نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• لیلا علیزاده ¹
• خدامراد مومنی ²
• هاشم جبرائیلی ³

¹ کارشناس ارشد روانشناسی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران .

² استاد گروه روانشناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

³ استادیار رشته روانشناسی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران .

چکیده

نوجوانی دوره‌ای از تحول اساسی در رشد عاطفی، اجتماعی، عصبی و شناختی است که با افزایش آسیب‌پذیری در برابر صدماتی مانند تصادفات رانندگی، جرایم خشونت‌آمیز، اعتیاد و روابط جنسی همراه است. بر این اساس هدف پژوهش حاضر بررسی نقش واسطه‌ای اختلال در تنظیم هیجان در رابطه با سیستم‌های مغزی / رفتاری، تکانشگری و کاهش اهمیت تأخیری در رفتارهای پرخطر دانش‌آموزان دختر و پسر مقطع متوسطه دوم بود. تعداد 321 نفر از دانش آموزان دختر و پسر به شیوه‌ی نمونه‌گیری خوشه‌ای چند مرحله‌ای انتخاب شدند. مقیاس‌های به کار برده در این پژوهش شامل مقیاس خطرپذیری نوجوانان ایرانی علی زاده محمدی (1387)، مقیاس سیستم فعال‌سازی رفتاری/ بازداری رفتاری کارور و وایت (1994)؛ مقیاس تکانشگری لینام (2013)؛ مقیاس انتخاب پولی کیربی و همکاران (1999) و مقیاس اختلال در تنظیم هیجان گراتز و رومر (2004) بود. تحلیل داده‌ها به روش همبستگی پیرسون و مدل‌یابی معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزارهای AMOS نسخه 24 و SPSS نسخه 23 انجام گردید. سیستم فعال‌سازی/بازداری رفتاری و اختلال در تنظیم هیجان بر رفتارهای پرخطر اثر مستقیم داشت. اختلال در تنظیم هیجان در رابطه سیستم فعال‌سازی/بازداری رفتاری و تکانشگری بر رفتارهای پرخطر اثر غیرمستقیم داشت. بر اساس نتایج به دست آمده از پژوهش حاضر می‌توان گفت جهت کاهش شیوه رفتارهای پرخطر باید به تنظیم هیجانی، سیستم مغزی / رفتاری و تکانشگری توجه گردد. این یافته‌ها می‌تواند دستاوردهای کاربردی در سبک تربیتی نوجوانان داشته باشد.

کلیدواژه‌ها

• اختلال در تنظیم هیجان
• سیستم‌های مغزی / رفتاری
• تکانشگری
• کاهش اهمیت تأخیری
• رفتارهای پرخطر