نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• افضل بلوطبنگان اکبری ¹
• سیاوش طالع پسند ²
• علی محمد رضایی ³
• اسحق رحیمیان بوگر ⁴

¹ دانش اموخته دکتری تخصصی روانشناسی تربیتی دانشگاه سمنان

² دانشیار، گروه روانشناسی تربیتی دانشگاه سمنان

³ عضو هیأت علمی دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه سمنان

⁴ دانشیار، گروه روانشناسی بالینی دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

چکیده

هدف از پژوهش حاضر اثربخشی برنامه آموزش کنترل قلدری بر مشکلات بین‌فردی نوجوانان قلدر بود. پژوهش حاضر به روش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون و پیگیری یک‌ماهه با گروه آزمایش و کنترل انجام شد. جامعه آماری شامل نوجوانان 14 تا 17 ساله منطقه 17 مدارس دولتی شهر تهران بود. تعداد 40 نفر از نوجوانانی که ملاک‌های ورود به پژوهش را داشتند و نمره بالایی در پرسشنامه قلدری هارتر کسب کردند به صورت تصادفی انتخاب و در دو گروه آزمایش و کنترل گمارده شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه مشکلات بین‌فردی بارخام و همکاران (1996) بود که در سه مرحله پیش‌آزمون- پس‌آزمون و پیگیری یک‌ماهه توسط هر دو گروه تکمیل شد. برنامه آموزش کنترل قلدری در 8 جلسه 90 دقیقه‌ای برای گروه آزمایش اجرا شد. داده‌ها با استفاده از تحلیل واریانس چندمتغیری اندازه‌گیری مکرر به کمک نرم‌افزار SPSSV22 تحلیل شد. نتایج نشان داد آموزش کنترل قلدری به نوجوانان قلدر در متغیرهای صراحت و مردم‌آمیزی (98/7=F و 001/0=P)، گشودگی به تجربه (95/10=F و 0005/0=P)، در نظر گرفتن دیگران (86/22=F و 0005/0=P)، پرخاشگری (59/10=F و 0005/0=P) و حمایت‌گری و مشارکت (77/19=F و 0005/0=P) تأثیر دارد. این در حالی بود که این میزان برای متغیر وابستگی به دیگران (07/0=F و 930/0=P) اثربخش نبود. در نهایت بر اساس نتایج حاصل از این پژوهش می‌توان گفت آموزش کنترل قلدری بر مشکلات بین‌فردی نوجوانان قلدر 14 تا 17 ساله اثربخش بوده و می‌توان از این آموزش جهت رفع مشکلات بین‌فردی آن‌ها استفاده کرد و لذا آگاهی والدین، معلمان، مدیران و سایر متخصصان از این آموزش‌ها می‌تواند کمک‌کننده باشد.

کلیدواژه‌ها

• واژگان کلیدی: کنترل قلدری
• مشکلات بین‌فردی
• نوجوانان قلدر