نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• ریحانه طالبی ¹
• کیومرث فرح‌بخش ²
• محمد عسگری ³
• آسیه شریعتمدار ⁴
• حسین سلیمی بجستانی ⁵

¹ دانشگاه علامه طباطبائی

² دانشگاه علامه طباطبایی تهران

³ گروه سنجش و اندازه گیری، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

⁴ استادیار گروه مشاوره دانشگاه علامه طباطبایی تهران، ایران

⁵ دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

والدین در طول زندگی خود با استرس‌ها و تنش‌های بسیاری مواجه می‌شوند که یکی از آن‌ها استرس‌های مربوط به تحصیل فرزندان است. تغییر جوامع و شدت گرفتن فشار برای موفقیت در تحصیل، اهمیت توانمندسازی والدین برای مدیریت استرس‌های مربوط به تحصیل فرزندان خود را دوچندان می‌کند. لذا پژوهش حاضر با هدف تدوین و اعتباریابی الگوی مدیریت استرس مرتبط با تحصیل فرزندان، مبتنی بر تجارب والدین انجام شده است. این پژوهش با رویکرد کیفی، از نوع نظریه مبنایی انجام شده است. بدین منظور والدین (پدر یا مادر) دانش آموزان در حال تحصیل در مقطع متوسطه دوم، با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند از میان مناطق 22 گانه شهر تهران در سال ۱۴۰۲ انتخاب شدند. سه منطقه ۱، ۹ و۲۲ تهران انتخاب، و سپس با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته، و بر مبنای اصل اشباع نظری، با ۱۸ والد مصاحبه شد. پس از انجام کدگذاری‌ها، الگوی پارادایمی مستخرج از یافته‌ها ترسیم شد. یافته‌های حاصل از این پژوهش توانست عوامل علی، زمینه‌ای، مداخله‌گر، راهبردها و پیامدهای حاصل از راهبردها را در قالب الگوی پارادایمی ارائه کند. سپس با استفاده از شاخص روایی محتوایی، الگوی حاصله، اعتباریابی شد. یافته‌های حاصل از این پژوهش نشان داد که مؤلفه‌های استرس‌زای مرتبط با تحصیل فرزندان در قالب سه دسته مؤلفه‌های متمرکز بر فرزند، والدین، و عوامل بیرونی مقوله‌بندی شدند. راهبردهای مؤثر در مدیریت استرس نیز در قالب پنج مقوله راهبردهای شناختی، راهبردهای درون خانوادگی، راهبردهای رفتاری، راهبردهای مدیریت نقش والدی، راهبردهای مرتبط با منابع بیرونی مفهوم بندی شدند.

کلیدواژه‌ها

• مدیریت استرس
• استرس والدین
• استرس مرتبط با تحصیل فرزندان
• الگو