نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری روانشناسی تربیتی، دانشکده روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن، رودهن، ایران.
2 استادیار گروه روانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن
3 استادیار گروه روانشناسی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران.
چکیده
چکیده از دوره‌های مهم تاثیرگذار در رشد و سلامت جسمانی، روانی و اجتماعی، دوران نوجوانی هر فردی است که شکل‌گیری شخصیت و هویت‌یابی در این دوره حساس شکل می‌گیرد. پژوهش حاضر با هدف مدل‌یابی شادکامی براساس نیازهای بنیادین روانشناختی با میانجیگری سازگاری در نوجوانان بود. روش پژوهش کاربردی و روش انجام آن توصیفی-همبستگی مبتنی بر مدل معادلات ساختاری بود. جامعه آماری را تمامی نوجوانان دختر شاغل به تحصیل در دوره دوم متوسطه تشکیل می‌دادند که 352 نفر با استفاده از نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب شدند و به پرسشنامه‌های شادکامی آکسفورد (2002)، نیازهای بنیادین روانشناختی دسی و همکاران (2001) و سازگاری دانشآموزان سینها و سینگ (1993) پاسخ دادند. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از مدل معادلات ساختاری انجام گرفت. یافته‌ها نشان داد متغیر سازگاری توانسته است نقش میانجی را در رابطه بین نیازهای بنیادین روانشناختی با شادکامی ایفا کند. می‌توان نتیجه گرفت هنگامی که انگیزه‌ها و یا پاداش‌های درونی اثر تقویت‌شان بیشتر از انگیزه بیرونی باشد، اجرای نیازهای روانی آسان‌تر شده و تاثیر مثبتی بر سازگاری نوجوان می‌گذارد؛ چرا که سازگاری ازطریق مشوق‌ها و تقویت‌های درونی حاصل می‌شود و این‌گونه با ایجاد احساس درونی مثبت در نوجوان منجر به افزایش شادکامی در نوجوانان می‌شود؛ براین‌اساس بایستی با فراهم نمودن محیط سالم و پویا و متناسب با نیازهای فردی و شخصیتی هر نوجوان، نوید بهزیستی و شادکامی را در نوجوانان داد.
کلیدواژه‌ها
جعفری صحرارودی، ملیحه. (1399). رابطه الگوهای ارتباطی خانواده با سازگاری و شادکامی. پیشرفتهای نوین در روانشناسی، علوم تربیتی و آموزشوپرورش، 3(24)، 159-145. https://civilica.com/doc/1353119/
جلالیان، زهراالسادات.، صادقی، جمال.، شعباننژاد شانی، مریم.، و مهدوی حمزهکلایی، زهرا. (1402). نقش واسطهای کیفیت زندگی اسلامی در رابطه بین نیازهای بنیادین روانشناختی با اعتیاد به بازیهای آنلاین در دانشآموزان متوسط اول. مطالعات روانشناختی نوجوان و جوان، 4(4، پیاپی 10)، 23-11. doi:10.61186/jayps.4.4.11
درخشان، معراج.، صدری دمیرچی، اسماعیل.، فتحی، داود.، احمدبوکانی، سلیمان.، و بهروز، مریم. (1399). ارائه مدل پیشایندهای شادکامی دانشآموزان براساس ویژگیهای شخصیتی، خانوادگی و تحصیلی. رویش روانشناسی، 9(7 پیاپی 52)، 55-66. http://dorl.net/dor/20.1001.1.2383353.1399.9.7.14.9
رضیئی، زهرا.، فتاحی اندبیل، اعظم.، دوکانهای فرد، فریده. (1401). رابطه چشمانداز زمان و شادکامی با نقش میانجی سبک زندگی در نوجوانان دختر. رویش روانشناسی، 11(11)، 114-103. http://dorl.net/dor/20.1001.1.2383353.1401.11.11.10.7
زارعزردینی، فاطمه.، هاشمی، زهرا.، و عبدالهی، عباس. (1401). نقش میانجیگری نیازهای بنیادین روانشناختی در رابطه عملکرد خانواده با شادکامی در دانشجویان کارشناسی ساکن خوابگاه دانشگاه الزهرا. پژوهشهای کاربردی روانشناختی، 13(1)، 63-43. https://doi.org/10.22059/japr.2022.313228.643693
سهرابی، بابک.، یزدانی، حمیدرضا.، رجبزاده، علی.، و محجوب، حامد. (1400). واکاوی نظریههای نیازهای روانشناختی بنیادین انسان: یک رویکرد فرانظری. علوم روانشناختی، 20(103)، 998-979. http://dx.doi.org/10.52547/JPS.20.103.979
کوچکی، عاشورمحمد.، شریعتنیا، کاظم.، اسدی، اردشیر.، و میرانی، ارسطو. (1401). نقش میانجیگر نیازهای بنیادین روانشناختی در رابطه بین ویژگیهای شخصیتی و شادکامی دانشجویان. علوم روانشناختی، 21(118)، 2091-2105. http://dx.doi.org/10.52547/JPS.21.118.2091
گلستانی بخت، طاهره.، بابایی، انسیه.، کریمی، معراج.، و احمدی، عباس. (1401). رابطه شفقت به خود و خوش بینی در دانش آموزان: نقش واسطهای سازگاری اجتماعی. پژوهشهای روانشناسی اجتماعی، 45، 84-65. https://doi.org/10.22034/spr.2022.314005.1699
Agbaria, Q., & Bdier, D. (2020). The role of self-control, social support and (positive and negative affects) in reducing test anxiety among Arab teenagers in Israel. Child Indicators Research, 13, 1023-1041. https://doi.org/10.1007/s12187-019-09669-9
Ahmed, H. A. A. E. K., & Mohamed, B. E. S. (2022). Relationship between morality, happiness, and social support among elderly people. Middle East Current Psychiatry, 29(1), 31. https://doi.org/10.1186/s43045-022-00195-z
Busch, T. (2016). Does self-Compassion buffer the impact of poor basic need satisfaction on organismic wellbeing? [Unpublished master’s thesis]. University of Twente. https://essay.utwente.nl/66939/
Choon, S. W., Yong, C. C., Tan, S. K., & Tan, S. H. (2022). A proposed integrated happiness framework to achieve sustainable development. Heliyon, 8(10):e10813. DOI: 10.1016/j.heliyon.2022.e10813
DeHaan, C. R., Hirai, T., & Ryan, R. M. (2016). Nussbaum’s capabilities and self-determination theory’s basic psychological needs: Relating some fundamentals of human wellness. Journal of Happiness Studies, 17(5), 2037 -2049. https://link.springer.com/article/10.1007/s10902-015-9684-y#article-info
Derakhshan M, Sadri Damirchi E, Fathi D, Ahmadbookani S, Behrooz F. (2020). Presentation a model of happiness precedents based on personality, family and educational characteristics. Rooyesh, 9(7), 55-66. http://dorl.net/dor/20.1001.1.2383353.1399.9.7.14.9 [In Persian]
Fiftinova, F. (2021). Social adjusment and academic achievement of efl students at higher education. The Journal of English Literacy Education: The Teaching and Learning of English as a Foreign Language, 8(2), 138 -149. https://doi.org/10.36706/jele.v8i2.14328
Filak, V. F., & Nicolini, K. M. (2018). Differentiations in motivation and need satisfaction based on course modality: a self-determination theory perspective. Educational Psychology, 38(6), 772 -784. https://doi.org/10.1080/01443410.2018.1457776
Froiland, J. M., Worrell, F. C., & Oh, H. (2019). Teacher–student relationships, psychological need satisfaction, and happiness among diverse students. Psychology in the Schools, 56(5), 856-870. https://doi.org/10.1002/pits.22245
Golestani Bakht, T., Babaei, A., Karimi, M., & Ahmadi, A. (1401). The relationship between self-compassion and optimism in students: the mediating role of social adjustment. Social Psychology Research, 45, 84-65. https://doi.org/10.22034/spr.2022.314005.1699. [In Persian]
Halvari, A. E. M., Halvari, H., & Deci, E. L. (2019). Dental anxiety, oral health‐related quality of life, and general well‐being: A self‐determination theory perspective. Journal of Applied Social Psychology, 4 9(5), 295 -306. https://doi.org/10.1111/jasp.12583
Hong, W., Liu, R. D., Oei, T. P., Zhen, R., Jiang, S., & Sheng, X. (2019). The mediating and moderating roles of social anxiety and relatedness need satisfaction on the relationship between shyness and problematic mobile phone use among adolescents. Computers in Human Behavior, 93, 301 -308. https://doi.org/10.1016/j.chb.2018.12.020
Intelisano, S., Krasko, J., & Luhmann, M. (2020). Integrating philosophical and psychological accounts of happiness and well-being. Journal of Happiness Studies, 21, 161-200. https://doi.org/10.1007/s10902-019-00078-x
Jafari Sahraroudi, M. (2020). The relationship between family communication patterns and adjustment and happiness. New developments in psychology, educational sciences, and education, 3(24), 159-145. https://civilica.com/doc/1353119/ [In Persian]
Jalalian, Z. S., Sadeghi, J., Shaban Nejad Shani, M., Mahdavi Hamzekolaei, Z. (2023). The mediating role of Islamic quality of life in the relationship between basic psychological needs and addiction to online games in Adolescents. journal of Adolescent and Youth Psychological Studies. 4(4), 8-15. doi:10.61186/jayps.4.4.11 [In Persian]
Jiang, S., Jiang, C., Ren, Q., & Wang, L. (2021). Cyber victimization and psychological well -being among Chinese adolescents: Mediating role of basic psychological needs satisfaction and moderating role of positive parenting. Children and Youth Services Review, 130, 106248 https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2021.106248
Koucheki, A. M., Shariatniam K., Asadi, A., & Mirani, A. (2022). The mediating role of psychological basic needs in the relationship between personality traits and students’ happiness. Journal of Psychological Science. 21(118), 2091-2106. doi:10.52547/JPS.21.118.2091 [In Persian]
Kumar, V., Mehta, M. & Maheshwari, N. (2013). Effect of emotional intelligence on the achievement motivation, psychological adjustment and scholastic performance of secondary school students. Journal of the Indian Academy of Applied Psychology, 39(1), 60-67.
Lyubomirsky, S., & Lepper, H. S. (2013). Subjective happiness scale. Psychologist, 56, 239-249.
Ramnanan, C. J., & Pound, L. D. (2017). Advances in medical education and practice: student perceptions of the flipped classroom. Advances in medical education and practice, 8, 63-73. https://doi.org/10.2147/AMEP.S109037
Raziee, Z., Fattahi Andabil, A., & Dokaneheeifard, F. (2023). The relationship between time perspective and happiness with the mediating role of lifestyle in female adolescents. Rooyesh, 11(11), 103-114. http://dorl.net/dor/20.1001.1.2383353.1401.11.11.10.7 [In Persian]
Roks, K. C., Meral, E. O., & van Beest, I. (2018). The Effect of Shyness and Condition on Need Satisfaction.
Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2000). Intrinsic and extrinsic motivations: classic definitions and new directions. Contemporary educational psychology, 25, 54-67. https://doi.org/10.1006/ceps.1999.1020
Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2001). On happiness and human potentials: A review of research on hedonic and eudaimonic well-being. Annual review of psychology, 52(1), 141-166. https://doi.org/10.1146/annurev.psych.52.1.141
Sapmaz, F., Doğan, T., Sapmaz, S., Temizel, S., & DilekTel, F. (2012). Examining Predictive Role of Psychological Need Satisfaction on Happiness in terms of SelfDetermination Theory. Procedia - Social and Behavioral Sciences. 55(4), 861-868. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2012.09.573
Shubert, J., Wray ‐ Lake, L., Syvertsen, A. K., & Metzger, A. (2019). Examining character structure and function across childhood and adolescence. Child development, 90(4), 505 -524. https://doi.org/10.1111/cdev.13035
Sohrabi, B., Yazdani, H., Rajabzade, A., Mahjoub, H. (2021). Analysis of the human basic psychological needs’ theories: A meta-theory approach. Journal of Psychological Science. 20(103), 979-998. http://dx.doi.org/10.52547/JPS.20.103.979 [In Persian]
Steptoe A. (2019). Happiness and health. Annual review of public health, 40, 339 -59. https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3381484
Theodore, L. A., & Bracken, B. A. (2020). Abstract. Unique Identifier. Title. Book Series Title. Publication Date. Language. Author Identifier. https://www.proquest.com/openview/6785af5e14f63d5e6b3fd3bc15dac3a5/1?pq-origsite=gscholar&cbl=18750&diss=y
Urdan, T., & Schoenfelder, E. (2006). Classroom effects on student motivation: Goal structures, social relationships, and competence beliefs. Journal of School Psychology. 44(5), 331-349. https://doi.org/10.1016/j.jsp.2006.04.003
Vansteenkiste, M., Ryan, R. M., & Soenens, B. (2020). Basic psychological need theory: Advancements, critical themes, and future directions. Motivation and emotion, 44, 1 -31. https://doi.org/10.1007/s11031-019-09818-1
Vijayakumar, N., de Macks, Z. O., Shirtcliff, E. A., & Pfeifer, J. H. (2018). Puberty and the human brain: Insights into adolescent development. Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 92, 417-436. https://doi.org/10.1016/j.neubiorev.2018.06.004
Yeung, N, C., Ramirez, J, & Lu, Q. (2017). Perceived stress as a mediator beteen social constraints and sleep quality among Chinese American breast cancer survivors. Supportive care in cancer. 25, 2249-2257. https://doi.org/10.1007/s00520-017-3632-9
Zare-Zardini, F., Hashemi, Z., & Abdulahi, A. (1401). The mediating role of basic psychological needs in the relationship between family functioning and happiness in undergraduate students living in the dormitory of Al-Zahra University. Applied Psychological Research, 13(1), 43-63.. https://doi.org/10.22059/japr.2022.313228.643693 [In Persian]
)