نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار گروه روان شناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.
2 کارشناس ارشد روان شناسی تربتیی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.
3 استادیار گروه روان شناسی دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
چکیده
هدف از این پژوهش بررسی رابطه علّی ذهن آگاهی و انگیزش تحصیلی درونی و بیرونی با میانجی چشم‌انداز زمان در دانشجویان دانشگاه شهید چمران اهواز بود. جامعه آماری تمامی دانشجویان کارشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز بودند. نمونه پژوهش شامل 300 دانشجوی از دانشگاه شهید چمران اهواز که در سال تحصیلی 96-95 مشغول تحصیل بودند. نمونه با روش نمونه‌گیری تصادفی مرحله‌ای انتخاب شدند. برای سنجش متغیرهای پژوهش از پرسشنامه چشم‌انداز زمان زیمباردو و بوید (1999)، پرسشنامه ذهن آگاهی بائر و همکاران (2006) و پرسشنامه انگیزش تحصیلی هارتر (1980) استفاده شد. نتایج حاصل از تحلیل مسیر نشان داد که ذهن آگاهی و چشم‌انداز آینده هدفمند در پیش‌بینی انگیزش بیرونی و درونی نقش دارند و حال جبرگرا تنها به‌صورت معکوس با انگیزش بیرونی رابطه داشت. نتایج با توجه به نظریه‌های انگیزش، ذهن آگاهی و چشم‌انداز زمان موردبحث قرار گرفت. ذهن آگاهی به‌صورت مستقیم بر انگیزه درونی و بیرونی اثر دارد و می‌توان با بهبود ذهن آگاهی به بهبود انگیزش کمک کرد. بر این اساس به دلیل روابط مثبت بین دو نوع انگیزه درونی و بیرونی تفکیک روابط با چشم‌انداز زمان دشوار است. از سوی دیگر چشم‌انداز آینده و تمرکز بر آن برای افزایش هر دو نوع انگیزه مناسب است؛ اما برای بهبود انگیزش بیرونی باید چشم‌انداز حال جبرگرا کاهش یابد. درمجموع بهترین چشم‌انداز زمان برای بهبود انگیزش چشم‌انداز آینده است.
کلیدواژه‌ها
آتش‌افروز، عسکر. (1391). رابطه علی بین باورهای هوشی و عملکرد تحصیلی با میانجیگری هدف‌های پیشرفت، خودکارآمدی، راهبردهای یادگیری خودتنظیمی و انگیزش درونی در دانش آموزان پسر دبیرستانی شهر اهواز. پایان‌نامه دکتری تخصصی (Ph. D.) روانشناسی تربیتی. دانشگاه شهید چمران اهواز.
ابوالقاسمی، عباس؛ مهرابیزاده، علی؛ نجاریان، بهمن و شکرکن، حسین. (1383). اثربخشی روش‌های درمانی آموزش ایمن‌سازی و حساسیت‌زدایی منظم بر اضطراب امتحان دانش آموزان. مجله روانشناسی دانشگاه تربیت مدرس، 29، 1 ـ 19.
ابوالقاسمی، عباس؛ مهرابیزاده، مهناز و نجاریان، بهمن. (1381). بررسی میزان همه‌گیرشناسی اضطراب امتحان و ارتباط اضطراب امتحان با خودکارآمدی و جایگاه مهار با توجه به متغیر هوش. مجله روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه شهید بهشتی، 7، ص 1-7.
احمدوند، زهرا؛ حیدری نسب، لیلا و شعیری، محمدرضا. (1392). وارسی روایی و اعتبار پرسشنامه پنج‌وجهی ذهن آگاهی در نمونه‌های غیربالینی ایرانی. مجله علوم رفتاری، 7، 3، ص 229-237.
امیدیان، مرتضی؛ همتی، حمیده و برزگر بفروئی، کاظم. (1394). مدل علی نقش چشم‌انداز زمان در عملکرد تحصیلی باواسطه گری خودکار آمدی و اهمال‌کاری تحصیلی در دانشجویان دانشگاه یزد. پژوهش‌های روانشناسی اجتماعی، 8، 4، ص 1-23.
بحرانی، محمود. (1388). بررسی روایی و پایایی مقیاس انگیزش تحصیلی هارتر. مطالعات روان‌شناختی، 5، شماره، ص 51-72.
حسن‌زاده، رمضان و مهدی نژاد گرجی، گلین. (1393). رابطه بین جهت‌گیری انگیزشی (درونی، بیرونی و بی انگیزشی) و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در درس زبان انگلیسی. مجله روانشناسی مدرسه، 3، 3، ص 38-60.
خادمی اشکذری، ملوک و پیریایی، صالحه. (1394). طراحی و آزمودن الگویی از اثر ساختار هدف مدرسه بر ساختارهای انگیزشی دانش آموزان با در نظر گرفتن نقش واسطه‌ای حمایت ادراک‌شده از سوی معلم. فصلنامه روانشناسی تربیتی، 11، 38، 23-42.
دهقان‌زاده، حجت و دهقان‌زاده، حسین. (1396). ارزیابی نرم‌افزارهای آموزشی علوم تجربی سوم ابتدائی بر اساس عناصر انگیزش درونی. 13، 45،121-145.
رحیمیمند، مریم و عباس پور، عباس (1395). رابطه روش‌های تدریس (مباحثه گروهی، پرسش و پاسخ، نمایش علمی و سخنرانی) بر انگیزه پیشرفت دانشجویان. فصلنامه روانشناسی تربیتی، 12،39، 1-24.
رضاخانی، سیمیندخت. (1386). بررسی انگیزش درونی و بیرونی پیشرفت تحصیلی در دانشجویان رشته‌های مختلف دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن. فصلنامه اندیشه‌های تازه در علوم تربیتی، 2، 2، 85-106.
ریو، جان مارشال. (1387). انگیزش و هیجان، ترجمه یحیی سید محمدی (1387). تهران: نشر ویرایش. سال انتشار اثر به زبان اصلی، 2005
سماوی، سیدعبدالوهاب. (1391). آزمایش و مقایسه مدل رابطه علی یوپند با مدرسه، چشم‌انداز آینده، باورهای خودکارآمدی تحصیلی با عملکرد تحصیلی با میانجیگری امید و سلامت روانی دانش آموزان پسر و دختر دبیرستانی شهر بندرعباس. پایان‌نامه دکتری تخصصی، دانشگاه شهید چمران اهواز.
سیف، علی‌اکبر. (1368). روانشناسی پرورشی و روانشناسی یادگیری و آموزش، تهران، انتشارات آگاه.
شیخی فینی، علی‌اکبر و برومند، رضا. (1390). پیش‌بینی عملکرد تحصیلی درس ریاضی از طریق باورهای انگیزشی (خودکارآمدی، ارزش‌گذاری درونی و اضطراب امتحان). مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. 10، 34-19.
ظهیری ناو، بیژن و رجبی، سوران. (1388). بررسی ارتباط گروهی از متغیرها با کاهش انگیزش تحصیلی دانشجویان رشته زبان و ادبیات فارسی. مجله دانشور رفتار، 16، 36. 80-69.
قاسمی جوبنه، رضا؛ موسوی، سید ولی‌الله؛ ظنی پور، آذین و حسینی صدیق، کریم السادات. (1395). رابطه ذهن آگاهی و تنظیم هیجان با تعلل ورزی دانشجویان. راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، 9،2، 134-141.
قدمپور، عزت اله؛ ویسکرمی، حسن علی و علائی خرایم. (1394). رابطه باورهای انگیزشی (خودکارآمدی، انگیزش تحصیلی، اضطراب امتحان) با عملکرد تحصیلی. مجله مطالعات روانشناسی تربیتی، 21، 126-105.
متقیان، مریم؛ شریفی، حسن پاشا و میرهاشمی، مالک. (1397). تبیین انگیزش تحصیلی دانش آموزان بر مبنای جهت‌گیری انگیزشی ادراک‌شده والدین و معلمان و میانجیگری نیازهای اساسی روان‌شناختی (ارائه مدلی علّی)، فصلنامه روانشناسی تربیتی، 13، 47، 141-162.
واحدی، شهرام؛ اسماعیل‌پور، خلیل؛ زمانزاده، وحید و عطاییزاده، افسانه. (1391). نیمرخ‌های انگیزش تحصیلی دانشجویان پرستاری و ارتباط آن با پیشرفت تحصیلی: رویکرد فرد ـ محور. فصلنامه افق پرستاری، 1، 1، 45-37.
واحدی، شهرام؛ فرجیان، فاطمه و حاتمی، جواد. (1395). تحلیل نیمرخ انگیزشی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در درس ریاضی بر اساس دیدگاه خود تعیین گری، فصلنامه روانشناسی تربیتی، 13، 45، 97-119.
Baer, R. A., Smith, G. T., Hopkins, J., Krietemeyer, J., & Toney, L. (2006). Using self-report assessment methods to explore facets of mindfulness. Assessment, 13(1), 27-45.
Bowles, T. V. (2018). Motivation to the Past, Present, and Future: Time Orientation and Disorientation before Therapy. Australian Psychologist, 53(3), 223-235.
Boyd, J. N., & Zimbardo, P. G. (2006). Time perspective, health, and risk taking. In Understanding behavior in the context of time (pp. 97-119). Psychology Press.
Brown, K. W., & Ryan, R. M. (2003). The benefits of being present: mindfulness and its role in psychological well-being. Journal of personality and social psychology, 84(4), 822.
Calvo, M. G., Ramos, P. M., & Estevez, A. (1992). Test anxiety and comprehension efficiency: The role of prior knowledge and working memory deficits. Anxiety, Stress, and Coping, 5(2), 125-138.
Carmody, J., & Baer, R. A. (2008). Relationships between mindfulness practice and levels of mindfulness, medical and psychological symptoms and well-being in a mindfulness-based stress reduction program. Journal of behavioral medicine, 31(1), 23-33.
De Bilde, J., Vansteenkiste, M., & Lens, W. (2011). Understanding the association between future time perspective and self-regulated learning through the lens of self-determination theory. Learning and instruction, 21(3), 332-344.
Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2000). The" what" and" why" of goal pursuits: Human needs and the self-determination of behavior. Psychological inquiry, 11(4), 227-268.
Drake, L., Duncan, E., Sutherland, F., Abernethy, C., & Henry, C. (2008). Time perspective and correlates of wellbeing. Time & Society, 17(1), 47-61.
Elliot, A. J., & Church, M. A. (1997). A hierarchical model of approach and avoidance achievement motivation. Journal of personality and social psychology, 72(1), 218.
Hanh, T. N. (1976). The miracle of mindfulness (M. Ho, Trans.). New York: One Spirit.
Harter, S. (1981). A new self-report scale of intrinsic versus extrinsic orientation in the classroom: Motivational and informational components. Developmental psychology, 17(3), 300.
Ho, F. L. (2016). Self-determination theory: The roles of emotion and trait mindfulness in motivation.
Huffman, K. (2006). Living Psychology, John Wiley & Sons, Inc.•
Kabat-Zinn, J., & Hanh, T. N. (2009). Full catastrophe living: Using the wisdom of your body and mind to face stress, pain, and illness. Delta.
Keith, N., Hodapp, V., Schermelleh-Engel, K., & Moosbrugger, H. (2003). Cross-sectional and longitudinal confirmatory factor models for the German Test Anxiety Inventory: A construct validation. Anxiety, Stress & Coping, 16(3), 251-270.
Keough, K. A., Zimbardo, P. G., & Boyd, J. N. (1999). Who's smoking, drinking, and using drugs? Time perspective as a predictor of substance use. Basic and applied social psychology, 21(2), 149-164.
Kooij, D. T., Kanfer, R., Betts, M., & Rudolph, C. W. (2018). Future time perspective: A systematic review and meta-analysis. Journal of Applied Psychology, 103(8), 867.
Lee, J. Q., McInerney, D. M., Liem, G. A. D., & Ortiga, Y. P. (2010). The relationship between future goals and achievement goal orientations: An intrinsic–extrinsic motivation perspective. Contemporary Educational Psychology, 35(4), 264-279.
Lepper, M. R., Corpus, J. H., & Iyengar, S. S. (2005). Intrinsic and extrinsic motivational orientations in the classroom: Age differences and academic correlates. Journal of educational psychology, 97(2), 184.
Lucas, R. I., Pulido, D., Miraflores, E., Ignacio, A., Tacay, M., & Lao, J. (2010). A study on the intrinsic motivation factors in second language learning among selected freshman students. Philippine ESL Journal, 4(1), 3-23.
Mello, Z. R., & Worrell, F. C. (2006). The relationship of time perspective to age, gender, and academic achievement among academically talented adolescents. Journal for the Education of the Gifted, 29(3), 271-289.
Nyanaponika Thera. (1972). The power of mindfulness. San Francisco, CA: Unity Press.
Piatkowska, J. M. (2014). The relationship between mindfulness and burnout among master of Social Work students.
Pintrich, P. R. (2004). A conceptual framework for assessing motivation and self-regulated learning in college students. Educational psychology review, 16(4), 385-407.
Salmerón Pérez, H., Gutiérrez-Braojos, C., & Rodríguez Fernández, S. (2017). The relationship of gender, time orientation, and achieving self-regulated learning. Revista de Investigación Educativa, 35(2).
Santrock, J. W. (2011). Educational Psychology. 5th edition, Mc Graw Hill education.
Schunk, D. H., Pintrich, P. R., & Meece, J. L. (2008). Motivation in education: Theory, research, and applications.
Seema, R., & Sircova, A. (2013). Mindfulness--a Time Perspective? Estonian Study. Baltic Journal of Psychology, 14.
Shell, D. F., & Husman, J. (2001). The multivariate dimensionality of personal control and future time perspective beliefs in achievement and self-regulation. Contemporary educational psychology, 26(4), 481-506.
Simons, J., Vansteenkiste, M., Lens, W., & Lacante, M. (2004). Placing motivation and future time perspective theory in a temporal perspective. Educational psychology review, 16(2), 121-139.
Stolarski, M., Vowinckel, J., Jankowski, K. S., & Zajenkowski, M. (2016). Mind the balance, be contented: Balanced time perspective mediates the relationship between mindfulness and life satisfaction. Personality and Individual Differences, 93, 27-31.
Walsh, J. J., Balint, M. G., SJ, D. R. S., Fredericksen, L. K., & Madsen, S. (2009). Predicting individual differences in mindfulness: The role of trait anxiety, attachment anxiety and attentional control. Personality and Individual differences, 46(2), 94-99.
Zimbardo, P., & Boyd, J. (2008). The time paradox: The new psychology of time that will change your life. Simon and Schuster.
)