نویسندگان

1 فارغ التحصیل

2 استادیار گروه تکنولوژی آموزشی دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

هدف از پژوهش حاضر تعیین تأثیر الگوی طراحی آموزشی چهار مؤلفه‌ای بر میزان بار شناختی بیرونی و یادگیری موضوع‌های پیچیده در درس فیزیک بود. این پژوهش از جنبة هدف، کاربردی و از جنبة روش‌شناسی در زمرة پژوهش‌های آزمایشی قرار دارد. طرح پژوهش از نوع پیش‌آزمون - پس‌آزمون با گروه آزمایش و گروه کنترل است. جامعة آماری پژوهش شامل کلیة دانش‌آموزان پسر سال اول دبیرستان منطقه پنج شهر تهران در سال تحصیلی 93- 1392 و نمونة پژوهش سی نفر بود که با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب و به‌طور تصادفی در دو گروه پانزده نفرة آزمایش و کنترل قرارداده شد. گروه آزمایش در معرض متغیر مستقل (طراحی آموزشی درس فیزیک بر اساس الگوی چهار مؤلفه‌ای) قرار گرفت و گروه کنترل با روش رایج آموزش دید. ابزار جمع‌آوری داده‌ها، مقیاس اندازه‌گیری نُه درجه‌ای پاس، ون مرینبور و آدام (1994) بود که روایی صوری آن مورد تأیید اساتید و متخصصان قرار گرفت و پایایی آن با روش بازآزمایی 85/0 به­دست آمد. ابزار دیگر، آزمون محقق ساختة میزان یادگیری بود که متخصصان و استادان، روایی صوری آن را مشخص کردند و پایایی آن با استفاده از روش باز آزمایی 79/0 به دست آمد. پس از تجزیه‌و‌تحلیل داده‌ها با استفاده از روش‌‌ها و نرم‌افزارهای آماری، نتایج پژوهش نشان داد که الگوی طراحی آموزشی چهار مؤلفه‌ای بر کاهش میزان بار شناختی بیرونی گروه آزمایش نسبت به گروه گواه تأثیر معنا‌داری دارد. همچنین یافته‌ها نشان داد که میزان یادگیری در گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل افزایش معناداری داشته است.

کلیدواژه‌ها

بیابانگرد، اسماعیل. (1391). روانشناسی تربیتی: روانشناسی آموزش و یادگیری (ویرایش اول). تهران: ویرایش.
دهقان­زاده، حجت. (1393). تأثیر الگوهای طراحی آموزشی چهار مؤلفه‌ای و گانیه به‌صورت چندرسانه‌ای بر یادگیری درس علوم. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه خوارزمی تهران.
ریچی. ریتاسی، کلاین؛ جیمز، دی و ترسی. مونیکا، دبلیو. (1391). نظریه، پژوهش، عمل، دانش پایه طراحی آموزشی، ترجمه حسین زنگنه و الهه ولایتی. تهران: آوای نور. (انتشار به زبان اصلی، 2011).
سیف، علی اکبر. (1392). روانشناسی پرورشی نوین (ویرایش هفتم). تهران: دوران.
شعبانی، حسن. (1391). روش تدریس پیشرفته: آموزش مهارت‌ها و راهبردهای تفکر. تهران: سمت.
فردانش، هاشم. (1391). مبانی نظری تکنولوژی آموزشی. تهران: سمت.
کالیوگا، اسلاوا. (1391). بارشناختی و طراحی آموزشی، ترجمه محمدحسن امیرتیموری، سونیا موسی رمضانی و الهه ولایتی. تهران: آوای نور. (تاریخ انتشار به زبان اصلی، 2009).
کدیور، پروین. (1390). روانشناسی تربیتی (ویرایش اول). تهران: سمت.
گانیه، روبرت. ام. (1361). شرایط یادگیری، ترجمه نجفی زند. تهران: امیرکبیر.
محبوبی، طاهر؛ زارع، حسین؛ سرمدی، محمدرضا؛ فردانش، هاشم و فیضی، آوات. (1391). تأثیر رعایت اصول طراحی آموزشی بر بارشناختی موضوعات یادگیری در محیط‌های یادگیری چندرسانه‌ای. فصلنامه مطالعات برنامه درسی آموزش عالی. سال 3، شماره 6، پاییز و زمستان 1391، صص: 46-29.
موریسون، گری. آ؛ روس، ام. استیون، و کمپ، ای. جرالد. (1387). طراحی آموزش اثربخش، ترجمه غلامحسین رحیمی دوست. اهواز: دانشگاه شهید چمران اهواز (انتشار به زبان اصلی، 2004).
نظام­زادگان، غلامحسین؛ باقر زاده، فضل‌الله؛ حمایت‌طلب، رسول و فارسی، علیرضا. (1389). مقایسه اثر انواع تمرین بار شناختی بر زمان و دقت تکالیف هماهنگی دودستی. فصلنامه رشد و حرکت-ورزشی. شماره 4. صص: 133-149
نوروزی، داریوش و رضوی، سید عباس. (1391). مبانی طراحی آموزشی. تهران: سمت.
Enfield, J. (2012). Designing an educational game with ten steps to complex learning (Doctoral dissertation, faculty of the University Graduate School in partial fulfillment of the requirements for the degree Doctor of Philosophy in the Department of Instructional Systems Technology, Indiana University).
Lewis, M. W., & Anderson, J. R. (1985). Discrimination of operator schemata in problem solving: Learning from examples. Cognitive psychology, 17(1), 26-65.
Lim, J., Reiser, R. A., & Olina, Z. (2009). The effects of part-task and whole-task instructional approaches on acquisition and transfer of a complex cognitive skill. Educational Technology Research and Development, 57(1), 61-77.
Merrill, M. D. (2002). First principles of instruction. Educational technology research and development, 50(3), 43-59.
Fred G. W., Paas, F. G., & Van Merriënboer, J. J. (1994). Variability of worked examples and transfer of geometrical problem-solving skills: A cognitive-load approach. Journal of educational psychology, 86(1), 122.
Paas, F. G., Van Merriënboer, J. J., & Adam, J. J. (1994). Measurement of cognitive load in instructional research. Perceptual and motor skills, 79(1), 419-430.
Paas, F., Renkl, A., & Sweller, J. (2003). Cognitive load theory and instructional design: Recent developments. Educational psychologist, 38(1), 1-4.
Plass, J. L., Moreno, R., & Brünken, R. (2010). Cognitive load theory. Cambridge University Press.
Reigeluth, C. M. (Ed.). (2013). Instructional design theories and models: An overview of their current status. Routledge.
Sarfo, F. K., & Elen, J. (2007). Developing technical expertise in secondary technical schools: The effect of 4C/ID learning environments. Learning Environments Research, 10(3), 207-221.
Susilo, A. P., van Merriënboer, J., van Dalen, J., Claramita, M., & Scherpbier, A. (2013). From lecture to learning tasks: use of the 4C/ID model in a communication skills course in a continuing professional education context. The Journal of Continuing Education in Nursing.
Sweller, J., Ayres, P., Kalyuga, S. (2011). Cognitive Load Theory. New York: Springer.
Tarmizi, R. A., & Sweller, J. (1988). Guidance during mathematical problem solving. Journal of educational psychology, 80(4), 424.
Van Merriënboer, J. J., Clark, R. E., & De Croock, M. B. (2002). Blueprints for complex learning: The 4C/ID-model. Educational technology research and development, 50(2), 39-61.