نویسندگان
1 کارشناسی ارشد تحقیقات آموزشی، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان واحد تهران غرب، دانشگاه آزاد اسلامی تهران، ایران
2 کارشناسی ارشد علوم تربیتی گرایش پیش دبستانی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.
3 استادیار بخش روانشناسی دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران.
چکیده
تحلیل ساختاری نقش عامل‌های شخصیت در پیشرفت تحصیلی در دوره استرس‌زای انتقال به دانشگاه، با تمرکز بر راهبردهای مقابله‌ای و یادگیری دانشجویی در دانشگاه به‌عنوان میانجی در زنجیره‌ای از حوادث مفروض شده است. پژوهش حاضر، توصیفی از نوع همبستگی و جامعه آماری شامل دانشجویان ورودی جدید دانشگاه شهید باهنر کرمان بود. با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای، تعداد 273 نفر انتخاب شدند. ابزار شامل مقیاس‌های پنج عامل شخصیت BFI (گلدبرگ، 1999)، مهارت مقابله‌ای COPE (کارور، شییر و وینتراب، 1989) و اثربخشی یادگیری دانشجویی CLEI (کیم، نیوتن، دونی و بنتون، 2010) بودند. تحلیل داده‌ها به روش حداقل مربعات جزئی که شامل: مدل‌های اندازه‌گیری (آلفا کرونباخ، پایایی مرکب، روایی همگرا و واگرا) و مدل ساختاری (معناداری مسیر و ضریب تعیین، شاخص پیش‌بینی مدل و نیکوی برازش) انجام شد. یافته‌ها نشان داد وظیفه‌گرایی و گشودگی در تجربه با مقابله فعال اثر مستقیم و مثبت دارد؛ اما با عقب‌نشینی رفتاری اثر مستقیم و منفی دارد. همچنین ارتباط وظیفه‌گرایی و گشودگی در تجربه با سازمان‌دهی مطالعه، پیشرفت تحصیلی به‌واسطه میانجیگری مقابله فعال اثر غیرمستقیم و مثبت وجود دارد؛ اما با استرس به‌واسطه میانجیگری عقب‌نشینی رفتاری اثر غیرمستقیم و منفی دارد. بین روان‌نژندگرایی با راهبرد مقابله‌ای اثر معنی‌داری وجود ندارد. در نهایت اینطور نتیجه گرفته شد که هم‌افزایی راهبردهای مقابله‌ای و عوامل یادگیری دانشجوی (سازمان‌دهی مطالعه، استرس و فشار زمانی) با تمرکز بر صفات شخصیتی دانشجویان منجر به پیشرفت تحصیلی می‌شود. با توسعه برنامه‌ریزی‌های آموزشی در جهت پرورش الگوی تربیتی مطلوب اقدام شود. درنتیجه هدایت ذخایر نیروی انسانی در مسیر صحیح، پیامدهای آموزشی و پرورشی مثبتی را به دنبال خواهد داشت.
کلیدواژه‌ها
آقاجانی، مریم. (1381). بررسی تأثیر آموزش مهارت زندگی بر سلامت روان و منبع کنترل نوجوانان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی، دانشگاه الزهرا.
پاری، گلنیس. (۱۹۹۱). مقابله با بحران، ترجمه حمید مقدسی (۱۳۷۵) انتشارات دهخدا، چاپ پنجم.
خرمائی، فرهاد و فرمانی، اعظم. (1393). بررسی شاخص‌های روان‌سنجی فرم کوتاه پرسشنامه پنج عامل بزرگ شخصیت. فصلنامه علمی-پژوهشی روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی، 4(16)؛ 29-39.
دافعی، مریم. (۱۳۷۶). بررسی رابطه روش‌های مقابله‌ای با ویژگی‌های فردی و سلامت روانی زوج‌های نابارور یزد، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم پزشکی دانشگاه تربیت مدرس.
ذاکری، حمیدرضا (1388). پیش‌بینی خودناتوان‌سازی بر اساس سبک والدگری و ویژگی‌های شخصیتی با واسطه‌گری جهت‌گیری هدف، پایان‌نامه کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی؛ دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شیراز.
سیف، علی‌اکبر. (1386). مقدمه‌ای بر نظریه‌های یادگیری. تهران: انتشارات آگاه.
شاه‌محمدی، اسحق. (1375). بررسی استرس و شیوه‌های مقابله در مراقبین بیماران اسکیزوفرنیک مزمن و بیماران دیالیز، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه علوم پزشکی ایران.
طالب‌زاده، محسن؛ ابوالقاسمی، محمود؛ عشوری نژاد، فاطمه و موسوی، سیدحسین. (1390). بررسی روابط ساختاری خودپنداره، یادگیری خودتنظیمی و موفقیت تحصیلی دانشجویان. روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی، 1(4)؛ 65-80.
طباطبائی، سیدسجاد و جهانگرد، حمیده. (1395). تحلیل ساختاری خودکارآمدی تصمیم‌گیری شغلی بر اطمینان تصمیم‌گیری شغلی با میانجیگری ابعاد فرصتیابی حرفهای. فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‌نامه تربیتی. 11(47)؛ 85-112.
طباطبائی، سیدسجاد؛ مطهرینژاد، حسین و تیرگر، هدایت. (1395). اعتباریابی ابزار سنجش هویت معلمی پزشکان مبتنی بر رویکرد حداقل مربعات جزئی. گام‌های توسعه در آموزش پزشکی، 13(6)؛ 1-12.
علی بخشی، سیده زهرا و زارع، حسین. (1389). اثربخشی آموزش خودتنظیمی یادگیری و مهارت‌های مطالعه بر پیشرفت تحصیلی دانشجویان. فصلنامه روانشناسی کاربردی، 3(15): 69-80.
مشتاقی، سعید. (1392). بررسی شاخص‌های روان‌سنجی سیاهه اثربخشی یادگیری دانشجویی. (CLEI) فصلنامه علمی_پژوهشی روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی،4 (16) ؛ 91-105.
ناصری، حسین و نیک پرورد، ریحانه. (1383). بررسی اثربخشی مهارت زندگی بر بهداشت روانی دانشجویان. دومین سمینار سراسری بهداشت روانی دانشجویان، دانشگاه تربیت مدرس.
Aspinwall, L. G., & Taylor, S. E. (1992). Modeling cognitive adaptation: A longitudinal investigation of the impact of individual differences and coping on college adjustment and performance. Journal of personality and social psychology, 63(6), 989.
Barbaranelli, C., Fida, R., Paciello, M., Di Giunta, L., & Caprara, G. V. (2008). Assessing personality in early adolescence through self-report and other-ratings a multitrait-multimethod analysis of the BFQ-C. Personality and Individual differences, 44(4), 876-886.
Bidjerano, T., & Dai, D. Y. (2007). The relationship between the big-five model of personality and self-regulated learning strategies. Learning and individual differences, 17(1), 69-81.
Bobo, J. L., Whitaker, K. C., & Strunk, K. K. (2013). Personality and student self-handicapping: A cross-validated regression approach. Personality and Individual Differences, 55(5), 619-621.
Boehler, M. L., Schwind, C. J., Folse, R., Dunnington, G., Markwell, S., & Dutta, S. (2001). An evaluation of study habits of third-year medical students in a surgical clerkship. The American journal of surgery, 181(3), 268-271.
Bouchard, G., Guillemette, A., & Landry‐Léger, N. (2004). Situational and dispositional coping: An examination of their relation to personality, cognitive appraisals, and psychological distress. European Journal of Personality, 18(3), 221-238.
Brissette, I., Scheier, M. F., & Carver, C. S. (2002). The role of optimism in social network development, coping, and psychological adjustment during a life transition. Journal of personality and social psychology, 82(1), 102.
Caprara, G. V., Vecchione, M., Alessandri, G., Gerbino, M., & Barbaranelli, C. (2011). The contribution of personality traits and self‐efficacy beliefs to academic achievement: A longitudinal study. British Journal of Educational Psychology, 81(1), 78-96.
Carver, C. S., & Connor-Smith, J. (2010). Personality and coping. Annual Review of Psychology, 61, 679–704. doi:1.1146/annurev.psych.93008.100352
Carver, C. S., Scheier, M. F., & Weintraub, J. K. (1989). Assessing coping strategies: a theoretically based approach. Journal of personality and social psychology, 56(2), 267.
Connor-Smith, J. K., & Flachsbart, C. (2007). Relations between personality and coping. Journal of Personality and Social Psychology, 93, 1080–1107. doi:10.1037/0022-3514.93.6.1080.supp
Costa, J. R., & PAUL, T. (1996). Of Personality Theories: The Oretical COntexts for the Five-Factor Model. The five-factor model of personality: Theoretical perspectives, 51-87.
Costa, P. T. McCare, R. R. (1992). NEO PI-R Professional manual. Odessa, FL: Psychological Assessment Resources
Crozier, W. R. (1997). Individual learners: Personality differences in education. Psychology Press.
Day, E. A., Radosevich, D. J., & Chasteen, C. S. (2003). Construct-and criterion-related validity of four commonly used goal orientation instruments. Contemporary Educational Psychology, 28(4), 434-464.
Derossis, A. M., Da Rosa, D., Schwartz, A., Hauge, L. S., & Bordage, G. (2004). Study habits of surgery residents and performance on American Board of Surgery In-Training examinations. The American journal of surgery, 188(3), 230-236.
Feldt, R. C., Graham, M., & Dew, D. (2011). Measuring adjustment to college: Construct validity of the student adaptation to college questionnaire. Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 44(2), 92-104.
Folkman, S., & Lazarus, R. S. (1985). If it changes it must be a process: study of emotion and coping during three stages of a college examination. Journal of personality and social psychology, 48(1), 150.
Fornell, C., & Larcker, D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of marketing research, 39-50.
Ghazanfari, F., & GHADAM, P. E. (2008). The relationship between mental health and coping strategies in citizenship of Khoramabad city.
Godellas, C. V., Hauge, L. S., & Huang, R. (2000). Factors affecting improvement on the American Board of Surgery in-training exam (ABSITE). Journal of Surgical Research, 91(1), 1-4.
Goldberg, L. R. (1999). A broad-bandwidth, public domain, personality inventory measuring the lower-level facets of several five-factor models. Personality psychology in Europe, 7(1), 7-28.
Hamid, P. N., Yue, X. D., & Leung, C. M. (2003). Adolescent coping in different Chinese family environments. Adolescence, 38(149), 111.
HASHEMI, T., MOSTAFAVI, F., MASHINCHI, A. N., & BADRI, R. (2012). Role of goal orientation, self-efficacy of self-regulation and personality in procrastination.
Helmke, A., & van Aken, M. A. (1995). The causal ordering of academic achievement and self-concept of ability during elementary school: A longitudinal study. Journal of educational Psychology, 87(4), 624.
Howard, P. J., & Howard, J. M. (1998). An introduction to the five-factor model for personality for human resource professionals. Available on: www. Centacs.com/quik-pt3.htm.
Kim, E., Newton, F. B., Downey, R. G., & Benton, S. L. (2010). Personal factors impacting college student success: Constructing college learning effectiveness inventory (CLEI). College Student Journal, 44(1), 112-126.
Komarraju M, Karau SJ. (2005). the relationship between the big five personality traits and academic motivation. Personality and Individual Differences; 39(3): 557−67.
Komarraju, M., Karau, S. J., Schmeck, R. R., & Avdic, A. (2011). The Big Five personality traits, learning styles, and academic achievement. Personality and individual differences, 51(4), 472-477.
Kurtz, J. E., Puher, M. A., & Cross, N. A. (2012). Prospective prediction of college adjustment using self-and informant-rated personality traits. Journal of personality assessment, 94(6), 630-637.
Lazarus, R.S. (1989). Psychological stress and coping process; Role.Of health problems. Journal Journal of personality and social psychology; 54: 466 -75
Leong, F. T., Bonz, M. H., & Zachar, P. (1997). Coping styles as predictors of college adjustment among freshmen. Counselling Psychology Quarterly, 10(2), 211-220.
Lounsbury, J. W., Sundstrom, E., Loveland, J. M., & Gibson, L. W. (2003). Intelligence, “Big Five” personality traits, and work drive as predictors of course grade. Personality and individual differences, 35(6), 1231-1239.
Lubbers, M. J., Van Der Werf, M. P., Kuyper, H., & Hendriks, A. J. (2010). Does homework behavior mediate the relation between personality and academic performance? Learning and Individual differences, 20(3), 203-208.
Magner, N., Welker, R. B., & Campbell, T. L. (1996). Testing a model of cognitive budgetary participation processes in a latent variable structural equations framework. Accounting and Business Research, 27(1), 41-50.
Matthews, G., Zeidner, M., & Roberts, R. D. (2006). Models of personality and affect for education: A review and synthesis. Handbook of educational psychology, 163-186.
Miller, J. D., & Lynam, D. (2001). Structural models of personality and their relation to antisocial behavior: A meta‐analytic review. Criminology, 39(4), 765-798.
Mohsenin, S. Esfidani, M. R. (2015). Structural Equation Modeling with the partial least squares (PLS) approach using the software SmartPLS. Tehran: institute ketone mehraban publication. (In Persian)
Noftle, E. E., & Robins, R. W. (2007). Personality predictors of academic outcomes: big five correlates of GPA and SAT scores. Journal of personality and social psychology, 93(1), 116.
Perera, H. N., & DiGiacomo, M. (2015). The role of trait emotional intelligence in academic performance during the university transition: An integrative model of mediation via social support, coping, and adjustment. Personality and Individual Differences, 83, 208-213.
Perera, H. N., & McIlveen, P. (2014). The role of optimism and engagement coping in college adaptation: A career construction model. Journal of Vocational Behavior, 84(3), 395-404.
Perera, H. N., McIlveen, P., & Oliver, M. E. (2015). The mediating roles of coping and adjustment in the relationship between personality and academic achievement. British Journal of Educational Psychology, 85(3), 440-457.
Revelle, W. (1993). Individual differences in personality and motivation:'Non-cognitive'determinants of cognitive performance.
Richardson, M., & Abraham, C. (2009). Conscientiousness and achievement motivation predict performance. European Journal of Personality, 23(7), 589-605.
Ross, S. R., & Rausch, M. K. (2002). Self-handicapping and the Five Factor Model of personality: mediation between Neuroticism and Conscientiousness. Personality and individual differences, 32(7), 1173-1184.
Russell, R. K., & Petrie, T. A. (1992). Academic adjustment of college students: Assessment and counseling.
Shouwenburg, H. C. (1995). Personality and academic competence. Poster presented at the seventh meeting of the international society for study of individual differences, Warsaw, Poland.
Tenenhaus, M., Amato, S., & Esposito Vinzi, V. (2004, June). A global goodness-of-fit index for PLS structural equation modelling. In Proceedings of the XLII SIS scientific meeting (Vol. 1, pp. 739-742).
Tenne, R. (2000). Personality correlates of decisional and task avoidant procrastination. European journal of Personality, 14(2), 141-156.
Trautwein, U., Lüdtke, O., Roberts, B. W., Schnyder, I., & Niggli, A. (2009). Different forces, same consequence: Conscientiousness and competence beliefs are independent predictors of academic effort and achievement. Journal of personality and social psychology, 97(6), 1115.
Vinzi, V. E., Trinchera, L., & Amato, S. (2010). PLS path modeling: from foundations to recent developments and open issues for model assessment and improvement. In Handbook of partial least squares (pp. 47-82). Springer, Berlin, Heidelberg.
Vollrath, M. (2001). Personality and stress. Scandinavian Journal of Psychology, 42, 335–347. doi:10.1111/1467-9450.00245
Werts, C. E., Linn, R. L., & Jöreskog, K. G. (1974). Intraclass reliability estimates: Testing structural assumptions. Educational and Psychological measurement, 34(1), 25-33.
Yazdkhasti F. (2009). Behavioral therapy and introduction of psychodrama. Psychology Colege: Isfahan. (In Persian)
Zenasni, F., Besançon, M., & Lubart, T. (2008). Creativity and tolerance of ambiguity: An empirical study. The Journal of Creative Behavior, 42(1), 61-73.
)