نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار روان شناسی عمومی، دانشگاه پیام نور واحد تهران جنوب، تهران، ایران

2 دانشجو دکتری روان شناسی و آموزش کودکان استثنائی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

3 استادیار روان شناسی عمومی، دانشگاه پیام نور واحد آستانه اشرفیه، گیلان، ایران

4 کارشناسی ارشد روان شناسی عمومی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر اثربخشی آموزش مهارت‌های خودمدیریتی بر رفتار قلدری و مقبولیت اجتماعی دانش‌آموزان پسر زندانی بود. پژوهش حاضر نیمه‌آزمایشی و از نوع پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه آزمایش و کنترل بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانش‌آموزان پسر زندانی شهر تبریز بود که با استفاده از نمونه‌گیری تصادفی و ابزارهای چک‌لیست رفتار قلدری اسپلیج و هالت (2001) و مقبولیت اجتماعی فورد و رابین (1970) تعداد 50 دانش‌آموز پسر زندانی به‌عنوان نمونه انتخاب و به‌صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند (25 نفر در گروه کنترل و 25 نفر در گروه آزمایش). گروه آزمایش ده جلسه در کلاس‌های آموزش خودمدیریتی شرکت کردند و افراد گروه کنترل هیچ آموزشی دریافت نکردند. پس از اتمام جلسات پرسشنامه‌ها روی هر دو گروه اجرا شد و داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS و آزمون تحلیل کوواریانس چندمتغیره تحلیل شدند. نتایج تحلیل کوواریانس چندمتغیره نشان داد که آموزش مهارت‌های خودمدیریتی بر مؤلفه‌های قلدری شامل رفتار قلدری، قربانی و نزاع معنی‌دار است. همچنین نتایج نشان داد که تأثیر مهارت‌های خودمدیریتی بر مقبولیت اجتماعی نیز معنی‌دار است. نتایج پژوهش نشانگر این نکته است که آموزش مهارت‌های خودمدیریتی می‌تواند از رفتارهای قلدری دانش‌آموزان پیشگیری کند و مقبولیت اجتماعی آن‌ها را بالا ببرد.

کلیدواژه‌ها

آراسته، مدیر و بیان شریفی، سقز. (1387). میزان شیوع اختلالات روان‌پزشکی در زندانیان زندان مرکزی سنندج، فصلنامه علمی- پژوهشی اصول سلامت روانی، 4 (2)، 34-28.
آقا پور، مهدی. (1390). بررسی و مقایسه نیمرخ‌های شخصیتی نوجوانان و جوانان بزهکار و عادی تبریز، علوم تربیتی، 4(13)، 13-26.
بشرپور، سجاد؛ مولوی، پرویز؛ شیخی، سیامک؛ خانجانی، سجاد؛ رجبی، مسلم و موسوی، امین. (1392)، بررسی ارتباط شیوه‌های تنظیم و ابراز هیجان با رفتارهای قلدری در دانش آموزان نوجوان، مجله دانشگاه علوم پزشکی اردبیل، 49(8)، 264-290.
بیرامی، منصور و علایی، پروانه. (1393). قلدری در مدارس راهنمایی دخترانه: نقش شیوه‌های فرزندپروری و ادراک از محیط عاطفی خانواده، فصلنامه روان‌شناسی مدرسه، 7(6)، 38-56.
بیرامی، منصور؛ هاشمی، تورج؛ فتحی آذر، اسکندر و غلامی، پروانه. (1394). اثربخشی آموزش مدیریت شرم بر برنامه PEGS در کاهش قلدری نوجوانان دختر، فصلنامه پژوهش‌های نوین روان‌شناختی، 10(29)، 1-16.
حاتمی، زهرا. (1390). راهبردهای روان‌شناختی: راهبردهای خودکنترلی رفتار، رشد مشاور مدرسه، 2(24)، 52-55.
حسین­خان‌زاده، عباسعلی. (1392)، آموزش مهارت‌های اجتماعی به کودکان و نوجوانان، تهران: انتشارات رشد فرهنگ.
رزازان، نجمه؛ روانی پور، مریم؛ غریبی، طیبه؛ معتمد، نیلوفر و زارعی، احمدرضا. (1393). بررسی تأثیر الگوی توانمندسازی خودمدیریتی بر کیفیت زندگی نوجوانان و جوانان مبتلا به تالاسمی ماژور. آموزش پرستاری، 3(2)، 48-59.
زرگر شیرازی، فریبا و سراج خرمی، ناصر. (1391). رابطه خود اثربخشی و مقبولیت اجتماعی با اضطراب اجتماعی در دانشجویان دختر. فصلنامه علمی پژوهشی زن و فرهنگ، 2(7)، 63-78.
شریفی‌نیا، محمدحسن. (1387). بررسی اثربخشی درمان یکپارچه توحیدی در کاهش بزهکاری زندانیان، دو فصلنامه مطالعات اسلام و روان‌شناسی، 1 (2)، 7-30.
شکربیگی، عالیه و امیری، امیر. (1390). مدیریت بدن و مقبولیت اجتماعی مطالعه دانشجویان دختر و پسر دانشگاه آزاد اسلامی و پیام نور شهر زنجان، فصلنامه جامعه‌شناسی مطالعات جوانان، 3(2)، 85-101.
عاشوری، احمد؛ ترکمن ملایری، مهدی؛ فدایی، زهرا. (1387). اثربخشی گروه‌درمانی متمرکز بر ابراز وجود در کاهش پرخاشگری و بهبود پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دبیرستانی، مجله روان‌پزشکی و روانشناسی بالینی ایران، 14(4)، 49-33.
کیمیایی، سیدعلی؛ رفتار، محمدرضا و سلطانی فر، عاطفه. (1390). اثربخشی برنامه تقویت هوش هیجانی بر کنترل رفتار قلدری نوجوانان، مجله علوم رفتاری، 5(4)، 303-297.
گل­پرور، محسن؛ رفیع­زاده، هاله و عارفی، مژگان. (1393). بررسی همبستگی قلدری در بیمارستان با شکایات جسمانی و بهزیستی عاطفی در بیمارستان زن، مجله پژوهشی دانشگاه شهید بهشتی، 19(6)، 328-334.
محمودی، حجت. (1394). جرم‌شناسی نوجوانان و جوانان در زندان تبریز: بررسی علل روان‌شناختی، دومین همایش زندان و توانمندسازی زندانیان، سازمان زندان‌ها، تبریز، بهمن‌ماه.
هاشمی، تورج؛ گل پرور، فرشته و فتحی آذر، اسکندر. (1394). اثربخشی برنامه شناخت و مقابله با قلدری بر باورها و دیدگاه‌های معلمان درباره قلدری و خودکارآمدی آنان در مدیریت رفتار کلاسی، پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی، 2(7)، 25-39.
 
 
Adediran, O. A. (2011). Using contingency management and self-management in the reduction of conduct disorders of pupils. Journal of Education in DevelopingAreas.(JEDA), 19(1), 1-11.
Aderanti, R. A., & Hassan, T. (2011). Differential effectiveness of cognitive restructuring and self management in the treatment of adolescents. The Romanian Journal of Psychology, Psychotherapy and Neuroscience, 1(1), 193-217.
Andreou, E., & Bonoti, F. (2010). Children’s bullying experiences expressed through drawings and self-reports. School Psychology International, 31(2), 164-177.
Easley, C. E. (2011). Together we can make a difference: The case for transnational action for improved health in prisons. Public health, 125(10), 675-679.
Espelage, D. L., Gutgsell, E. W., & Swearer, S. M. (Eds.). (2004). Bullying in American schools: A social-ecological perspective on prevention and intervention. routledge.
Findling, R. L. (2003). Treatment of aggression in children. Primary Care Companion. Journal of Clinical Psychiatry, 5(Suppl 6), 5-9.
Gladden, R. M. (2014). Bullying Surveillance among Youths: Uniform Definitions for Public Health and Recommended Data Elements. Version 1.0. Centers for Disease Control and Prevention.
Gofin, R., & Avitzour, M. (2012). Traditional versus internet bullying in junior high school students. Maternal and Child Health Journal, 16(8), 1625-1635.
Hosser, D., Windzio, M., & Greve, W. (2008). Guilt and shame as predictors of recidivism: A longitudinal study with young prisoners. Criminal Justice and Behavior, 35(1), 138-152.
Kennedy, A., Rogers, A., Bowen, R., Lee, V., Blakeman, T., Gardner, C., ... & Chew-Graham, C. (2014). Implementing, embedding and integrating self-management support tools for people with long-term conditions in primary care nursing: a qualitative study. International journal of nursing studies, 51(8), 1103-1113.
Mack, A. H. (2011). the Association of Suicide and Bullying in Childhood to Young Adulthood: a Review of Cross–sectional and Longitudinal Research Findings. Year Book of Psychiatry & Applied Mental Health, 2011(C), 13-14.
Nordahl, J. K., Poole, A., Stanton, L., Walden, L. M., & Beran, T. N. (2008). A review of school-based bullying interventions. Democracy & Education, 18(1), 16-20.
Omotunde, E. E., Philomena, O., & Oliha, J. (2015). Effects of Self-Management and Social Skills Training On the Reduction of Adolescents’ Conduct Disorder. International Journal of Education and Practice, 3(3), 129-142.
Powers, M. A., Bardsley, J., Cypress, M., Duker, P., Funnell, M. M., Fischl, A. H., ... & Vivian, E. (2017). Diabetes self-management education and support in type 2 diabetes: a joint position statement of the American Diabetes Association, the American Association of Diabetes Educators, and the Academy of Nutrition and Dietetics. The Diabetes Educator, 43(1), 40-53.
Wike, T. L. (2011). The effectiveness of a social skills intervention for preventing aggression in children: An evaluation of the making choices intervention: University of North Carolina16(32).45-64.
Wilkowski, B. M., Robinson, M. D., & Troop-Gordon, W. (2010). How does cognitive control reduce anger and aggression? The role of conflict monitoring and forgiveness processes. Journal of personality and social psychology, 98(5), 830.
Zurhold, H., & Haasen, C. (2005). Women in prison: Responses of European prison systems to problematic drug users. International Journal of Prisoner Health, 1(2/3/4), 127-141.