نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجو کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی، دانشگاه آزاد اسلامی،کرج، ایران
2 استادیار گروه روانشناسی، دانشگاه علوم انتظامی (امین)، تهران، ایران. (نویسنده مسئول)
چکیده
نوجوانانی که از حمایت خانواده محروم هستند، با احساس عدم امنیت، ترس و اضطراب رشد می‌کنند. طبق پژوهش‌های پیشین، مشکلات ساختاری خانواده و وجود عوامل زمینه‌ساز نامناسب محیطی باعث ایجاد آسیب‌های روانی در دختران بدسرپرست می‌گردد. لذا انعطاف‌پذیری روانشناختی و ادراک شایستگی به‌عنوان چارچوبی به‌منظور درک آسیب‌شناسی روانی و سلامت روان مطرح می‌باشد. بر این اساس، پژوهش حاضر در پی بررسی تأثیر آموزش خود شفقت ورزی بر ادراک شایستگی و انعطاف‌پذیری روانشناختی دختران بد سرپرست می‌باشد.طرح پژوهش نیمه آزمایشی بر اساس پیش‌آزمون – پس‌آزمون با گروه کنترل بود که به همین منظور ۲۴ نفر از دختران مراکز شبانه‌روزی شهر کرج به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب و با گمارش تصادفی در دو گروه کنترل و آزمایش قرار گرفتند. شرکت‌کنندگان پرسشنامه‌های ادراک شایستگی، اجتناب و آمیختگی و پذیرش و توجه‌آگاهی را پیش از آموزش و پس از آن تکمیل کردند. دوره آموزشی خود شفقت ورزی طی هشت جلسه هفتگی به مدت 5/2 ساعت برگزارشد. یافته‌های حاصل از این پژوهش با تحلیل کوواریانس نشان دادند آموزش خودشفقت ورزی با اطمینان 95 درصد منجر به افزایش ادراک شایستگی (شناختی 57%، اجتماعی 60% و فیزیکی 44%) و انعطاف‌پذیری روانشناختی (اجتناب و آمیختگی 57% و پذیرش و توجه آگاهی 71%) در گروه آموزش شده است. با توجه به نتایج به دست آمده می‌توان از آموزش خودشفقت ورزی به‌عنوان روشی مؤثر در افزایش ادراک شایستگی و انعطاف‌پذیری روانشناختی در دختران بد سرپرست استفاده نمود.
کلیدواژه‌ها
احمدی، محسن. (۱۳۸۸). بررسی عوامل فرهنگی مؤثر در وضعیت سلامت روان کودکان و نوجوانان شهر تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد واحد تهران.
ارونسون، الیوت. (۱۹۹۹). روانشناسی اجتماعی. (ترجمه شکرشکن، ۱۳۸۲). تهران: انتشارات رشد.
بهادر مطلق، اسلام؛ عطاری، یوسفعلی و بهادر مطلق، غلام. (۱۳۹۱). اثربخشی آموزش راهبردهای شناختی بر ابعاد ادراک شایستگی دانش‌آموزان. روانشناسی تحولی، 9(33)،39-46.
دهقانی، محسن؛ اسماعیلیان، نسرین؛ اکبری، فاطمه؛ حسنوند، مرجان و نیک منش، احسان. (1393). بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی و ساختار عاملی پرسشنامه پنج‌وجهی ذهن آگاهی. اندیشه و رفتار، 9(33)،77-87.
رسولیان، بهاره. (۱۳۹۷). تأثیر خودشفقت ورزی بر خودکنترلی، پرخاشگری و امید به زندگی در نوجوانان سوء مصرف‌کننده مواد. پایان‌نامه کارشناسی ارشد روانشناسی شخصیت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشکده علوم انسانی.
سانتراک، جان دبلیو. زمینه روانشناسی، (ترجمه فیروزبخت،1383). تهران: انتشارات رسا.
سعیدی، ضحی. (1390). اثر القای شفقت خود و ارزش خود بر میزان شرم و گناه ضمنی و آشکار. پایان‌نامه کارشناسی ارشد.
شریعتی، مریم؛ حمید، نجمه؛ هاشمی، سید اسماعیل؛ بشلیده، کیومرث و مرعشی، سید علی. (1395). اثربخشی درمان مبتنی بر مهرورزی بر افسردگی و خود انتقادی دانشجویان دختر. مجله دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، 17(1)، 50-43.
صابریان، سمیه و طباطبایی، سیدموسی. (۱۳۹۶). اثربخشی آموزش خودشفقت ورزی بر روی رفاه ذهنی و خودارزشمندی دانش‌آموزان دختر دارای اضطراب امتحان. فصلنامه روانشناختی تحلیلی شناختی، 8(31)، ۱۹-۲۹.
صادقی، مسعود؛ صفری موسوی، سیدسینا؛ فرهادی، معرفت و امیری، میثم. (۱۳۹۶). نقش انعطاف‌پذیری روانشناختی و خودشفقتی در پیش‌بینی افسردگی، اضطراب و استرس بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲. مجله دانشکده پزشکی اصفهان، 35(452)،1468-1475.
صفارحمیدی، الناز. (1395). اثربخشی آموزش مثبت اندیشی بر ادراک شایستگی و مهارت‌های اجتماعی کودکان بدسرپرست و بی‌سرپرست شهر رشت. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی.
صیدی، ارکان. (۱۳۹۴). اثربخشی درمان متمرکز بر شفقت بر اهمال‌کاری دانشجویان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه کردستان، دانشکده علوم انسانی.
عطایی، مهتاب. (۱۳۸۲). بررسی میزان اختلالات رفتاری دخترانی که تحت سرپرستی والدین خود هستند در مقایسه با دخترانی که تحت سرپرستی والدین خود نیستند. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی.
قدم پور، عزت اله و منصوری، لیلا. (۱۳۹۶). اثربخشی درمان متمرکز بر شفقت بر افزایش میزان خوش‌بینی و خودشفقت ورزی دانش‌آموزان مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر. مطالعات روانشناختی، 14(1)،59-74.
گلپورچمرکوهی، رضا. (1393). اثربخشی روش آموزش خود دلسوزی شناختی و درمان متمرکز بر هیجان بر کیفیت زندگی و عملکرد اجتماعی – انطباقی دانش آموزان دبیرستانی مبتلا به افسردگی. پایان‌نامه دکتری، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه محقق اردبیلی.
مجنونی، فاطمه و اسدی، جوانشیر. (۱۳۹۳). بررسی اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر سرمایه روانشناختی و اختلالات رفتاری در کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست شهرستان گرگان. دانشگاه آزاد علوم تحقیقات گلستان.
محمدی نجف‌آبادی، بهاره؛ شیخاوندی، داور و توفیق، ابراهیم. (1390). بررسی عوامل مؤثر بر رضایت دختران بی‌سرپرست و بدسرپرست از کیفیت زندگی در مراکز سازمان بهزیستی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال.
منظری توکلی، فرزانه. (۱۳۹۵). بررسی اثربخشی آموزش گروهی متمرکز بر خودشفقت ورزی بر اضطراب و افسردگی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد بافت. کنفرانس جهانی روانشناسی و علوم تربیتی، حقوق و علوم اجتماعی در آغاز هزاره سوم.
نوربالا، فاطمه؛ برجعلی، احمد و نوربالا، احمدعلی. (۱۳۹۲). اثر تعاملی شفقت به خود و نشخوار فکری بیماران افسرده در درمان مبتنی بر شفقت. نشریه دانشور پزشکی، 20(104)، ۷۷-۸۴.
نوری، حمیدرضا و نقوی، محمد. (1396). بررسی اثربخشی آموزش ذهن شفقت ورز بر تعدیل طرحواره های ناسازگار اولیه در معتادین مواد افیونی تحت درمان نگهدارنده با متادون. فصلنامه اعتیاد پژوهی، 11(44)، 208-187.
هارتلی بروئر، الیزابت (1390). ایجاد انگیزه در کودکان. (ترجمه ناهیدی،1390). تهران: انتشارات جوانه رشد.
Akin, A. (2010). Self-compassion and interpersonal cognitive distortions. Hacettepe Universities Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(39), 1-9.
Akin, A. (2008). The Scales of Psychological Well-Being: A Study of Validity and Reliability. Educational sciences: Theory and practice, 8(3), 741-750.
Alicke, M. D. & Sedikides, S. (2009). Selfenhancement and Self-Protection: What are and what they do. European Reviwe of Social Psychology, 20, 1-48.
Arimitsu, K., & Hofmann, S. G. (2015). Cognitions as mediators in the relationship between self-compassion and affect. Personality and individual differences, 74, 41-48.
Baker, D.A., Caswell, H.L. & Eccles, J.R. (2019). Self-compassion and depression, anxiety, and resilience in adults with epilepsy. Epilepsy & Behavior, 90, 154-161.
Barney, J.L., Ong, C.W., Barrett, T.S., Lee, E.B., Levin, M.E. & Twohig, M.P. (2019). The role of psychological inflexibility and self-compassion in acceptance and commitment therapy for clinical perfectionism. Journal of Contextual Behavioral Science, 13, 7-16.
Bennett-Goleman, T. (2001). Emotional alchemy: How the mind can heal the heart. New York: Three Rivers Press.
Blackledg, G.T., & Hayes’s, C. (2006). Using Acceptance and Commitment Training in the support of Parents of Children Diagnosed with Autism. Child & Family Behavior Therapy, 28Ub1-18.
Boric, M., Drazen, G. & Durdica, M. (2010). The relations between types of motivation in sport and perceived sport competence. Physical Education and Sport, 8 (1), 6-69.
Brenner, E., & Salovey, P. (1997). Emotion regulation during childhood: Developmental, interpersonal, and individual considerations. In P. Salovey & D. Sluyter (Eds.), Emotional literacy and emotional development (pp. 168–192). New York: Basic Books.
Brown, B. (1999). Soul without shame: A guide to liberating yourself from the judge within. Boston: Shambala.
Brown, K.W. & Ryan, R. M. (2003). The benefits of being present: Mind fullness and its role in psychological Well-being. Journal of personality and social psychology, 84, 822-848.
Crocker, J., & Canevello, A. (2008). Creating and undermining social support in communal relationships: the role of compassionate and self-image goals. Journal of personality and social psychology, 95(3), 555.
Denckla, M. B. (2003). ADHD: Topic update. Brain and Development, 25(6),383–389, children Assessment, 5(3)، 215-226.
DutraRossa, N., Kaminskia, P. L. & Herringtonb, R. (2019). From childhood emotional maltreatment to depressive symptoms in adulthood: The roles of self-compassion and shame. Child Abuse & Neglect, 92, 32-42.
Fernandez-Castro, J., Rovira, T., Doval, E. & Edo, S. (2009). Optimism and perceived competence: The same or different constructs? Elsevier.Personality and Individual Differences. 46,735–740.
Fredrickson, B. L. (2001). The role of positive emotions in positive psychology. American Psychologist, 56, 218–226.
Fresnics, A.A., Wang, S.B. & Borders, A. (2019). The unique associations between self-compassion and eating disorder psychopathology and the mediating role of rumination. Psychiatry Research, 274, 91-97.
Gilbert, P. (2017). Exploring Compassion Focused Therapy in forensic settings: An evolutionary and social-contextual approach. In Individual Psychological Therapies in Forensic Setting. 73-98. Rutledge.
Gilbert, P. (2014). The origins and nature of compassion focused therapy. British Journal of Clinical Psychology, 53, 6-14.
Gilbert, P. (2009). The Compassionate Mind: A New Approach to Life's Challenges.
Gilbert, P., & Procter, S. (2006). Compassionate mind training for people with high shame and self-criticism: Overview and pilot study of a group therapy approach. Clinical Psychology & Psychotherapy, 13, 353–379.
Greco, L.A., Dew, S.E., & Ball, S. (2005). Acceptance, Mindfulness, and Related Processes in Childhood: Measurement Issues, Clinical Relevance, and Future Directions. In S.E. Dew & R. Baer (Chairs), Measuring Acceptance, Mindfulness, and Related Processes: Empirical Findings and Clinical Applications across Child, Adolescent, and Adult Samples. Symposium Presented at the Association for Behavior and Cognitive Therapies, Washington, DC.
Greco, L. A., Murrell, A., & Coyne, L. (2005). Avoidance and Fusion Questionnaire for Youth (AFQ-Y). Acceptance and Commitment Therapy. Measures Package, 141.
Hayes, S.C., Strosahl, K.D., Wilson, K.G. (2011). Acceptance and Commitment Therapy: The process and practice of mindful change. 2nd ed. New York, NY: Guilford Press, p. 6-46.
Heriot-Maitland, C., Vidal, J.B., Ball, S. & Irons, C. (2014). A compassionate foused thrapy group approach for acute inpatiants: feasibility, initial pilot outcome data and recommendations. Biritish Journal of clicical psychology, 53(1), 78-94.
Himelstin, S., Saul, S., & Garcia-Romeo, A. (2015). Dose mindfulness meditation increase effectiveness of substance abuse treatment with incarcerated youth? A pilot randomized controlled trial. Mindfulness, 6(6), 1472-1480.
Imrie, S. & Troop, N.A. (2012). A pilot study on the effects and fasibility of compassion focused expressive writing in Day Hospice patiants. Palliative & Supportive Care, 10(2),115-122.
Judge, L., Cleghorn, A., MacEwan, K. & Gilbert, P. (2012). An Exploration of group based compassion focused therapy for a heterogeneous range of clients presenting to a community mental health team. International Journal of Cognitive Therapy, 5(4), 420-429.
Krieger, T., Altenstein, D., Baetig, I., Doering, N. & Holtforth, M. G. (2013). Self Compassion in depression: Association with depressive symptoms, rumination and avoidance in depressed outpatients. Journal of Behavior Therapy, 44(3), 501-513.
Lathren, C., Bluth, K. & Park, J. (2019). Adolescent self-compassion moderates the relationship between perceived stress and internalizing symptoms. Personality and Individual Differences, 143, 36-41.
Leary, M. R., Tate, E. B., Adams, C. E., Allen, A. B., & Hancock, J. (2007). Self-compassion and reactions to unpleasant self-relevant events: The implications of treating oneself kindly. Journal of Personality and Social Psychology, 92, 887–904.
Levin, M. E., Luoma, J. B., Lillis, J., Hayes, S. C., & Vilardaga, R. (2014). The Acceptance and Action Questionnaire – Stigma (AAQ-S): Developing a Measure of Psychological Flexibility With Stigmatizing Thoughts. Journal of Contextual Behavioral Science,3(1),21–26.
Lincoln, T.M., Hohenhause, F. & Hartman, M. (2013). Can paranoid thoughts be reduced by targeting negative emotions and self-steem? An experimental investigation of a brief compassion focused intervention. Cognitive Therapy and Reaserch, 37(2), 390-402.
Lucre, K.M. & Corten, N. (2013). An exploration of group compassion focused therapy for personality disorder. Psychology and Psychotrapy: Theory, Reaserch and Practice, 86(4), 387-400.
Luo, Y., Meng, R., Li, J., Liu, B., Cao, X. & Ge, W. (2019). Self-compassion may reduce anxiety and depression in nursing students: a pathway through perceived stress. Public Health, 174, 1-10.
Mackintosh, K., Power, K., Schwannauer, M., & Chan,S. W. Y. (2018). The relationships between selfcompassion, attachment and interpersonal problemsin clinical patients with mixed anxiety anddepression and emotional distress. Mindfulness, 9,961-971.
Marshall, E.J., Brockman, R.N. (2016). The relationships between psychological flexibility, self-compassion and emotional well-being. J Cogn Psychother, 30(1): 60-72.
McLean, L., Steindl, S. R., & Bambling, M. (2018). Compassion-Focused Therapy as an intervention for adult survivors of sexual abuse. Journal of child sexual abuse, 27(2), 161-175.
Mehr, K. E., & Adams, A. C. (2014). Self-Compassion as a Mediator of Maladaptive Perfectionism and Depressive Symptoms in College Students. Journal of College Student Psychotherapy, 30(2), 132-145.
Mellick, W., Vanwoerden, S., & Sharp, C. (2017). Experiential Avoidance in the Vulnerability to Depression among Adolescent Females. Journal of Affective Disorders, 208, 497-502.
Moffitt, R.L., Neumann, D.L. & Williamson, S. P. (2018). Comparing the efficacy of a brief self-esteem and self-compassion intervention for state body dissatisfaction and self-improvement motivation. Journal of Body Image, 27, 67-76.
Morris, R. (2015). Psychological flexibility as a mediator of the relationship between self-compassion and mental health [Thesis]. Queensland, Australia: School of Psychology, The University of Queensland.
Neff, K. D., & Gremer, C.K. (2013). A pilot study and randomized controlled trial of the Mindful Self-Compassion program. Journal of clinical Psychology, 69, 28-44.
Neff, K. D., Pommier, E. (2012). The Relationship between Self-compassion and Other focused Concern among College Under graduates, Community Adults, and Practicing Mediators. Self and Identity, 1-17.
Neff, K. D., & McGeehee, P. (2010). Self Compassion and psychological resilience among adolescents and young adults. Self and Identity, 9, 225-240.
Neff, K. D. (2009). Self-compassion. In M. R. Leary & R. H. Hoyle (Eds), Handbook of individual differences in social behavior, 561-573. New York: Guilford Press.
Neff, K.D., Rude, S. S., & Kirkpatrick, K. (2007). An examination of Self Compassion in relation to positive psychological functioning and personality traits. Journal of Research in Personality, 41, 908-916.
Ortega, L. A., Tracy, B. A., Gould, T. J., & Parikh, V. (2013). Effects of chronic low-and high-dose nicotine on cognitive flexibility in C57BL/6J mice. Behavioral brain research, 238, 134-145.
Pennebaker, J. W (1993). Putting stress into words: Health, linguistic, and therapeutic implications. Behaviour Research and Therapy, 31, 539–548.
Phillips, W.J. (2018). Future-outlook mediates the association between self-compassion and well-being. Personality and Individual Differences, 135, 143-148.
Potter, R. F., Yar, K., Francis, A. J. P., & Schuster, S. (2014). Self-compassion mediates the relationship between parental criticism and social anxiety. International Journal of Psychology and Psychological Therapy, 14(1), 33-43.
Pullmer, R., Chung, J., Samson, L., Balanji, S. & Zaitsoff, S. (2019). A systematic review of the relation between self-compassion and depressive symptoms in adolescents. Journal of Adolescence, 74, 210-220.
Raque-Bogdan, T. L., Piontkowski, S., Hui, K., Ziemer, K. S.,& Carriott, P. O. (2016). Self –compassion as a mediator between attachment anxiety and body appreciation. An exploratory model. Body Image,19,28-36.
Redfield, J. L. (2008). The influence of an educational coaching model on children's perceived competence and self esteem. Doctoral Dissertation, Capella University.
Rendon, K. P. (2007). Understanding alcohol use in college students: A study of mindfulness, Self-Compassion and psychological symptoms. Unpublished doctoral dissertation, University of Texas at Austin, TX, USA.
Rockliff, H., Gilbert, P., McEwan, K., Lightman, S., & Glover, D. (2008). A pilot exploration of heart rate variability and salivary cortisol responses to compassion-focused imagery. Journal of Clinical Neuropsychiatry, 5, 132-139.
Salovey, P., & Mayer, J. D. (1990. (Emotional intelligence«. Imagination, Cognition & personality, 9, 185–211.
Shahim, S. 2004. Self perception of competence in Iranian children.Psychological Reports, 94, 872-876.
Seidman, LJ. (2006). Neuropsychological functioning in people with ADHD across the lifespan. Clin psychol Rev, (26): 46-48.
Tanaka, M., Wekerle, C., Schmuck, M. L., Paglia-Boak, A., & MAP Research Team. (2011). The linkages among childhood maltreatment, adolescent mental health, and self-compassion in child welfare adolescents. Child Abuse & Neglect, 35(10), 887-898.
Terry, M. L., & Leary, M. R. (2011). Self-Compassion, Self-Regulation and Health. Self and Identity, 10(3), 352-362.
Turner, S.L., RiJoeng, J., YoungKim, E., AeChoi, S., JeongLee, Y. & KiKim, J. (2017). Insecure attachment and emotional distress: Fear of self-compassion and self-compassion as mediators. Personality and Individual Differences,112, 6-11.
Van Dam, N. T., Sheppard, S. C., Forsyth, J. P. & Earleywine, M. (2011). Self-Compassion is a better predictor than mindfulness of symptoms severity and quality of life in mixed anxiety and depression. Journal of anxiety disorders, 25(1), 123-130.
Vettese LC, Dyer CE, Wing LL, Christine W. Does self-compassion mitigate the association between childhood maltreatment and later emotion regulation difficulties? A preliminary investigation. Int J Ment Health Addiction 2011; 9(5): 480-91.
Waring, S.V. & Kelly, A.C. (2019). Trait self-compassion predicts different responses to failure depending on the interpersonal context. Personality and Individual Differences, 143, 47-54.
Watson, L., Gill, C., Williams, C. & Chana, W.Y. (2018). Social anxiety and self-compassion in adolescents«. Journal of Adolescence, 69, 163-174.
Wispe, L. (1991). The psychology of sympathy. New York: Plenum.
Wrener AA, Somers TJ, Wright MA, Goetz MC, Leary MR, Fras AM, etal. (2012). Self compassion in patients with persistent musculoskeletal pain: relationship of self-compassion to adjustment to persistent pain. J Pain Symptom Manage, 43(4): 759-70.
Yarnell, L. M., & Neff, K. D. (2013). Self-compassion, interpersonal conflict resolutions, and well-being. Self and Identity, 12(2), 146-159.
Zhang, H., Wang, Y. (2019). Bullying victimization and depression among young Chinese adults with physical disability: Roles of gratitude and self-compassion. Children and Youth Services Review, 103, 51-56.
)