نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روان شناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشگاه تهران، ایران، تهران

2 استادیار گروه روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنایی‌، دانشگاه علامه طباطبائی‌، تهران‌، ایران

3 دانشجوی دکتری روان شناسی تربیتی، دانشگاه علامه طباطبائی، ایران، تهران

چکیده

با توجه به اهمیت مداخله زودهنگام مشکلات خواندن در دانش آموزان، طراحی الگوی مهارت های زمینه ای خواندن ضروری به نظر می رسد. پژوهش حاضر با هدف طراحی و اعتبار یابی الگوی مداخله ای مهارت های زمینه ای خواندن و بررسی اثربخشی آن بر مهارت خواندن دانش آموزان در معرض خطر اختلال خواندن و با روش تحقیق آمیخته از نوع اکتشافی متوالی انجام شد. در بخش کیفی پژوهش از روش تحلیل محتوای استقرایی و در روش کمی از طرح شبه آزمایشی گروه آزمایش – گروه کنترل با طرح پیش آزمون – پس آزمون استفاده گردید. نمونه هدفمند انتخابی در بخش کیفی پژوهش، متن های استخراج شده از مصاحبه کارشناسان و محتوای 38 مورد از مقالات و کتب مرتبط با مهارت زمینه ای خواندن و نمونه پژوهش در بخش کمی 32 نفر از کودکان در معرض خطر اختلال خواندن بودند. ابزار این پژوهش آزمون خواندن و نارساخوانی(نما) می باشد. با تحلیل محتوای استقرایی 6 مقوله نهایی شامل مهارت عصب شناختی، مهارت حسی، مهارت فضایی، مهارت بیان شفاهی، آگاهی واج شناختی، نام گذاری سریع خودکار(RAN) استخراج و الگوی مفهومی طراحی و سپس الگوی کاربردی آموزش مهارت های زمینه ای خواندن طراحی شد. تحلیل داده ها با استفاده از روش اندازه گیری مکرر حاکی از اثر بخشی الگوی مداخله ای مهارت های زمینه ای بر مهارت خواندن دانش آموزان در معرض خطر اختلال خواندن می باشد. بر اساس نتیجه به‌دست‌آمده از پژوهش حاضرمی‌توان از آموزش الگوی تدوین شده ی مهارت های زمینه ای خواندن برای بهبود مهارت های خواندن دانش آموزان استفاده کرد.

کلیدواژه‌ها

اریک جی. مش، دیوید ای. وولف. (2008). روانشناسی مرضی کودک چاپ دوم. ترجمه محمد مظفری مکی آبادی، اصغر فروغ الدین عدل. تهران: نشر رشد.
اهرمی، راضیه، شوشتری، مژگان، گلشنی منزه، فرشته و کمرزرین، حمید. (1390). اثربخشی آموزش دقت بر توانایی خواندن دانش آموزان نارساخوان دختر پایه سوم ابتدایی شهر اصفهان. روان شناسی افراد استثنایی دوره جدید سال اول پاییز 1390 شماره 3
حیدری طاهره، امیری شعله، مولوی حسین. (1391). اثربخشی روش تصحیح نارساخوانی دیویس بر عملکرد خواندن کودکان نارساخوان. روان‌شناسی کاربردی، دوره 6، شماره 2 (پیاپی 22)؛ از صفحه 41 تا صفحه 58.
دانایی‌فرد، حسن. (1384). تئوری پردازی با استفاده از رویکرد استقرایی: استراتژی مفهوم‌سازی تئوری بنیادی. نشریه دانشور رفتار. سال دوازدهم. شماره (11)
شعبانی گل، مصطفی. (1395). اثر آموزش مهارت‌های ادراک بینایی بر پیشرفت خواندن دانش آموزان دبستانی کم‌توان ذهنی آموزش پذیر. پایان‌نامه جهت اخذ درجه کارشناسی ارشد. دانشگاه بیرجند
شکوهی، محسن و پرند، اکرم. (1395). ناتوانی‌های یادگیری. انتشارات؛ تیمور زاده.
علی بهاری قره گوز، دکتر مریم سیف نراقی. (1387). اثربخشی وسیله آموزشی سینا در کاهش خطاهای خواندن کودکان نارساخوان. فصلنامه روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی، پیاپی ۱۶ (2)
کارگرشورکی، قنبر؛ ملک پور، مختار؛ احمدی، غلامرضا. (1389). بررسی اثربخشی آموزش مهارت‌های حرکتی ظریف، بر یادگیری مفاهیم ریاضی در کودکان دارای اختلالات یادگیری ریاضی پایه سوم تا پنجم شهرستان میبد. رهبری و مدیریت آموزشی سال چهارم شماره 3؛ پیاپی 13.
کرمی نوری، رضا؛ و مرادی، علیرضا. (1384). آزمون خواندن و نارساخوانی. جهاد دانشگاهی، تربیت‌ معلم.
 کریمی، بهروز، علیزاده، حمید و سلیمانی، اسماعیل. (1392). تدوین برنامه و مقایسه اثربخشی سه شیوه آموزش مستقیم، آگاهی واج‌شناختی و ترکیبی بر درک مطلب خواندن دانش آموزان دبستانی دارای اختلال خواندن. مجله ناتوانی‌های یادگیری، دوره 3، شماره 1، صفحه - از 60 تا 78
لرنر، ژانت. (1396). ناتوانی‌های یادگیری: نظریه‌ها، تشخیص و راهبردهای تدریس، ترجمۀ عصمت دانش چاپ سوم، مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه شهید بهشتی-تهران
هالاهان و کافمن. (1392). کودکان استثنایی (مقدمه‌ای بر آموزش ویژه)، ترجمه علیزاده و همکاران، نشر ویرایش.
 
Alex L. White, Geoffrey M. Boynton, Jason D. Yeatman. (2019). The link between reading ability and visual spatial attention across development. Journal of Cortex, Volume 121, December, Pages 44-59. https://doi.org/10.1016/j.cortex.2019.08.011
Banich, M. T. & Compton, R. J. (2011). "Cognitive neuroscience, (3rd ed)". Belmont, CA: Wadsworth, Cengage Learning.
Catts, H. W., Hogan, T. P., & Fey, M. E. (2003). Subgrouping poor readers on the basis of individual differences in reading-related abilities. Journal of learning Disabilities, 36(2), 151-164.‏
Creswell, J. (2012). Educational research: planning, conducting and evaluating auantitaive and qualitative research (4th Ed). Boston: Pearson.
Das, J. P., Naglieri, J. A., & Kirby, J. R. (1994). Assessment of cognitive processes: The PASS theory of intelligence. Allyn & Bacon.‏ https://link.springer.com/article/10.1186/s43045-019-0001-z
Defior, S., Alegría, J., Titos, R., & Martos, F. (2008). Using morphology when spelling in a shallow orthographic system: The case of Spanish. Cognitive Development, 23(1), 204-215.‏
Ekstrand, C., Neudorf, J., Gould, L., Mickleborough, M., & Borowsky, R. (2019). Where words and space collide: The overlapping neural activation of lexical and sublexical reading with voluntary and reflexive spatial attention. Brain research, 1706, 1-12.‏ https://doi.org/10.1016/j.brainres.2018.10.022
Fijueroa, R. A. (2006). The diagnosis of LD in English Learner. Journal of Learning Disabilities, 39(3), 206209.
Gabrieli, J. D., & Norton, E. S. (2012). Reading abilities: importance of visual-spatial attention. Current Biology, 22(9), R298-R299.‏
Hyönä, J., & Bertram, R. (2011). Optimal viewing position effects in reading Finnish. Vision Research, 51(11), 1279-1287. https://doi.org/10.1016/j.visres.2011.04.004
International Dyslexia Association (2008, March). Just the facts: Definition of dyslexia. Retrieved July 3, 2009,fromwww.interdys.org/ewebeditpro5/upload/Definition Fact Sheet_3 - 10 - 08.pdf.
Kasisopa, B., Reilly, R. G., Luksaneeyanawin, S., & Burnham, D. (2016). Child readers’ eye movements in reading Thai. Vision research, 123, 8-19. https://doi.org/10.1016/j.visres.2015.07.009
Leinenger, M., Myslín, M., Rayner, K., & Levy, R. (2017). Do resource constraints affect lexical processing? Evidence from eye movements. Journal of memory and language, 93, 82-103. https://doi.org/10.1016/j.jml.2016.09.002
Leppänen, U., Aunola, K., Niemi, P., & Nurmi, J. E. (2008). Letter knowledge predicts Grade 4 reading fluency and reading comprehension. Learning and Instruction, 18(6), 548-564.‏
Lerner, M. D., & Lonigan, C. J. (2016). Bidirectional relations between phonological awareness and letter knowledge in preschool revisited: A growth curve analysis of the relation between two code-related skills. Journal of experimental child psychology, 144, 166-183. https://doi.org/10.1016/j.jecp.2015.09.023
Li, M. Y., Braze, D., Kukona, A., Johns, C. L., Tabor, W., Van Dyke, J. A., ... & Magnuson, J. S. (2019). Individual differences in subphonemic sensitivity and phonological skills. Journal of Memory and Language, 107, 195-215.‏
Liu, P., & Li, X. (2013). Optimal viewing position effects in the processing of isolated Chinese words. Vision Research, 81, 45-57. https://doi.org/10.1016/j.visres.2013.02.004
Liu, P., & Li, X. (2013). Optimal viewing position effects in the processing of isolated Chinese words. Vision Research, 81, 45-57.‏
Lyon, G. R. (1995). Toward a definition of dyslexia. Annals of dyslexia, 45(1), 1-27.
Muter, V., Hulme, C., Snowling, M., Taylor, S. (1998). Segmentation, not
Naglieri, J. A., & Das, J. P. (1997). Cognitive Assessment System Interpretive Handbook. Illinois.‏
Norris, D. (2013). Models of visual word recognition. Trends in cognitive sciences, 17(10), 517-524.‏
Perea, M., & Acha, J. (2009). Space information is important for reading. Vision Research, 49(15), 1994-2000.‏ https://doi.org/10.1016/j.visres.2009.05.009
Pfost, M., Blatter, K., Artelt, C., Stanat, P., Schneider, W.(2019). Effects of training phonological awareness on children's reading skills. Journal of Applied Developmental Psychology, 65, November–December, Article 101067. https://doi.org/10.1016/j.appdev.2019.101067, Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins.
René van. W.(2018). Reading as a source of knowledge. Journal of Synthese. pp 1–20. https://doi.org/10.1007/s11229-018-02056-x
rhyming, predicts early progress in learning to read. Journal of Experimental Child Psychology, 1 (71), 3-27.
Sadock, B. J., & Sadock, v. a. (2000). Comprehensive text-book of psychiatry (7th. ed.).
Scarborough, Hollis S. (2005). Developmental relationships between language and reading: Reconciling a beautiful hypothesis with some ugly facts. In H. W. Catts, & A. G. Kamhi (Eds.), the connections between language and reading disabilities (pp. 3−24). Mahwah,NJ, US: Lawrence Erlbaum Associates, Publishers.
Taft, M., & Krebs-Lazendic, L. (2013). The role of orthographic syllable structure in assigning letters to their position in visual word recognition. Journal of Memory and Language, 68(2), 85-97.‏
Van der Haegen, L., Drieghe, D., & Brysbaert, M. (2010). The split fovea theory and the leicester critique: What do the data say? Neuropsychologia, 48, 96–106.
Van der Schoot, M., Vasbinder, A. L., Horsley, T. M., & van Lieshout, E. C. D. M. (2008). The role of two reading strategies in text comprehension: An eye fixation study in primary school children. Journal of Research in Reading, 31, 203-223
Vellutino, F. R., Fletcher, J. M., Snowling, M. J., & Scanlon, D. M. (2004). Specific reading disability (dyslexia): What have we learned in the past four decades?. Journal of child psychology and psychiatry, 45(1), 2-40.‏
Wang, L. C., Liu, D., Chung, K. K. H., & Yang, H. M. (2017). Development of lexical tone awareness in Chinese children with and without dyslexia. Contemporary Educational Psychology, 49, 203-214.‏
Wang, M., Ko, I. Y., & Choi, J. (2009). The importance of morphological awareness in Korean–English biliteracy acquisition. Contemporary Educational Psychology, 34(2), 132-142.
Yablonski, M., Rastle, K., Taylor, J. S. H., & Ben-Shachar, M. (2019). Structural properties of the ventral reading pathways are associated with morphological processing in adult English readers. cortex, 116, 268-285. https://doi.org/10.1016/j.cortex.2018.02.008
Yeung, P. S., Ho, C. S. H., Chan, D. W. O., & Chung, K. K. H. (2013). Modeling the relationships between cognitive-linguistic skills and writing in Chinese among elementary grades students. Reading and writing, 26(7), 1195-1221.