regulation. International Journal of Disability, Development and Education, 41(1), 15-32.
Palincsar, A.S.(1987).Reciprocal teaching:Can student discussion boost comprehension?Instructor, 96(5),56-58.
Palincsar, A.S., & Brown, A.L.(1984). Reciprocal teaching of comprehension fostering and monitoring activities. Cognition and Instruction, 1(2), 117-175.
Pohlman,C.(2008). Revealing Minds: Assessing to Understand and Support Struggling Learners.,San Francisco: Jossey-Bass.
Pohlman,C.(2009).Knowing Thyself:the importance of metacognition.http://akomlandscape.org/2009/06/29/knowing, thyself the importance of metacognition.
Rosenshine, B., & Meister, C. (1994). Reciprocal teaching: A review of the research. Review of Educational Research, 64(4), 479-530.
Serpell, R. Baker, L., & sonnenschein, S. (2005). Becoming Literate in the city: the Baltimore Early Childhood project.New York: Combridge University press.
Smart,D.,Prior,M.,Sanson,A.,&Oberklaid,F.(2001). Children with reading difficulties: A six-year follow-up from early primary school to secondary school. Australian Journal of Psychology, 53( 1) , 45 – 53.
Snow, C.E, Burns, M.S., & Griffin, P. (Eds). (1998). Preventing reading difficultees in young children. Washngton, DC: National Academy press.
Spedding, S., & Chan, L.K.S. (1993). Metacognition, word identification, and reading competence. Contemporary Educational Psychology, 18(1), 91-100.
Spedding, S., & Chan, L.K.S. (1994). Metacognitive abilities in word identification: Assessment and instruction. Australian Journal of Remedial Education, 26(3), 8-12.
Speece, D.L., MacDonald, V., Kilsheimer, L. & Krist, J. (1997). Research to Practice: Preservice teachers reflect on reciprocal teaching. Learning Disabilities Research and Practice, 12(3), 177-187.
Thompson, K.L., & Taymans, J.M. (1994). Development of a reading strategies program: Bridging gaps among decoding, literature, and thinking skills. Intervention in School and Clinic, 30(1), 17-27.
Trabasso, T., & Bouchard, E. (2002). Teaching readers how to comprehend teat strategically. In C.C. Block & M. pressley (Eds). , Comprehension instruction: Research based best practices. (pp. 176-200). New Youk: Guilford.
Wright,J.,Barrie,J.(2003).Teaching phonological awareness and metacognitive strategies to children with reading difficulties: A comparison of two instructional methods. Educational psychology, 23, 17-45.
)