نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی
2 دانشیار گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت دبیرشهید رجایی، تهران، ایران
3 دکترای روانشناسی تربیتی، دانشگاه، خوارزمی ،تهران،ایران
چکیده
پژوهش حاضر با هدف مقایسه متغیر شناختی استدلال‌ادراکی در اختلالات یادگیری خواندن و ریاضی و نارسایی بیش‌فعالی/نقص‌توجه انجام شد. پژوهش حاضر از نوع علی مقایسه‌ای بود. جامعه آماری شامل دانش‌آموزان پایه‌های دوم تا پنجم ابتدایی مبتلا به اختلال‌های ریاضی، خواندن و نارسایی بیش‌فعالی/نقص‌توجه که در سال تحصیلی1401-1402 به مراکز اختلالات یادگیری شهر تهران مراجعه کردند بود.با شیوه نمونه‌گیری هدفمند 93 دانش آموز انتخاب شدند به نحوی که در هر یک از گروه‌های اختلال ریاضی، اختلال خواندن و نارسایی بیش‌فعالی/نقص‌توجه 31 دانش‌آموز قرار داشت.ابزار‌های مورد استفاده آزمون خواندن تبریزی(1378)، پرسشنامه مقیاس درجه‌بندی والدین کانرز (1386)، مجموعه‌آزمون استاندارد‌شده حساب یا آزمون پیشرفت‌تحصیلی و تشخیصی ریاضی شلو(1993) و آزمون هوش وکسلر کودکان ویرایش چهارم هنجارشده توسط عابدی، صادقی و ربیعی(1392) بود. سئوال پژوهش با استفاده از تحلیل کواریانس چندمتغیره و آزمون تعقیبی بن‌فرونی نسخه هجدهم در نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شد. از یافته‌ها می‌توان نتیجه گرفت فقط بین گروه‌های خواندن و ریاضی در متغیر استدلال‌ادراکی تفاوت معناداری وجود دارد(5/0P <) ؛ که گروه اختلال ریاضی عملکرد ضعیف‌تری نسبت به گروه اختلال خواندن دارد. به عبارتی دیگر می‌توان نتیجه گرفت استدلال‌ادراکی می‌تواند متغیر ویژه‌تری برای اختلال ریاضی باشد. لذا به متخصصان توصیه می‌شود در مواجه با کودکان دارای اختلال ریاضی در زمینه استدلال‌ادراکی اقدامات موثرتری انجام دهند.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
افروز، غلامعلی، کامکاری، کامبیز، شکر زاده، شهره، و حلت، احمد. (۱۳۹۳). راهنمای اجرا، نمره‌گذاری و تفسیر مقیاس‌های هوش وکسلر کودکان - نسخه چهارم. تهران: انتشارات علم استادان.
آسیایی، فرزانه، یمینی، محمد، و مهدیان، حسین. (۱۳۹۷). اثربخشی برنامه بازسازی مهارت‌های ادراکی بر حافظه کاری، استدلال ادراکی و عملکرد ریاضی دانش‌آموزان با اختلال یادگیری ویژه ریاضی، روانشناسی افراد استثنایی، ۳۰، ۱۳۳- 152 https://doi.org/10.22054/jpe.2018.9210
برهمند، اوشا، نریمانی، محمد، و امانی، ملاحت. (1385). شیوع اختلال حساب نارسایی در دانش‌آموزان دبستانی شهر اردبیل. کودکان استثنایی (پژوهش در حیطه کودکان استثنایی)، 6(4 (پیاپی 22))، 917-930. http://joec.ir/article-1-395-fa.html
خداکرمی، رحمت، یوسفی افراشته، مجید، و مروتی، ذکراله. (1400). مقایسه استدلال سیال و حافظه فعال دانش‌آموزان دچار اختلال یادگیری خواندن-نوشتن و اختلال یادگیری ریاضی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه زنجان
رحیمی پور، طاهره، غضنفری، فیروزه، و قدم پور، عزت اله. (۱۳۹۷). اثربخشی آموزش راهبردهای حافظه فعال بر انگیزش پیشرفت و عملکرد خواندن دانش‌آموزان نارساخوان مقطع ابتدایی. دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، 19(۴)، ۱۲۴- ۱۳۶ (DOI): 10.30486/JSRP.2018.545644
زیبایی ثانی، مرتضی، محمدی پور، محمد، شکیبا، ابوالقاسم. (1402). مقایسه اثربخشی آموزش یادگیری مغز محور و روش چند حسی بر عملکرد ریاضی دانش‌آموزان دارای اختلال ریاضی. فصلنامه روانشناسی تربیتی، 19(68)، 128-150. https://doi.org/10.22054/jep.2023.71008.3745
شریفی، طیبه و ربیعی، محمد. (۱۳۹۱). کاربرد چهارمین ویرایش آزمون هوشی وکسلر کودکان در تشخیص اختلال زبان نوشتاری و ریاضی، ناتوانی‌های یادگیری، ۲۱۲)، ۷۵-۵۹ (DOI): JLD-2-2-91-11-4
شریفی، نعمت‌آباد، و اندیشمند، بهاره. (۱۳۹۸). مروری بر تشخیص مشکلات یادگیری، پیشرفت‌های نوین در روانشناسی، علوم تربیتی و آموزش‌وپرورش، 2(16). https://civilica.com/doc/1353019
شکیبافرد، زینب، اسدزاده، حسن، و سعادتی، ابوطالب. (1398). تأثیر آموزش موسیقی بر اختلال یادگیری خواندن و ابرازگری هیجانی کودکان 7 تا 12 سال مرکز اختلال یادگیری مفید، پایان‌نامه کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی
شهاییان، آمنه، شهیم، سیما، بشاش، لعیا، و یوسفی، فریده. (1386). هنجاریابی، تحلیل عاملی و پایایی فرم کوتاه ویژه والدین مقیاس درجه‌بندی کانرز برای کودکان 6 تا 11 ساله در شهر شیراز. مطالعات روان‌شناختی، 3(3)، 97-120. 10.22051/PSY.2007.1704
عبداله زاده رافی، مهدی، فاضلی فارسانی، فاطمه، و آریاپوران، سعید. (1402). اثربخشی استفاده از خانه‌های الکانین بر بهبود آگاهی واج‌شناختی و سیالی خواندن دانش‌آموزان دچار ناتوانی یادگیری خواندن: یک مطالعه مقدماتی در ایران. فصلنامه روانشناسی تربیتی، 19(70)، 102-124. https://doi.org/10.22054/jep.2023.65452.3539
کامکاری، کامبیز و مهدوی، عاطفه. (1394). روایی تشخیصی نسخه سوم نوین مقیاس‌های توانایی شناختی وودکاک- جانسون در دانش‌آموزان ناتوان یادگیری، نخستین کنگره بین‌المللی جامع روانشناسی ایران، https://civilica.com/doc/475246
کشاورزی ارشدی، فاطمه. (۱۳۸۹)، دیدگاه‌های نوین در نظریه و کاربرد در ارزیابی شناختی و، نوین در نظریه و کاربرد در او هوش. تهران: انتشارات نقش گستران.
گیلانی، احترام، گیلانی، سارینا، داراب‌نژاد، مهسا، ابراهیمی، سیده جمیله، و ایور، یونس. (1399). بررسی اثربخشی آموزش ریاضی، خواندن و دیکته در کودکان دارای اختلالات یادگیری بر پیشرفت تحصیلی آن‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها، هفتمین کنفرانس ملی پژوهش‌های نوین در حوزه علوم تربیتی و روانشناسی ایران. https://civilica.com/doc/1741826
نوروزی، صبا، هادیان فر، حبیب، و گودرزی، محمدعلی. (1397). مقیاسِ حافظه کاری، سرعت پردازش، درک مطلب کلامی و استدلال ادراکی بین کودکان مبتلا به نقص توجه/بیش فعالی مصرف‌کننده داروی متیل فنیدیت، کودکان مبتلا به نقص توجه/بیش فعالی بدون مصرف داروی فنیدیت و کودکان عادی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پردیس بین‌الملل شیراز
Abdollahzadeh Rafi, M., Fazeli Farsani, F., & Ariapooran, S. (2023). The Effectiveness of Using Elkonin Boxes on Improving Phonological Awareness and Reading Fluency of Students with Reading Learning Disabilities: A Pilot Study in Iran. Educational Psychology, 19(70), 102-124. https://doi.org/10.22054/jep.2023.65452.3539[In Persian]
Afrooz, G. A., Kamkari, C., Shekarzadeh, Sh., Halt, A. (1393). Manual for implementation, scoring and interpretation of Wechsler intelligence scales for children-4th edition, Tehran: Alam Ostadan Publications. Omidhar, A. . [In Persian]
American Psychiatric Psychiatric Association(2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders. Arlington: American Psychiatric Publishing
Asiae, F., Yamini, M., & Mahdian, H. (2019), The effectiveness of the perceptual skills reconstruction program on working memory reasoning and mathematical performance of students with special mathematical learning disorder. Journal of Psychology of Intractable People, 30, https://doi.org/10.22054/jpe.2018.9210. [In Persian]
Barahmand, U., Narimani, M., & Amani, M. (2007). The Prevalence of Arithmetic Disorder among Elementary School Children in Ardebil. JOEC, 6 (4), 917-930. http://joec.ir/article-1-395-fa.html [In Persian]
Boles, D. B., Adair, L. P., & Joubert, A. A. (2009). Preliminary study of lateralized processing in attention - deficit / hyperactivity disorder. The Journal of General Psychology, 136 DOI:10.3200/GENP.136.3.243-260
Buele, J., Victoria, M., Lopez, L., Franklin, S., Jordan-H., E., Cristina, R., Sandra, C., & Angel, S. (2020). Interactive System to Improve the Skills of Children with Dyslexia: A Preliminary Study. Springer Nature Singapore Pte Ltd. developments and advances in Defense and Security, 152, 439-449. DOI:10.1007/978-981-13-9155-2_35
Chacko, D., & Vidhukumar, K. (2020). The Prevalence of Specific Learning Disorder School- going Children in District, Kerala, India: Ernakulam Learning Disorder Study. Indian Journalof Psychological Medicine, 42(3), 250. https://doi.org/10.4103/IJPSYM.IJPSYM_199_19
Conners, C. K., Sitarenios, G., Parker, J. D., & Epstein, J. N. (1999). Conners CK, Sitarenios G, Parker JD, Epstein The revised Conners ' Parent Rating Scale (CPRS R): factor structure, reliability, and criterion validity,Journal of Abnormal Child Psychology, 26 (4), 257 268. DOI:10.1023/A:1022602400621
De Clercq-Quaegebeur, M., Casalis, S., Lemaitre, M. P., Bourgois, B., Getto, M., & Vallée, L. (2015). Neuropsychological profile on the WISC-IV of French children with dyslexia. Journal of Learning Disabilities, 43(6), 563-574. DOI:10.1177/0022219410375000
Georgitsi, M., Dermitzakis, L., Soumelidou, E., & Bonti, E. (2021). The Polygenic Nature and Complex Genetic Architecture of Specific Learning Disorder. BrainScience, 11(5), 631. DOI:10.3390/brainsci11050631
Gilani, E., Gilani, S., Darabnejad, M., Ebrahimi, J., & Ivor, Y. (2019). Investigating the effectiveness of teaching mathematics, reading and dictation in children with learning disabilities on their educational progress, the 7th National Conference of Modern Researches in the field of Educational Sciences and Psychology of Iran. https://civilica.com/doc/1741826 [In Persian]
Gilligan, K. A., Flouri, E., & Farran, E. K. (2017). The contribution of spatial ability to mathematics achievement in middle childhood. Journal of experimental child psychology, 163, 107-125.
Giofre, D., & Cornoldi, C. (2015). The structure of intelligence in children with specific learning disabilities is different as compared to typically developmentchildren.Intelligence,52,36-43. https://doi.org/10.1016/j.intell.2015.07.002
Hsi, S., Linn, M., & Bell, J. (1997). The role of spatial reasoning in engineering and the design of spatial instruction. Journal of EngineeringEducation, 86 (2) 151-158. https://doi.org/10.1002/j.2168-9830.1997.tb00278.x
Kamali, A. Vaghee, S. Aemmi, S. (2018). Effect of Mother’s Emotion Regulation Strategies Training on the Symptoms of Children with Attention Deficit/ Hyperactivity Disorder, 12(60), 87. https://doi.org/10.22038/ijp.2018.33121.2924
Kamkari, K. & Mahdavi, A., (2014), diagnostic validity of the new third version of the Woodcock-Johnson cognitive ability scales in students with learning disabilities, the first international comprehensive psychology congress of Iran. https://civilica.com/doc/475246. [In Persian]
Kell, H. J., Lubinski, D., Benbow, C. P., & Steiger, J. H. (2013). Creativity and technical innovation. Psychological Science, 24 (9), 1831-1836. https://doi.org/10.1177/0956797613478615
Keshavarzi Arshadhi, F. (2009), New Perspectives in Theory and Application in Cognitive Assessment and, New Perspectives in Theory and Application in Intelligence. Tehran: Naqsh Gostaran Publishing House. [In Persian]
Khodakarami.R, Yousefi.Afarashteh,M.&Morvati,Z (2021). Comparison of fluid reasoning and working memory of students with reading-writing learning disorder and math learning disorder, master's thesis, Zanjan University. [In Persian]
Kotnala, S., & Halder, S. (2018). Working memory, Verbal comprehension, Perceptual reasoning and Processing speed in ADHD and Normal children: A comparative study. Journal of Indian Association for Child&AdolescentMentalHealth, 14(1). DOI:10.1177/0973134220180107
Lense, M. D., Ladányi, E., Rabinowitch, T -C., Trainor, L. & Gordon, R. (2021) Rhythm and timing as vulnerabilities in neurodevelopmental disorders. Philosophical Transactions of the Royal Society B, 376 (1835), 20200327. https://doi.org/10.1098/rstb.2020.0327
Lowrie, T., & Diezmann, C. (2007). Solving graphics problems: Student performance. junior grades. The Journal of Educational Research. (November), 369-377. https://www.jstor.org/stable/27548205.
Masoura, E. V. (2006). Establishing the link between working memory function and learning disabilities. Leaming Disabilities:A ContemporaryJournal,4(2),29-41. https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ797674.pdf
Mccormack, A. J. (2017). Developing Visual/Spatial Thinking in Science Education. In: Taber, K.S., Akpan, B. (eds) Science Education. New Directions in Mathematics and Science Education. SensePublishers, Rotterdam. https://doi.org/10.1007/978-94-6300-749-8_11
Nowrozi, S., HadianFar, H., &Gudarzi, M. A. (2017). Scale of working memory, processing speed, verbal comprehension and perceptual reasoning between children with attention deficit/hyperactivity disorder using methylphenidate, children with attention deficit/hyperactivity disorder without taking phenidide and normal children, Master's thesis, University Shiraz International Campus. [In Persian]
Poletti, M. (2016)WISC-IV intellectual profiles in Italian children with specific learning disorder and related impairments in reading, written expression, and mathematics. Journal of Learning Disabilities, 49(3), 320-335. DOI:10.1177/0022219414555416
Rahimipour, T., Ghazanfari, F., & Kadampour, E. (2017). The effectiveness of teaching active memory strategies on the motivation to progress and the reading performance of dyslexic elementary school students. Knowledge and Research in Applied Psychology, 19(serial74), 124-136. (DOI): 10.30486/JSRP.2018.545644 [In Persian]
Rajabi, S., Abul Qasmi, A., Narimani, M., & Ghaemi, F. (2011).The effectiveness of impulse control training on self-efficacy and its dimensions in students with ADHD symptoms. School Psychology, 1(4), 56-73. SID. https: //sid. ir/paper/216676/fa. [In Persian]
Shakibafard, Z., Asadzadeh, H., & Saadati, A. (2018). The effect of music education on reading learning disorder and emotional expression of children 7 to 12 years old, useful learning disorder center, master'sthesis in educational psychology, Allameh Tabatabai University. [In Persian]
Shalev, R., Manor, O., and Gross-Tsur, V. (2005). Developmental dyscalculia: A prospective six-year follow-up. Developmental Medicine and Child Neurology, 47(2), 121-125. DOI:10.1111/j.1469-8749.2005.tb01100.x
Shalev, S. R., Manor, O., Amir, N., & Gross - Tsur, V. (1993). The acquisition of arithmetic in normal children: Asessment by a cognition model of dyscalculia developmental. Medicine and Child Neurology, 35, 393-360. https://doi.org/10.1111/j.1469-8749.1993.tb11696.x
Sharifi, N., & Andishmand, B. (2018).A review of the diagnosis of learning problems, new developments in psychology, educational sciences and education, 2(16). https://civilica.com/doc/1353019[In Persian]
Sharifi, T., & Rabiei, M. (2011).The use of the fourth edition of the Wechsler IQ test for children in the diagnosis of written and mathematical languagedisorders. Learning Disabilities, 2(2), 5975. (DOI): JLD-2-2-91-11-4 [In Persian]
Shehaiyan, A., Shahim, S., Bashash, L., & Yousefi, F. (1386). Normization, factor analysis and reliability of short form for parents of Connors rating scale for children aged 6 to 11 in Shiraz city.PsychologicalStudies, 3(3), 120-97. 10.22051/PSY.2007.1704 [In Persian]
Toffalini, E.,Giofrè, D & Cornoldi, C. (2017). Strengths and weaknesses in the intellectual profile of different subtypes of specific learning disorder: a study on 1,049 diagnosed children. Clinical Psychological Science, 5(2), 402-409. https://doi.org/10.1177/2167702616672038
Tversky, B. (2005). Visuospatial reasoning. In K. J. Holyoak & R. G. Morrison (Eds.), The Cambridge Handbook of Thinking and Reasoning (Vol. 111. pp. 209-240). Cambridge, MA: Cambridge University Press. https://psycnet.apa.org/record/2005-09680-010
Uttal, D. W., and O'Doherty, K. (2008). Comprehending and learning from ' visualizations: A developmental perspective. In J. K. Gilbert, M. Reiner, and Nakhleh, M. (Eds.), Visualization: Theory and practice in science education. Dordrecht: Springer, 231-245. https://groups.psych.northwestern.edu/uttal/documents/uttalandOdoherty2008.pdf
Uttal, D. H., Miller, D. L., and Newcombe, N.S. (2013).Exploring and enhancing spatial thinking: Links to achievement in science, technology, engineering, and mathematics Current Directions in Psychological Science, 22(5), 367-373 https://doi.org/10.1177/0963721413484756
Zibaei Sani, M., Mohammadi pour, M., & Shakiba, A. (2023). Comparing the Effectiveness of Brain-Based and Multisensory Learning Methods on the Math Performance of Students with Dyscalculia. Educational Psychology, 19(68), 128150. https://doi.org/10.22054/jep.2023.71008.3745[In Persian]
)