نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد تحقیقات آموزشی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

2 دانشیار برنامه‌ریزی درسی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

3 استادیار روانشناسی تربیتی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی نیمرخ­های انگیزشی دانش­آموزان و تفاوت نیمرخ­های گروه­های مختلف ازنظر کمک خواهی، ادراکات محیطی کلاس، اهداف پیشرفت اجتماعی بر اساس فرسودگی تحصیلی بود. با توجه به ماهیت موضوع، از روش توصیفی از نوع همبستگی استفاده شد. جامعه آماری شامل کلیه دانش­آموزان دختر و پسر سال دوم دوره متوسطه شهر مریوان می‌باشد که در سال تحصیلی 93-92 مشغول به تحصیل بودند که تعداد آن‌ها 1295 نفر بوده است که از این تعداد 653 نفر دختر و 642 نفر پسر بودند. نمونه پژوهش را 274(دانش‌آموز پسر و دختر) تشکیل می­دهند که به شیوه­ی نمونه­گیری طبقه­ای تصادفی، از دبیرستان­های دوره­ی متوسطه شهر مریوان انتخاب گردیدند و سپس به چهار پرسشنامه ادراکات محیط کلاسی، کمک خواهی تحصیلی، فرسودگی تحصیلی و اهداف پیشرفت اجتماعی پاسخ دادند. برای تجزیه‌وتحلیل اطلاعات از تحلیل خوشه­ای (کلاستر) به روش چند ­میانگینی (k-means cluster)، تابع تشخیص و آزمون t تک نمونه­ای استفاده شد. نتایج نشان داد که در میان دانش­آموزان اولین خوشه با مقدار بالای پذیرش دارای نمره­ی میانگین بالا و مقدار پایین عملکردگرایی دارای نمره میانگین پایین است که این خوشه جهت­گیری انگیزشی پایین و خوشه­ی دوم با مقدار بالای لذت دارای نمره­ی میانگین بالا و مقدار پایین عملکردگرایی دارای نمره­ی میانگین پایین است که این خوشه جهت‌گیری انگیزشی بالا نامیده می­شود. آزمون t نمونه های مستقل نشان داد که تفاوت معناداری بین دو خوشه پایین و بالا وجود دارد. در افراد خوشه یک (7148/7 SD= 59/40 M=) میزان فرسودگی تحصیلی نسبت به افراد خوشه دو (28/6 SD= و 25/32 M=) بیش­تر است. همچنین یافته‌ها نشان داد که فرسودگی تحصیلی در خوشه جهت­گیری انگیزشی بالا کمتر بود. این پژوهش تلویحاتی برای دست‌اندرکاران تعلیم و تربیت دارد که از نتایج آن می‌توانند برای کاهش فرسودگی تحصیلی و بهبود پیشرفت دانش آموزان استفاده نمایند.

کلیدواژه‌ها

ابراهیمی، بهاره. (1392). رابطه باورهای معرفت‌شناختی و هدف‌های پیشرفت اجتماعی با تعهد شغلی دبیران دوره متوسطه شهر کامیاران در سال تحصیلی 91-92. پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه شهید مدنی آذربایجان.
ابراهیمی، سارا؛ پاک‌دامن، شهلا؛ و سپهری، صفورا. (1390). روابط بین اهداف پیشرفت، جو کلاس و سودمندی ادراک‌شده در نوجوانان. روان­شناسی و علوم تربیتی، روانشناسی تحولی، 29، ص 35-44.
احمدی، زینب. (1390). نقش جهت‌گیری هدف و باورهای انگیزشی در تعلل ورزی تحصیلی دانش آموزان سال سوم متوسطه شهر تبریز در سال تحصیلی 89-90. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان.
حبیبی کلیبر، رامین. (1392). تفاوت‌های جنسیتی و تغییرات تحولی در رفتار کمک خواهی دانش آموزان در درس ریاضی. مطالعات روانشناسی تربیتی،17، ص 65-82.
حبیبی کلیبر، رامین؛ و سرمد، زهره. (1385). نقش حرمت خود در رفتار کمک­خواهی و فعالیت‌های مرتبط با پیشرفت تحصیلی نوجوانان، فصلنامه روان‌شناسی دانشگاه تبریز، شماره 1، صص 49-78.
سیف، علی‌اکبر. (1388). روان­شناسی پرورشی نوین. چاپ سوم. تهران: آگاه.
عظیمی، محمد. (1390). بررسی رابطه یادگیری خود نظم داده انگیزش پیشرفت و فرسودگی تحصیلی با عملکرد تحصیلی دانش آموزان دوره متوسطه شهر اردبیل در سال تحصیلی 90- 89. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان.
عظیمی، محمد، پیری، موسی و زوار، تقی. (1393). رابطه فرسودگی تحصیلی و انگیزش پیشرفت با عملکرد تحصیلی دانش آموزان دوره متوسطه. آموزش و ارزشیابی،27، 87-102.
فلاتی، سارا. (1391). رابطه ادراک از ساختار کلاس درس و مهارت‌های اجتماعی با پیامدهای شناختی و عاطفی (پیشرفت و خود پنداره تحصیلی). پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان.
فولادوند، خدیجه؛ فرزاد، ولی اله؛ شهرآرای، مهرناز؛ و سنگری، علی‌اکبر. (1388). ویژگی‌های روان‌سنجی پرسشنامه سلامت، دو فصلنامه روان‌شناسی معاصر، (3)، 207-201.
کارشکی، حسین؛ خرازی، علینقی؛ و قاضی طباطبایی، محمود. (1387). بررسی ادراکات محیطی مدرسه‌ای و اهداف پیشرفت، آیا نوع مدرسه­ای رشته­ای تحصیلی و منطقه­ای محل سکونت تفاوت ایجاد می­کند؟ مطالعات تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد، 5(3)، ص 79-94.
مانلی، بی اف، جی(1373)، آشنایی با روش‌های آماری چند متغیره، ترجمه دکتر محمد مقدم و همکاران، چاپ اول، انتشارات پیشتاز علم.
Ahola, K., & Hakanen, J. (2007). Job strain, burnout and depressive symptoms: A prospective between job strees, burnout and clinical depression, Journal of Applied Disorders, 75, 209-221.
Anderman, E. M., & Midgley, C. (2004). Changes in self-reported academic cheating across the transition from middle school to high school, Contemporary Educational Psychology, 29 (2004) 499–517.
Braten & Olassen, B. s. (2005). Profiling individual differences in student motivation: A Longitudinal cluster anallystic study in different academic contexts.Contemporary Educational psychology. 2005, 30,359-396.
Breso, E., Salanova, M., & Schoufeli, B. (2007)." In search of the third dimension of Burnout, Applied psychology", 56 (3), 460-472.
Dambo, M. H. (1994).Appling educational psychology. (5the end.).Copyright by Longman publishing group.
Demerouti,E, Bakker, A. B., Nachreiner, E., & Schaufeli, W. B, (2001). The job demands resources dimension of job burnout, Journal of Applied Psychology, 81,123-133.
Freudenberger, H. J. (1974). Staff burn-out. Journal of Social Issues, 30, 159–165.
Gentry, M. M., & Owen, S, V. (2004). Secondary student perceptions of classroom quality: Instrumentation and differences between advanced/ honors and nonhonors classes. The Journal of Secondary Gifted Education, Xvi, 20-29.
Gentry, M., Gable, R. K., & Rizza, M. G. (2002). Students' perceptions of classroom activities. Are there grade-level and gender differences. Journal of Educational Psychology, 94, 539-544.
Horst, S., Finney, R., & Barron, K. (2007). Moving beyond acadmic achievement gol measures, A study of social achieverint goals, Contemporary Educational Psychology, 32, 667-698.
Kaplan, A., & Flum, H. (2010). Achievement goal orientations and identity formation styles. Educational Research Review, 5, 50–67.
Karabenick, S. A. (2004). Perceivd achievement goal structure and college student help seeking. Journal of educational psychology, 96,569-580.
Karabenick, S. A., & Newman, R. S. (2006). Help seeking in academic settings: Goals, groups and contexts. Mahwah, NJ: Erlbaum.
Karabenick, S. A., & Newman, R. S. (2008). Help seeking as a behavioral strategic learning theory. In E. Andeman & L. H. Anderman (Eds.), Psychology of Ciassroom Learning: An encyclopedia. Farmington Hills, MI: Thompson Gale.
Karabenick, S. A., & Newman, R. S. (2009). Help seeking: Generalizable self-regulatory process and social-cultural barometer. In M. Wosnitza, S. A. Karabenick, A. Efklides & P. Nenniger (Eds.), Contemporary motivation research: From global to local perspectives (pp. 25-48). Goettingen, Germany: Hogrefe & Huber.
Koeske, G. F., & Koeske, R. D. (1991). Student Burnout as a mediator of the stress outcome relationship. Research in Higher Education, 32(4), 415- 431.
Kozanitis, A., Desbiens, J., & Chouinard, R. (2008). Perception of teacher support and reaction toward questioning: Its relation to instrumental help-seeking and motivation to learn. International Journal of Teaching and Learning in Higher Education, 19(3), 238–250.
Lacovides, A., Fountoulakis, K. N., Kaprinis, S. t., & Kaprinis, G, (2003). The relationship model of burnout, Journal of Applied Psychology, 86, 499-512.
Lee, R. & Ashforth, B. (1996).A meta-analytic examination of the correlates of the three Maslach, C, Schaufeli, W. B & Leiter, M. P, (2001). Job burnut, Annual Review of Medicine, 31, 18-27.
Linnenbrink, E. A., & Pintrich, P. R. (2002).Achievement goal theory and affect: An asymmetrical bidirectional model. Educational psychologist, 37, 65-78.
Linnenrink, E. A. (2005). The dilemma of performance-approach goals:The use of multiple goal contexts to promote students motivation and learning. Journal of Educational Psychology, 97, 197, 213.
Nelson-le galls. (1983). children s self –perceptions of competence and help seeking. Journal of Genetic psychology, 150, 457 – 459.
Pintrich, P. R., & Schunk, D. H. (2002). Motivation in Education: Theory, Research and Applications. Second Edition. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.
Pintrich, p. R., & Schunk, D. H. (2002). Motivation and Education, Theory, Research. Journal of Educational Research, 14, 123-141.
Ratelle, F., Guay, F., Vallerand, Larose, J., & Sene call, C. (2007).Autonomous, Controlled, and Amotivated Types of Academic Motivation: A Person-Oriented Analysis. Journal of Educational Psychology, 99, 734-746.
Ryan, A. M., Ghee. & Midgley, C. (1998). why do some students avoid asking for help? An examination of the interplay among student's academic efficacy, teacher's social –emotional role, and the classroom goal stracture. Journal of Educational psychology, 90, 528-532.
Ryan, A. M: & Pintrich, P.R. (1997). “Should I ask for help?” The role of motivation and attitudes in adolescent’s help-seeking in math class. Journal of Educational Psychology, 89, 329-341.
Salmela- Aro. K., Savolainen, H & Holopainen. L, (2008).Depressive symptoms and school burnout during adolescence, Journal of Yoyth and Adolescence, 6, 34-45.
Schaufli,W. B., Marinez, I., M, Pinto, A., Salanova, M., & Bakker, A. B. (2002). Burnout and engagement in university students, Jornal of cross- culturd. Psychology, 364-484.
Toppinen, tanner-s-ojavvi, A., vananen, A., ralimo, R., & jappinen, P. (2005). Burnout as a predictor of medically certified sick leave abseences their diagnosed causes, Behavioral Me