نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، گروه مشاوره، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

2 استاد، گروه مشاوره، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

3 کارشناس ارشد روانشناسی تربیتی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر باورهای ‌خودکارآمدی دانش‌آموزان دختر دچار افت تحصیلی انجام گرفت. این پژوهش از لحاظ هدف، کاریردی و از نظر روش، نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه کنترل بود. جامعه‌ی آماری پژوهش را تمامی دانش‌آموزان دختر پایه‌ی دهم دوره‌ی متوسطه‌ی دوّم شهر اردبیل در سال‌تحصیلی 95-1394 تشکیل می‌دادند که از میان آن‌ها با روش نمونه‏گیری در دسترس، 30 دانش‏آموز با افت تحصیلی انتخاب شده و به‏طور تصادفی در ﮔﺮوه آزمایش (15 نفر) و گروه کنترل (15 نفر) جایگزین شدند. به شرکت‌کنندگان گروه آزمایش، 8 جلسه برنامه‏ی کاهش استرس مبتنی بر ذهن‏آگاهی آموزش داده شد. برای جمع‌آوری داده‌ها از پرسشنامه‌‌ی خودکارآمدی شرر (1982) استفاده شد. داده‌ها از طریق آزمون آماری کوواریانس تک‌متغیری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته‏ها نشان داد که آموزش کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی در افزایش باورهای خودکارآمدی دانش‌آموزان دچار افت تحصیلی اثربخش بوده است و دانش‌آموزان دچار افت تحصیلی گروه آزمایش نسبت به دانش‌آموزان دچار افت تحصیلی گروه کنترل در پس‌آزمون، به‌طور معناداری، باورهای خودکارآمدی بیشتری داشتند. بنابراین، با توجه به این یافته می‌توان نتیجه گرفت که این روش می‏تواند قابل کاربست توسط روانشناسان و مشاوران مدارس در رابطه با دانش‌آموزان دچار افت تحصیلی باشد.

کلیدواژه‌ها

منابع
امیریان، سیدخدیجه. (1392). رابطه درماندگی آموخته شده با پیشرفت تحصیلی میانجی گری اهمالکاری تحصیلی و اضطراب امتحان، پایان نامه کارشناسی ارشد، رشته روانشناسی چاپ نشده، دانشگاه مشهد.
حسن نیا، سمیه، صالح صدق پور، بهرام و ابراهیم دماوندی، مجید. (1393). مدل یابی رابطه ساختاری هوش هیجانی و شادکامی با واسطه گری خودکارآمدی و خودتنظیمی تحصیلی. نشریه مطالعات آموزش و یادگیری، 6(2)، 32-60.
سیداسماعیلی قمی، نسترن، کاظمی، فرنگیس و پزشک، شهلا. (1394). تأثیر آموزش برنامه‌ی کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی بر میزان فشار رونی مادران کودکان کم توان ذهنی. فصلنامه افراد استثنایی، 5(17)، 131-148.
سیف، علی اکبر. (1398). روانشناسی پرورشی و روانشناسی یادگیری. تهران: نشر دوران.
شعبانی، حسن. (1391). مهارتهای آموزشی و پرورشی. تهران: سمت.
شیخ الاسلامی، علی و سید اسماعیلی قمی، نسترن. (1393). مقایسه تأثیر روش های آموزشی کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی و مهارت‌های مطالعه بر اضطراب امتحان دانش‌آموزان. مجله روانشناسی مدرسه، 3(2)، 104-121.
شیخ الاسلامی، علی، درتاج، فریبرز و اسکندر، زهیر. (1394). اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر حضورذهن بر اضطراب اجتماعی دانش آموزان. مجله روان شناسی مدرسه، 4(4)، 94-110.
شیخ الاسلامی، علی، درتاج، فریبرز، دلاور، علی و ابراهیمی‌قوام، صغری. (1391).تأثیر آموزش برنامۀ کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر اضطراب امتحان دانش‌آموزان. پژوهش در نظام های آموزشی، 6(18)، 1-15.
شیخ الاسلامی، علی، قمری کیوی، حسین و اشرفی ورجوی، صبا. (1394). تاثیر روش آموزشی مبتنی بر ذهن آگاهی بر خودکنترلی دانش‌آموزان دختر. پژوهش در نظام های آموزشی، 9(28)، 104-87.
غریبی، حسن، رستمی، چنگیز، کریمیان، عدالت، غریبی، جلال و محمودی، هیوا. (1396). اثربخشی شناخت‌درمانی و واقعیت‌درمانی به روش گروهی بر کاهش افت تحصیلی دانش‌آموزان دختر بی‌سرپرست و بدسرپرست دوره راهنمایی. مجله دانشگاه علوم پزشکی جیرفت، 3(1)، 39-49.
قاطع، افشین. (1392). تاثیر آموزش مهارتهای زندگی بر خودکارآمدی و تاب آوری دانش‌آموزان سوم دبیرستان شهر گرمی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، روانشناسی بالینی چاپ نشده، دانشگاه آزاد واحد اردبیل.
قدم‌پور، عزت، میرز‌ایی‌فر، داود و سبزیان، سعیده. (1393). بررسی رابطه بین درگیری تحصیلی و افت تحصیلی در دانش‌آموزان پسر و دختر سال اول دبیرستان‌های شهر اصفهان (پیش‌بینی افت تحصیلی بر اساس درگیری تحصیلی). فصلنامه روانشناسی تربیتی، 11(34)، 247-232.
کریمی فرد، سمیه. (1394). بررسی اثربخشی درمان کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر افزایش خودکارآمدی و نگرش های مثبت در دانش‌آموزان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، روانشناسی چاپ نشده، دانشگاه آزاد اسلامی رشت، واحد علوم و تحقیقات.
References
Bandura, A. (2000). Cultivate self–efficacy for personal and organizational effectiveness. Handbook of principles of organization behavior. Oxford, uk: Blachwell, 120-139.
Bassam, K., Manoj, S. & Claude, F. (2015). Mindfulness-based stress reduction for healthy individuals: A meta-analysisReview Article. Journal of Psychosomatic Research, 78(6): 519-528.
Carr A. (2011). Positive psychology: Routledge.
Chang, V.Y., Palesh, O., Caldwell, R., Glasgow, N., Abramson, M., Luskin, F., Gill, M., Burke, A. & Koopman, C. (2004). The effects of a mindfulness-based stress reduction program on stress, mindfulness self-effi-cacy, and positive states of mind. Stress and Health, 20(2): 141-147.
Crane, R. (2009). Mindfulness based cognitive therapy: The CBT distinctive features series.1st ed. UK: Routledge, 14-28.
KabatZinn, J. (2003). Mindfulness-based interventions in context: Past, present and future. Clinical psychological: Science & Practice, 10: 144-156.
Orsillo & Roemer, L.B. (2005). Acceptance and Mindfulness-Based Approaches to Anxiety Conceptualization and Treatment. United States of America, Springer, 131-147.
Ost, L. G. (2008). Efficacy of the third wave of behavioral therapies: A systematic review and meta-analysis. Behaviour Research and Therapy, 46, 296-321.
Schunk & Pajares, F. (2000). The development of academic self-efficacy, In A. Wigfield & j. Eccles (EDS). Development of Achievement motivation. San Diego: Academic Press.
SeonAhn, H., Bong, M., & Kim, S. (2017). Social models in the cognitive appraisal of self-efficacy information. Contemporary Educational Psychology 48 (2017) 149–166.
Shao, J., Yang, H., Zhang, Q., Du, W., & Lei, H. (2019). Commonalities and Differences in Psychological Adjustment to Chronic Illnesses among Older Adults: a Comparative Study Based on the Stress and Coping Paradigm. International journal of behavioral medicine, 26(2): 143-153.
Sherer & Maddux, JE., Mercandante, B., Prentice-Dunn, S., Jacobs, B. & Rogers, R. (1982). The Self- Efficacy Scale: Construction and validation. Psychological Reports,  51(2), 663-671.
Sohail N. (2013). Stress and academic performance among medical students. Journal of the College of Physicians and Surgeons-Pakistan: JCPSP, 23(1):67-71.
Strobel M, Tumasjan A, Sporrle M. (2011). Be yourself, believe in yourself, and be happy: self-efficacy as a mediator between personality factors and subjective well-being. Scand Journal Psychol, 2(1):43-48.
Turner, J.A., Anderson, M.L., Balderson, B.H., Cook, A.J. & Sherman, KD. (2016). Mindfulness-based stress reduction and cognitive-behavioral therapy: similar effects on mindfulness, catastrophizing, self-efficacy, and acceptance in a randomized controlled trial. Pain, 12(2): 14-20.
Zhu B, Chen C, Shi Z, Liang H, Liu B. (2016). Mediating effect of self-efficacy in relationship between emotional intelligence and clinical communication competency of nurses. International Journal of Nursing Sciences, 3(2): 162-168.
 
 استناد به این مقاله: شیخ الاسلامی، علی، قمری گیوی، حسین و حقوقی، رویا. (1400). اثربخشی آموزش کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر باورهای خودکارآمدی دانش‌آموزان دختر دچار افت تحصیلی. فصلنامه روان شناسی تربیتی، 17(61)، 105-118. doi: 10.22054/jep.2021.54582.3110
 Educational Psychology is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.