نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه علوم ارتباطات اجتماعی، واحد قشم، دانشگاه آزاد اسلامی، قشم، ایران.

2 عضو هیأت علمی گروه علوم ارتباطات اجتماعی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران، ایران

3 استاد مدعو گروه علوم ارتباطات اجتماعی، واحد قشم، دانشگاه آزاد اسلامی، قشم، ایران - عضو هیأت علمی پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش، سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، تهران، ایران.

چکیده

هنگام بحران­ها باید از تأثیرگذاری سلبریتی‌ها و شبکه‌های اجتماعی به منظور آموزش مردم برای چگونگی مواجهه با آن و مشارکت همگی به نحو مقتضی بهره جست. شبکه‌های اجتماعی در زمان شیوع بیماری کووید 19 بسیار فعال بودند. در چنین شرایطی، آموزش مردم و جلب مشارکت آنها به طور هدفمند از چنان حساسیتی برخوردار است که همه چیـز تعیـین‌کننده می‌شود و یا ممکن است مخاطره­آمیزگردند. در تحقیق حاضر از نظریه کارکردگرایی رسانه‌ها و مدل جذابیت به عنوان اعتبار منبع بهره گرفته شد. نمونه پژوهش حاضر 386 کاربر اینستاگرام‌اند که صفحات سلبریتی‌ها را دنبال می‌کنند و برای سنجش متغیرها از پرسشنامه محقق ساخته و از آزمون رگرسیون برای آزمون فرضیه‌ها استفاده شده است. سلبریتی‌ها از نظر پاسخگویان افراد جذابی­ هستند که صفحات خود را با ارائه مطالب جدید به روز می‌کنند آن­ها بیشترین تأثیر بر متغیرآموزش یعنی تغییر نگرش مردم به میزان 63 درصد و کمترین تأثیر را بر تغییر رفتار مردم به میزان 16 درصد دارند. سلبریتی‌ها همچنین بر متغیر مشارکت مردم در بحران کرونا با بیشترین تأثیر بر شرکت داوطلبانه مردم برای رعایت پروتکل‌های بهداشتی به منظور مقابله با شیوع بیماری کووید 19، به میزان 39 درصد و کمترین تأثیر بر فعالیت فرایند در تصمیم گیری به میزان 25 درصد داشتهاند. بنابراین استفاده از سلبریتی‌ها به عنوان سرمایه نمادین در مدیریت بحران­ها از طریق جلب مشارکت داوطلبانه مردم در برنامه‌های تدوین شده و آموزش با بیشترین عامل در تغییرنگرش ‌می‌توانند نقش ایفا کنند.

کلیدواژه‌ها

اردکانی مریم، اصغر کیا علی و حسینی پاکدهی علیرضا، (1390) عنوان بررسی نقش بهره مندی از رسانه‌‌های جمعی در میزان مشارکت اجتماعی دانشجویان دانشکده‌‌های دانشگاه تهران و دانشگاه علامه طباطبایی. پایان‌نامه دانشگاه علامه طباطبایی،دانشکده علوم اجتماعی،گروه علوم ارتباطات اجتماعی 1390.
تاجیک، محدرضا (1384). مدیریت بحران، نشر فرهنگ گفتمان، چاپ دوم.
حسینی، مازیار (1387). مدیریت بحران، موسسه نشر شهر، چاپ اول.
حسینی، محمد و معماری، سیمین (1393) بررسی روش‌های ایجاد نگاه پیشگیرانه در رسانه‌ها در خصوص مدیریت بحران. ششمین کنفرانس بین المللی مدیریت جامع بحران.
دمیرچی، رضا، علی اکبری، شهناز (1395). مدیریت بحران با تأکید بر نقش رسانه در فرهنگ سازی(مورد مطالعه شبکه‌ها‌‌ی استانی رسانه ملی). هشتمین کنفرانس بین المللی مدیریت جامع بحران.
دهقانی، آرزو؛‌ معصومی، غلامرضا و ملک ثابت، سیده سمانه (1395). مدیریت رسانه در اطلاع رسانی در بحران و بلایای طبیعی، سومین همایش مدیریت رسانه.
رضا دوست، کریم؛ حسین زاده،‌ علی حسین و عابدزاده حمید (1388) بررسی عوامل موثر در مشارکت اجتماعی شهروندان، جامعه شهری شهر ایلام، جامعه شناسی کاربردی، 3 (35)، 110-97.
رضوانی، حمید رضا، (1385). مدیریت بحران سازمانی، تدبیر، 170. 25-20.
روزنتال، آریل و پائول تی‌ها‌‌رت و مایکل تی (1381). مقابله با بحران‌ها، مدیریت بلایا، شورش‌ها و تروریسم، (ترجمه محمد علی ستاری فقیهی)، فصلنامه دانش انتظامی، 4 (4)، 58-65.
روشندل اربطانی، طاهر و حیدری، علی. (1397). طراحی مدل سیاست‌گذاری سازمان تامین اجتماعی ایران، فصلنامه علمی- پژوهشی رفاه اجتماعی، 18 (59)، 51-65..
زارع، بیژن و روهنده، مجید. (1394). بررسی عوامل اجتماعی موثر بر مشارکت اجتماعی – سیاسی مطالعه ای در باب شهروندان بالای 18 ساله شهر کرج. مجلة مطالعات اجتماعی ایران، 9 (2)، 64-87.
ساعی ارسی، ایرج و قبادی، عیسی. (1390). بررسی آثار استفاده از برنامه‌‌های شبکه‌‌های فارسی ماهواره ای بر رفتار اجتماعی جوانان، فصلنامه علوم رفتاری، 3 (7)، 75-93.
سعیدی، اسلام پناه، دارابی، مرادی مخلص، (1390). بررسی رابطه بین میزان استفاده از اینترنت با مشارکت اجتماعی دانشجویان پیام نور استان کرمانشاه .همایش ملی صنایع فرهنگی و نقش آن در توسعه پایدار .
سلیمی، معصومه. (1392). نقش مـدیریت توسـعه انسـانی در بهـره وری نیـروی انسـانی، ماهنامه اجتماعی، اقتصادی، علمی وفرهنگی کار و جامعه، 155،55-47.
سهراب زاده، مهران؛ واحدیان، مرتضی و پیری، حسن. (1397). تحلیل پدیدارشناختی نمایش مصرف و سبک زندگی در شبکه‌ها‌‌ی اجتماعی آنلاین (مطالعه موردی: کاربران اینستاگرام)، نشریه اسلام و مطالعات اجتماعی، 3 (3)، 1-22.
سیف، علی اکبر، 1397، روانشناسی پرورشی،تهران: نشر دوران.
شریفی، طیبه. (1389). بررسی نقش رسانه‌‌های محلی در مدیریت بحران‌‌های طبیعی (مورد سیل) در استان گلستان از دیدگاه روزنامه‌نگاران استان. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، رشته علوم ارتباطات، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، دانشکده علوم اجتماعی و روان‌شناسی.
شمس مشهدی، تهمینه و کفاشی مجید. (1396) تأثیر رسانه‌ها‌‌ی ملی بر سرمایه اجتماعی با تأکید بر مشارکت اجتماعی، کجله پژوهش اجتماعی، 34، 129-117.
شولتز، ف. اوتز، ز. و گریتز، آ. (1395). آیا رسانه پیام است؟ واکنش‌ها و برداشت‌ها از ارتباطات بحران به وسیله توئیتر، وبلاگ و رسانه‌های سنتی، ترجمه حسین امجدی، فصلنامه نقد کتاب، 3 (10)، 211-231.
صادقی فرد، ناصر، نقوی، سید علی(1383). مدیریت مشارکتی، تهران، مرکز آموزش و تحقیقات صنعتی ایران.
ضامنی، سعید و سید مرتضی دادخواه حقیقی (1384). ساختار مدیریت بحران سازمان تامین اجتماعی، دومین همایش علمی تحقیقی امداد و نجات، تهران: موسسه آموزش عالی علمی –کاربردی هلال ایران.
 طایفی، علی، (1372). توسعه منابع انسانی، مجموعه مقالات نیروی انسانی متخصص – تهران، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، چاپ اول .
عبداللهیان، حمید و زهرایی، محمدرضا. (1397). مطالعه میزان سرمایه اجتماعی کاربران ایرانی اینستاگرام، فصلنامه معرفت فرهنگی اجتماعی، 36 (4)، 1-11.
فتحی، حبیب اله و جعفری، علی. (1396). رابطه مصرف رسانه ای با تغییر سبک زندگی (مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی)، فصلنامه مطالعات رسانه‌ها‌‌ی نوین، 9، 22-32..
قادری، وریا، مهناز ایروانی و محمدعلی فرنیا. (1392 ) بررسی رابطه بین هوش فرهنگی مدیران با بهره وری شعب بانک مسکن شهرستان ارومیه، فصلنامه مدیریت بهره‌وری،33، 25-55.
کمالی، یحیی و میرزایی، جلال (1396) مقایسه ساختار مدیریت بحران در ایران، ژاپن، هند و ترکیه،‌ فصلنامه مطالعات راهبردی سیاستگذاری عمومی،‌ 7، (25)، 269-245.
گانیه، آر. ام، لسلی جی. بریگز، والتر دبلیو ویگر؛1374، اصول طراحی آموزشی، تالیف ترجمه خدیجه علی‌آبادی. تهران: نشر دانا، .
لطیفی، محمد فرید؛ اسدی، امی حسین و طهرانی،‌ ها‌‌دی. (1391). ننقش رسانه‌های نوین در مدیریت بحران. دومین کنفرانس ملی مدیریت بحران.
مالمیر، مهدی. (1397). چگونه سلبریتی‌ها‌‌ نقش گروه مرجع را ایفا ‌می‌کنند؟ به روز شده در تاریخ 16 شهریور 1397، قابل بازیابی در سایت: http://www.iribnews.ir/fa/news/
محمودی میمند، محمد و خسروآبادی، ملیحه. (1396). مطالعه رابطه اعتبار شخصیت‌‌های مشهور (سلبریتی) باارزش ویژه برند با نقش میانجی گرانه اعتماد برند، دو ماهنامه بررسی‌‌های بازرگانی، 15 (86)، 59-74.
مک‌کویل، دنیس. (1388) درآمدی بر نظریه ارتباطات اجتماعی، مترجم پرویز اجلالی، پژوهشگاه فرهنگ، هنر وارتباطات.
مولایی، محمد مهدی. (1395). گردش فرهنگ سلبریتی در رسانه‌های اجتماعی: مطالعه فعالتی سلبریتی‌ها‌‌ی ایرانی و هوادارنشان در اینستاگرام، جامعه،‌ فرهنگ ورسانه، 21، 80-57.
نعیمایی، بنیامین و علی شکوری (1395). چالش‌‌های اجرای نظام جامع رفاه و تامین اجتماعی در ایران، فصلنامه علمی -پژوهشی رفاه اجتماعی، 16، 63-75.
وایت، استیون (1380). نوشته‌‌های اخیر‌ها‌‌برماس؛ خرد، عدالت و نوگرایی. ترجمه محمد حریری اکبری. تهران: قطره.
وردی‌نژاد، فریدون و شهلا بهرامی رشتیانی (1388). مدیریت بحران و رسانه‌ها، تهران: انتشارات سمت.
ویمر، راجر دی؛ دومینیک، جوزف، آر (1384). تحقیق در رسانه‌‌های جمعی. ترجمه کاووس سید امامی، تهران: سروش.
هابرماس، یورگن (1981)، نظریه کنش ارتباطی، مترجم کمال پولادی، تاریخ نشر 1394. ناشر مرکز.
یزدان آبادی، آزاده ایزدی، غازی، ایران و میرزازاده قصاب، فرشته (1394). اولویت بندی عوامل موثر در نقش رسانه‌‌های جمعی در مدیریت بحران‌‌های طبیعی با استفاده از روش AHP، دانش پیشگیری و مدیریت بحران، 5 (2)، 100-108.
Al Zoubi, M., & Bataineh, M. (2011). "The Effect of using Celebrities in Advertising on the Buying Decision Empirical Study on Students in Jarash Private University". Journal of Scientific Research, 13: 59-70.
Amos, C., Holmes, G., & Strutton, D. (2008). "Exploring the relationship between celebrity endorser effects and advertising effectiveness, a quantitative synthesis of effect size". International Journal of Advertising, 27 (2): 209–234.
Ash S. and Ross, D. K (2004). Crisis Management Through rhe Lends of Epidemiology Business Horizons.
Ceasarine, N. (2010). The effectiveness of celebrity endorsed advertising: A Kenyan perspective, Theses of Doctor of business Administration, San Diego, Available in (www.books.google.com).
Frommer, Dan (1 November 2010). "Here's How To Use Instagram". Business Insider. Retrieved May 20, 2011.
Glass, James J. “Citizen Participation in Planning: The Relationship Between Objectives and Techniques”, Journal of the American Planning Association. (45): 1979, PP 180-189.
Hutchison, D. (1999). Media Policy: An Introduction. Wiley-Blackwell., Journal of Multi-Criteria Decision Analysis, Volume 9, Issue 1-3, pp 11-27.
Mangina, E., & Mowlds, F. (2007). Sino-Irish teaching dynamics through learning styles awareness. Multicultural Education and Technology Journal, 1(4): 222-237.
Mitroff, I. I., Shrivastava, P., & Udwadia, F. E. (1987). Effective crisis management. Academy of Management Perspectives, 1(4), 283-292.
Sampaio R,  (1999). editor Educar, ensinar e aprender a distancia na era digital: principios basicos, proceedings of the X simposio International de Informảtica Educativa. The Asian Conference on Education; 2008 November 28; Salamanca.