نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روان شناسی تربیتی دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

2 استاد گروه روانشناسی تربیتی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

3 دانشیار گروه روانشناسی تربیتی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

4 استادیار گروه روانشناسی تربیتی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده

هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی تاثیر متن‌های توضیحی، تکذیبی و تکمیلی بر تغییرمفهومی و هیجان‌های‌معرفتی دانش‌آموزان پسر دوره ابتدایی است که با روش آزمایشی صورت پذیرفت. جامعه آماری پژوهش شامل تمام دانش‌آموزان ششم ابتدایی پسر منطقه 17 تهران است. ازبین مدارس ناحیه مذکور، دو مدرسه به روش نمونه‌گیری دردسترس انتخاب شدند. نمونه شامل 78 داوطلب است که به‌صورت تصادفی 25 نفر به‌گروه توضیحی، 26 نفر به‌گروه تکذیبی و 27 نفر به‌گروه تکمیلی منتسب شدند. مراحل اجرا به‌شکل پیش‌آزمون-پس‌آزمون و ابزارهای تحقیق شامل متن‌های توضیحی، تکذیبی و تکمیلی محقق‌ساخته و پرسشنامه هیجان‌های‌معرفتی پکران (2016) است. تغییرمفهومی ازطریق محاسبه اختلاف سطح دانش، قبل و بعد از مطالعه متن‌ها به‌دست آمد. تحلیل داده‌ها با روش تحلیل کوواریانس چند متغییره انجام شد. یافته‌ها درسطح معناداری 0.05 نشان داد تاثیر متن‌ها هم بر تغییرمفهومی و هم بر هیجان‌های‌معرفتی معنادار است. نتایج تفکیکی گروه‌ها حاکی ازآن است که تفاوت بین هیجان گروه تکذیبی و توضیحی، همچنین بین گروه تکمیلی و توضیحی معنادار بوده و تفاوت بین هیجان گروه تکذیبی و تکمیلی معنادار نیست. به‌علاوه، تفاوت سطح تغییرمفهومی ناشی از اجرای متن‌ها، بین گروه تکذیبی و تکمیلی، همچنین بین گروه توضیحی و تکمیلی معنادار بوده و تفاوت سطح تغییر مفهومی بین گروه تکذیبی و توضیحی غیرمعنادار است. این نتایج نشان می‌دهد نویسندگان کتاب‌های درسی باید توجه بیشتری به متن‌های تکذیبی داشته باشند. همچنین، تدوین‌گران و طراحان آموزشی باید تصاویر مناسب بیشتری در متن درس‌ها بگنجانند.

کلیدواژه‌ها

آیت‌اللهی، محبوبه. (1388). بررسی اثربخشی آموزش مفاهیم انتزاعی دینامیک با به‌کارگیری تصویر بر یادگیری معنی‌دار شاگردان و ماندگاری آن و مقایسه آن با آموزش سنتی، پایان‌نامه جهت دریافت مدرک کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی.
احدی، سهیلا. (1385). فرهنگ توصیفی انجمن روانشناسی آمریکا (APA). جلد دوم.
پوررزاق، آزاده. (1396). هیجانات معرفتی در طی فعالیت‌های حل مسئله ریاضی در میان کودکان دارای اختلال یادگیری اختصاصی در ریاضی، پایان‌نامه جهت اخذ مدرک کارشناسی ارشد، دانشگاه خوارزمی.
References
Broughton, S.H., Sinatra, G.M., & Reynolds, R.E. (2010). The Nature of the Refutation Text Effect: An Investigation of Attention Allocation. Journal of Educational Research, 103, 6, 407-423. (https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/00220670903383101)
Chi, M.T.H. (2010). “Three Types of Conceptual Change: Belief Revision, Mental Model Transformation, and Categorical Shift,” in: International Handbook of Research on Conceptual Change, Educational psychology handbook series, 2nd Ed, ed S.  Vosniadou (New York, NY: Routledge), 61-82. (https://www.taylorfrancis.com/chapters/edit/10.4324/9780203874813-9/three-types-conceptual-change-belief-revision-mental-model-transformation-categorical-shift-michelene-chi)
Cordova, J.R., Sinatra, G.M., Jones, S.H., Taasoobshirazi, G., & Lombardi, D. (2014). Confidence in prior knowledge, self-efficacy, interest and prior knowledge: Influences on conceptual change. Contemporary Educational Psychology, 39, 164–174. (https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0361476X14000186)
Danielson, R.W., Sinatra, G.M., & Kendeou, P. (2016). Augmenting the Refutation Text Effect with Analogies and Graphics. Discourse Processes, 53:5-6, 392-414. (https://eric.ed.gov/?id=EJ1104292)
Danielson & Sinatra, G.M. (2017). A Relational Reasoning Approach to Text-Graphic Processing. Educational Psychology Review, 29, 55–72. (https://link.springer.com/article/10.1007/s10648-016-9374-2)
Diakidoy, I.-A.N., Mouskounti, Th., Fella, A., & Ioannides, Ch. (2016). Comprehension processes and outcomes with refutation and expository texts and their contribution to learning. Learning and Instruction, 41, 60-69. (https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0959475215300347)
Dole & Sinatra, G.A. (1998). Reconceptualizing change in the cognitive construction of knowledge. Educational Psychologist, 33:2-3, 109-128. (https://www.researchgate.net/publication/232880643_Reconceptualizing_Change_in_the_Cognitive_Construction_of_Knowledge)
Heddy, B.C., Danielson, R.W., Sinatra, G.M., & Graham, J. (2016). Modifying Knowledge, Emotions, and Attitudes Regarding Genetically Modified Foods. The Journal of Experimental Education, 85, 3, 513-533. (https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/00220973.2016.1260523)
Hynd, C. R. (2003). “Conceptual change in response to persuasive messages,” In: Intentional conceptual change, eds Pintrich, P. R., and Sinatra, G. M., (Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates, 291-315. (https://www.taylorfrancis.com/chapters/edit/10.4324/9781410606716-16/conceptual-change-response-persuasive-messages-cynthia-hynd)
Kendeou, P., & van den Broek, P. (2007). The effects of prior knowledge and text structure on comprehension processes during reading of scientific texts. Memory & Cognition, 35, 1567-1577. (https://www.researchgate.net/publication/5784825_The_effects_of_prior_knowledge_and_text_structure_on_comprehension_processes_during_reading_of_scientific_texts)
Kendeou, P., Braasch, J.L.G., & Bråten, I. (2016). Optimizing Conditions for Learning: Situating Refutations in Epistemic Cognition. The Journal of Experimental Education, 84:2, 245-263. (https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/00220973.2015.1027806)
Mason, L., Zaccoletti, S., Carretti, B., Scrimin, S., & Diakidoy, I.N. (2017). The Role of Inhibition in Conceptual Learning from Refutation and Standard Expository Texts. Int J of Sci and Math Edu (International Journal of Science and Mathematics Education, 17, 3, 483-501. (https://link.springer.com/article/10.1007/s10763-017-9874-7)
Mason, L., Baldi, R., Di Ronco, S., Scrimin, S., Danielson, R.W., & Sinatra, G.M.  (2017). Textual and graphical refutations: Effects on conceptual change learning. Contemporary Educational Psychology, 49, 275–288. (https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0361476X17300498)
Muis, K.R., Pekrun, R., Sinatra, G.M., Azevedo, R., Trevors, G., Meier, E. & Heddy, B.C. (2015). The curious case of climate change: Testing a theoretical model of epistemic beliefs, epistemic emotions, and complex learning. Learning and Instruction, 39, 168-183. (https://psycnet.apa.org/record/2015-37654-018)
Muis, K.R., Sinatra, G.M., Pekrun, R., Winne, P.H., Trevors, G., Losenno, K.M. & Munzar, B. (2018). Main and moderator effects of refutation on task value, epistemic emotions, and learning strategies during conceptual change. Contemporary Educational Psychology, 55, 155-165. (https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0361476X18300237)
Pekrun, R., Vogl, E., Muis, K. R., & Sinatra G.M. (2016). Measuring emotions during epistemic activities: The Epistemically-Related Emotion Scales. Journal of cognition and emotion, 30,1-9. (https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/02699931.2016.1204989)
Pintrich, P.R., Marx, R.W. & Boyle, R.A. (1993). Beyond Cold Conceptual Change: The Role of Motivational Beliefs and Classroom Contextual Factors in the Process of Conceptual Change. Review of Educational Research, 63, 2, 167-199. (https://www.researchgate.net/publication/233896395_Beyond_Cold_Conceptual_Change_The_Role_of_Motivational_Beliefs_and_Classroom_Contextual_Factors_in_the_Process_of_Conceptual_Change)
Posner, G. J., Strike, K. A., Hewson, P. W., & Gertzog, W. A. (1982). Accommodation of a scientific conception: Toward a theory of conceptual change. Science Education, 66, 211-227. (https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/sce.3730660207)
Sinatra, G.M. & Broughton, S.H. (2011). Bridging Reading Comprehension and Conceptual Change in Science Education: The Promise of Refutation Text. Reading Research Quarterly, 46, 4, 374-393. (https://www.researchgate.net/publication/227781502_Bridging_Reading_Comprehension_and_Conceptual_Change_in_Science_Education_The_Promise_of_Refutation_Text)
Sinatra, G. M., Broughton, S. H. & Lombardi, D. (2014). “Emotions in science education,” In: International Handbook of Emotions in Education. eds Pekrun, R., & Linnenbrink-Garcia. L., (New York, NY: Routledge), 415-436. (https://psycnet.apa.org/record/2014-09239-021)
Tippet, Ch.D. (2010). Refutation text in science education: a review of two decades of research. International Journal of Science and Mathematics Education, 8, 6, 951-970. (https://www.researchgate.net/publication/225874497_Refutation_Text_In_Science_Education_A_Review_Of_Two_Decades_Of_Research)
Weingartner, K.M. & Masnick, A.M. (2019). Refutation texts: Implying the refutation of a scientific misconception can facilitate knowledge revision. Contemporary Educational Psychology, 58, 138–148. (https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0361476X18303035)