نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 روان شناسی تربیتی، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران
2 گروه روان شناسی تربیتی، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران
چکیده
هدف این پژوهش بررسی رابطه وظیفه شناسی و پیشرفت تحصیلی ریاضی با میانجیگری هوش هیجانی و نقش تعدیلگری نیاز به خودمختاری بود. پژوهش حاضر از نوع همبستگی بود. جامعه ی آماری این پژوهش کلیه‌ی دانش آموزان دختر مقطع متوسطه اول منطقه 14 تهران در سال تحصیلی 1401_1400 بودند ( 8858 = N). از روش نمونه گیری داوطلبانه استفاده شد. همه آنها پرسشنامه پنج عاملی شخصیت نئو (1985)، هوش هیجانی شرینگ (1999)، خودمختاری گاردیا و همکاران (2000) و پرسشنامه پیشرفت تحصیلی فام و تیلور (1994) را تکمیل کردند. فرضیه ها با مدل تحلیل مسیر و تحلیل فرآیند شرطی آزمون شدند. یافته ها نشان داد که وظیفه شناسی بر هوش هیجانی و پیشرفت تحصیلی ریاضی اثر ساختاری مستقیم داشت. هوش هیجانی بر پیشرفت تحصیلی ریاضی اثر ساختاری مستقیم داشت. هوش هیجانی در رابطه بین وظیفه شناسی و پیشرفت ریاضی نقش میانجی ایفا می کرد. نقش تعدیلگر نیاز به خود مختاری در رابطه وظیفه شناسی با پیشرفت ریاضی تایید شد. بیشترین رابطه وظیفه شناسی با پیشرفت تحصیلی در سطوح پایین نیاز به خودمختاری بود با افزایش نیاز به خودمختاری رابطه وظیفه شناسی با پیشرفت ریاضی ضعیف‌تر می‌شد. در نتیجه پیشایندهای پیشرفت ریاضی روابط ساختاری پیچیده ای دارند. هوش هیجانی و خودمختاری به همراه وظیفه شناسی نقش موثری بر پیشرفت ریاضی ایفا می کردند. تلویحات کاربردی یافته ها مورد بحث قرار گرفت.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
آذرنیوش، ناهید. (1395). بررسی نقش هوش هیجانی بر پیشرفت تحصیلی و عملکرد دانش‌آموزان دوره ابتدایی، دومین کنگره بین‌المللی توانمندسازی جامعه در حوزه علوم تربیتی و مطالعات اجتماعی و فرهنگی.
پاک‌منش، ناهید، و جاودان، موسی. (1399). پیش‌بینی عملکرد تحصیلی از طریق خودکنترلی، خودمختاری و خودآگاهی در دانش‌آموزان دوره دوم متوسطه شهرستان بندرعباس. دوفصلنامه راهبردهای شناختی در یادگیری، 8(14)، 37-55.
سلیمانی، بهاره، و رکابدار، قاسم. (1391). بررسی ارتباط بین رویکردهای مطالعاتی و پیشرفت تحصیلی ریاضی با نقش واسطه‌ای اضطراب ریاضی. فصلنامه آموزش و ارزشیابی، 6(21).
رضایی راد، مجتبی، و ناصری، الهام. (1399). تأثیر آموزش مبتنی بر یادگیری سیار بر خود کارآمدی، خودکنترلی، خودتنظیمی و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان. فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی. 8(2)، 125-144.
رحیمی، مهدی، و فرهادی، سعید. (1396). نقش واسطه‌گری انگیزش تحصیلی در رابطه‌ی بین هویت تحصیلی و ابعاد بهزیستی هیجانی، مجله‌ی مطالعات آموزش و یادگیری، 9(2)، 20-36.
رودینی، زهرا. (1401). عوامل مؤثر بر پیشرفت تحصیلی درس ریاضی دوره متوسطه دوم. کنفرانس ملی مطالعات کاربردی در فرآیندهای تعلیم و تربیت.
شعاری نژاد، علی‌اکبر. (1391). فلسفه آموزش‌وپرورش، تهران: امیرکبیر.
شعبانی، سمیه، شریفی، حسن پاشا، ابراهیمی قوام، صغری، و میر هاشمی، مالک. (1397). پیش‌بینی پیشرفت تحصیلی بر اساس مؤلفه‌های مهارت‌های تحصیلی و ویژگی‌های شخصیتی در دانشجویان علوم پزشکی شهید بهشتی. مجله روان‌شناسی و روان‌پزشکی شناخت، ۵(۲)، ۲۷-۴۲
گروسی فرشی، میرتقی، مهریار، امیرهوشنگ، و قاضی طباطبایی، سید محمود. (1380). کاربرد آزمون جدید شخصیتی نئو (NEO) و بررسی تحلیل ویژگی‌ها و ساختار عاملی آن در بین دانشجویان دانشگاه‌های ایران. علوم انسانی الزهرا، 11(39)، 173-198.
منصوری، بهزاد. (1380). هنجاریابی پرسشنامه هوش هیجانی سیبریا شرینگ در بین دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه‌های تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه علامه طباطبایی.
میولر، ر.ا. (1996/ 1390). پایههای اساسی مدلیابی معادلات ساختاری (معرفی نرم‌افزارهای LISREL و EQS). ترجمه سیاوش طالع پسند. سمنان: انتشارات دانشگاه سمنان.
Ahmed, Z., Asim, M., & Pellitteri, J. (2019). Emotional intelligence predicts academic achievement in Pakistani management students. International Journal of Management Education, 17(2), 125–141.
Akpur, U. (2020). A systematic review and meta-analysis on the relationship between emotional intelligence and academic achievement. Kuram ve Uygulamada Egitim Bilimleri, 20(4), 51–64.
Austin, E. J. (2010). Measurement of ability emotional intelligence: Results for two new tests. British Journal of Psychology, 101(3), 563–578. https://doi.org/10.1348/000712609X474370
Azarnioush, N. (2016). The role of emotional intelligence in academic achievement and performance of elementary school students. Second International Congress on Community Empowerment in Educational Sciences and Socio-Cultural Studies. [In Persian]
Barrick, M. R., Parks, L., & Mount, M. K. (2005). Self-monitoring as a moderator of the relationships between personality traits and performance. Personnel Psychology, 58(3), 745–767. https://doi.org/10.1111/j.1744-6570.2005.00715.x
Booth-Kewley, S., & Vickers, R. R. (1994). Associations between major domains of personality and health behavior. Journal of Personality, 62(3), 289–298. https://doi.org/10.1111/j.1467-6494.1994.tb00298.x
Conrad, N., & Patry, M. W. (2012). Conscientiousness and academic performance: A mediational analysis. International Journal for the Scholarship of Teaching and Learning, 6(1), Article 8. https://doi.org/10.20429/ijsotl.2012.060108
Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2008). Self-determination theory: A macrotheory of human motivation, development, and health. *Canadian Psychology/Psychologie Canadienne, 49*(3), 182–185. https://doi.org/10.1037/a0012801
Deci, E. L., & Ryan, R. M. (Eds.). (2004). Handbook of self-determination research. University of Rochester Press.
El Othman, R., Hallit, R., Obeid, S., & Hallit, S. (2020). Personality traits, emotional intelligence and decision-making styles in Lebanese universities medical students. BMC Psychology, 8(1), 1–14. https://doi.org/10.1186/s40359-020-00460-y
García-Rodríguez, M., Jiménez-Rodríguez, V., Ivanova-Iotova, A., Fernández-Company, J. F., & Alvarado, J. M. (2020). Academic performance in relation to emotional intelligence: Emotional perception and musical sensitivity. Psicothema, 32(4), 515–521. https://doi.org/10.7334/psicothema2020.42
Garg, R., Levin, E., & Tremblay, L. (2016). Emotional intelligence: Impact on post-secondary academic achievement. Social Psychology of Education, 19(3), 627–642. https://doi.org/10.1007/s11218-016-9343-0
Gharousi Farshi, M. T., Mehryar, A. H., & Ghazi Tabatabaei, S. M. (2001). Application of the new NEO Personality Test and analysis of its characteristics and factor structure among Iranian university students. Alzahra Humanities, 11(39), 173–198. [In Persian]
Ghorbani, N., & Watson, P. J. (2004). Two facets of self-knowledge, the Five-Factor model, and promotions among Iranian managers. Social Behavior and Personality, 32(8), 769–776. https://doi.org/10.2224/sbp.2004.32.8.769
Hayes, A. F. (2017). Introduction to mediation, moderation, and conditional process analysis: A regression-based approach (2nd ed.). Guilford Press.
La Guardia, J. G., Ryan, R. M., Couchman, C. E., & Deci, E. L. (2000). Basic psychological needs scales. Journal of Personality and Social Psychology, 79(3), 367–384. https://doi.org/10.1037/0022-3514.79.3.367
Lindemann, R., Duek, J., & Wilkerson, L. (2001). A comparison of changes in dental students’ and medical students’ approaches to learning during professional training. European Journal of Dental Education, 5(4), 162–167. https://doi.org/10.1034/j.1600-0579.2001.050403.x
Mansouri, B. (2001). Standardization of the Siberia Shering Emotional Intelligence Questionnaire among master's students at universities in Tehran (Master's thesis). Allameh Tabataba'i University. [In Persian]
Marshik, T., Ashton, P. T., & Algina, J. (2017). Teachers’ and students’ needs for autonomy, competence, and relatedness as predictors of students’ achievement. Social Psychology of Education, 20(1), 39–67. https://doi.org/10.1007/s11218-016-9360-z
McCrae, R. R., & Costa, P. T. (1985). Updating Norman's "adequacy taxonomy": Intelligence and personality dimensions in natural language and in questionnaires. Journal of Personality and Social Psychology, 49(3), 710–721. https://doi.org/10.1037/0022-3514.49.3.710
Mueller, R. A. (1996/2010). Fundamentals of structural equation modeling (Introduction to LISREL and EQS software) (S. Taleb Pasand, Trans.). Semnan: Semnan University Press. (Original work published 1996). [In Persian]
Novikova, I. A., Berisha, N. S., Novikov, A. L., & Shlyakhta, D. A. (2020). Creativity and personality traits as foreign language acquisition predictors in university linguistics students. Behavioral Sciences, 10(1), 35. https://doi.org/10.3390/bs10010035
Pakmanesh, N., & Javdan, M. (2020). Predicting academic performance through self-control, autonomy, and self-awareness among high school students in Bandar Abbas. Biannual Journal of Cognitive Strategies in Learning, 8(14), 37–55. [In Persian]
Partido, B. B., & Stafford, R. (2018). Association between emotional intelligence and academic performance among dental hygiene students. Journal of Dental Education, 82(9), 974–979. https://doi.org/10.21815/JDE.018.098
Rahimi, M., & Farhadi, S. (2017). The mediating role of academic motivation in the relationship between academic identity and dimensions of emotional well-being. Journal of Educational and Learning Studies, 9(2), 20–36. [In Persian]
Reeve, J. (2015). Giving and summoning autonomy support in hierarchical relationships. Social and Personality Psychology Compass, 9(8), 406–418. https://doi.org/10.1111/spc3.12189
Reeve, J., & Tseng, C. M. (2011). Agency as a fourth aspect of students’ engagement during learning activities. Contemporary Educational Psychology, 36(4), 257–267. https://doi.org/10.1016/j.cedpsych.2011.05.002
Rezaei Rad, M., & Naseri, E. (2020). The effect of mobile-based learning on self-efficacy, self-control, self-regulation, and academic performance of students. Information and Communication Technology in Educational Sciences, 8(2), 125–144. [In Persian]
Roudini, Z. (2022). Factors affecting academic achievement in mathematics among high school students. National Conference on Applied Studies in Educational Processes. [In Persian]
Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2020). Intrinsic and extrinsic motivation from a self-determination theory perspective: Definitions, theory, practices, and future directions. Contemporary Educational Psychology, 61, 101860. https://doi.org/10.1016/j.cedpsych.2020.101860
Serrat, O. (2017). Understanding and developing emotional intelligence. In Knowledge solutions (pp. 329–339). Springer. https://doi.org/10.1007/978-981-10-0983-9_37
Shabani, S., Sharifi Hassan Pasha, E., Ebrahimi Ghavam, S., & Mir Hashemi Malek. (2018). Predicting academic achievement based on components of academic skills and personality traits among medical students at Shahid Beheshti University. Journal of Psychology and Cognitive Psychiatry, 5(2), 27–42. [In Persian]
Shari'atnejad, A. A. (2012). Philosophy of education. Tehran: Amir Kabir. [In Persian]
Soleimani, B., & Rokabdar, G. (2012). The relationship between study approaches and math achievement with the mediating role of math anxiety. Quarterly Journal of Education and Evaluation, 6(21). [In Persian]
Soto, C. J., & Jackson, J. J. (2013). Five-factor model of personality. Journal of Research in Personality, 42(6), 1285–1302. https://doi.org/10.1016/j.jrp.2013.06.003
Tam, H. L., Kwok, S. Y., Hui, A. N., Chan, D. K. Y., Leung, C., Leung, J., & Lai, S. (2021). The significance of emotional intelligence to students’ learning motivation and academic achievement: A study in Hong Kong with a Confucian heritage. Children and Youth Services Review, 121, 105847. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2020.105847
Zhou, M. (2015). Moderating effect of self-determination in the relationship between Big Five personality and academic performance. Personality and Individual Differences, 86, 385–389. https://doi.org/10.1016/j.paid.2015.06.043
)