نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• نسرین مظفرثانی آذر ¹
• تورج هاشمی نصرت آباد ²

¹ کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی، دانش آموخته دانشگاه تبریز، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

² استاد، گروه روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

چکیده

پژوهش حاضر باهدف بررسی نقش واسطه‌ای ادراکات خودکارآمدی در رابطه جهت‌گیری‌های هدف و کانون کنترل درونی با اشتیاق تحصیلی انجام شد. از جامعه دانش‌آموزان دختر دوره دوم متوسطه شهر تبریز در سال تحصیلی ۱۴۰3-۱۴۰2 تعداد 235 نفر با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب شدند. برای جمع‌آوری داده‌ها از پرسشنامه جهت‌گیری هدف الیوت و مک گریگور (2001)،پرسشنامه کانون کنترل راتر (1966)، پرسشنامه خودکارآمدی عمومی شرر (1982) و پرسشنامه اشتیاق تحصیلی فردریکز و همکاران (2004) استفاده شد. تحلیل داده‌ها با استفاده از روش تحلیل مسیر نشان داد که اثر مستقیم جهت‌گیری‌های عملکردی-‌گرایشی، تسلطی-‌گرایشی، عملکرد‌ی-اجتنابی، کانون کنترل درونی و ادراکات‌خود‌کارآمدی بر اشتیاق تحصیلی مثبت و معنادار است. در مقابل، جهت‌گیری تسلطی-اجتنابی اثر مستقیم معناداری بر اشتیاق تحصیلی نداشت. همچنین، اثر مستقیم جهت‌گیری‌های عملکردی-‌گرایشی، تسلطی-‌گرایشی، عملکردی-‌اجتنابی و کانون کنترل درونی بر ادراکات خودکارآمدی مثبت و معنا‌دار است؛ در حالی که اثر مستقیم جهت‌گیری تسلطی-اجتنابی بر ادراکات خودکارآمدی معنادار نبود. بعلاوه اثر غیرمستقیم جهت گیری‌های عملکرد‌ی-گرایشی، تسلطی‌-گرایشی، عملکردی-‌اجتنابی، کانون کنترل درونی بر اشتیاق تحصیلی بواسطه ادراکات خودکارآمدی مثبت و معنا‌دار است؛ اما جهت‌گیری تسلطی-اجتنابی از لحاظ آماری اثر غیرمستقیم معناداری بر اشتیاق تحصیلی از مسیر ادراکات خودکارآمدی نداشت. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که تقویت ادراک خودکارآمدی و جهت‌گیری هدف مثبت می‌تواند نقش مؤثری در افزایش اشتیاق تحصیلی دانش‌آموزان ایفا کند. به‌ویژه، ایجاد حس کنترل و تسلط در امور تحصیلی می‌تواند انگیزه و تعهد تحصیلی آن‌ها را ارتقا بخشد و زمینه‌ساز موفقیت بیشتر شود.

کلیدواژه‌ها

• جهت‌گیری‌های هدف
• کانون کنترل درونی
• ادراکات خودکارآمدی
• اشتیاق تحصیلی

موضوعات

• روانشناسی یادگیری