نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

عضو هیأت علمی‏دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

مقاله حاضر با هدف بررسی نماد‏های هویت ملی در کتاب‏های درسی تاریخ و علوم اجتماعی دوره آموزش‏متوسطه انجام شده است. برای این منظور با بهره‏گیری‏از روش‏کیفی از نوع تحلیل محتوا، تصاویر و پرسش‏های ‏کتاب‏های ‏درسی تاریخ و علوم‏ اجتماعی دوره‏متوسطه‏ی‏ سال تحصیلی 89-1388مورد بررسی، تجزیه و تحلیل قرار‏گرفته است. نتایج‏ پژوهش نشان داد که با توجه به نقش مهمی‏که نهاد آموزش وپرورش در فرآیند هویت‏یابی دانش‏آموزان، و به تبع آن کتاب‏های درسی که در نظام‏آموزشی ایران محور ورکن اساسی کار در مدارس هستند، آن چنان‏که شایسته است به هویت ملی متربیان نپرداخته و در متن، تصاویر و پرسش‏های کتاب‏های مورد بررسی به نمادهای هویت ملی توجه قابل قبولی مبذول نشده است. این درحالی است که حضور طولانی دانش‏آموزان در مدارس وتکلیفی که در مطالعه کتاب‏های درسی وجود دارد، فرصت بسیار مناسبی است برای مدیران وبرنامه ریزان آموزشی که از آن به نحو احسن برای هویت بخشیدن به دانش‏آموزان استفاده نمایند. در جامعه‏ای که کتاب‏های غیر‏درسی معمولاً در سبد خانواده‏ها جایی ندارند، جذاب بودن محتوای کتاب‏ها، در ارائه مقوله‏هایی چون هویت‏ملی نیز می‏تواند در اثر‏بخشی بیشتر این فرایند وگرایش نوجوانان به مطالعه این کتاب‏ها مؤثر باشد.

کلیدواژه‌ها

احمدی‏، حمید. (1383)‏. هویت ملی ایرانی‏، ویژگی‏ها و عوامل پویایی آن‏، مجموعه گفتارهایی درباره هویت ملی در ایران به کوشش داررد میر محمدی‏. تهران: موسسه مطالعات ملی‏.
افروغ‏، عماد. (1379)‏. میزگرد تبادل فرهنگ ها‏. فصلنامه مطالعات ملی‏. سال دوم‏. شماره ششم‏.
السون‏، دیوید. (1377)‏. رسانه‏ها ونمادها‏.ترجمه‏ی محبوبه مهاجر‏. تهران : انتشارات سروش‏.
بروجردی‏، مهر زاد. (1379). فرهنگ و هویت ایرانی در فراسوی مرزها‏. فصلنامه مطالعات ملی‏. شماره پنجم‏.
حیدری‏، محمد. (1383)‏. هویت در ایران با تأکید برهویت‏های ملی ودینی. آموزش و پرورش و گفتمان‏های نوین. پژوهشکده تعلیم و تربیت‏. شماره 31‏.
داوری اردکانی‏، نگار. (1386)‏. نمادهای هویت ایرانی وزبان فارسی‏.فصلنامه مطالعات ملی‏، سال هشتم‏، شماره 2‏.
ربانی‏، جعفر. (1379)‏. سنجش میزان اعتقاد به هویت‏ملی در بین دانش‏آموزان سال سوم دبیرستان‏های استان تهران‏. پایان نامه کارشناسی ارشد‏.
شعبانی‏، رضا. (1385). ایرانیان و هویت ملی‏. تهران : پژوهشگاه و اندیشه اسلامی‏.
شیخاوندی، داور. (1380)‏. ناسیونالیسم و هویت ایرانی‏. تهران: مرکز باز شناسی اسلام و ایران‏، شماره 44.
صادق زاده‏، رقیه. (1386)‏. بررسی نمادهای هویت ملی در کتاب‏های درسی تاریخ و ادبیات فارسی دوره متوسطه رشته علوم انسانی‏. پایان نامه کارشناسی ارشد‏. دانشگاه الزهرا.
صالحی عمران‏، ابراهیم وشکیباییان. (1386)‏. بررسی میزان توجه به مؤلفه‏های هویت‏ملی در کتاب‏های درسی دوره ابتدایی‏. پایان نامه کارشناسی ارشد‏. دانشگاه مازندران.
طالبی‏، ابوتراب. (1373)‏. بررسی تعلقات ارزشی دانش‏آموزان سال سوم وچهارم تهران‏. پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس‏.
طالبی‏، سکینه. (1378)‏. تحول هویت ملی دانش‏آموزان دختر دوره‏های تحصیلی ابتدایی‏، راهنمایی‏، متوسطه‏. پایان نامه کارشناسی ارشد‏. دانشگاه تربیت مدرس.
قاسمی‏، یارمحمد. (1383)‏. بررسی میزان تعلق خاطر دانش‏آموزان دوره متوسطه به هویت ملی‏. فصلنامه پژوهش در مسائل تعلیم وتربیت‏.
فروم‏، اریک. (1374)‏. زبان از یاد رفته.  ترجمه ابراهیم امانت‏. تهران انتشارات فیروزه.
کارکنان نصر آبادی‏، محمد. (1384)‏. جنگ و هویت ملی‏. فصلنامه هویت ملی‏. سال ششم‏. شماره دوم‏.
گیدنز آنتونی. (1382)‏. تجدد وتشخص جامعه‏، هویت شخصی در عصر جدید‏. ترجمه‏ی ناصر موفقیان‏. تهران : نشر نی‏.
لطف‏آبادی‏، حسین (82-1381)‏. پژوهش در وضعیت و نگرش مسائل جوانان ایرانی‏. تهران : فصلنامه مطالعات جوانان شماره 1و2.
ملاصادقی‏، منیره (1378)‏. نقش فعالیت‏های‏فرهنگی مدارس در شکل‏دهی هویت‏ایرانی دانش‏آموزان‏. پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی‏، واحد علوم و تحقیقات‏.
منادی‏، مرتضی. (1383)‏. جهانی شدن‏، دستگاه‏های فرهنگی و جوانان ایرانی‏. آموزش و پروش و گفتمان‏های نوین‏. پژوهشکده تعلیم وتر بیت‏. شماره 31.
میر محمدی‏، داود. (1383)‏. گفتارهایی درباره هویت ملی در ایران‏. تهران: موسسه مطالعات ملی‏.
یوسفی‏، علی. (1379)‏. فرهنگ و هویت ایرانی‏، فرصت‏ها و چالش‏ها‏. فصلنامه مطالعات ملی‏، سال دوم‏.
 
منابع انگلیسی
Jackson, Tamara, j(2006). were  the colonials  Americans? History  curriculumand  national identity construction for immigrant children in‏.southeast losajeles‏.http‏. www. Polisci‏. ufl.edu.
Kim,Hyo.jeong(2004)‏.national­ identity in korea curriculum‏. http /www. Guaser‏. ualberta‏. ca/css.