نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد روان شناسی تربیتی،دانشگاه پیام نور،تهران،ایران

2 استادیار گروه روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه پیام نور، ،تهران،ایران

3 دانشیار گروه روان شناسی تربیتی،دانشگاه سمنان،سمنان، ایران

چکیده

هدف از این پژوهش بررسی پیش‌بینی رفتارهای خودناتوان‌ساز تحصیلی بر اساس اشتیاق تحصیلی، کیفیت زندگی در مدرسه و احساس تعلق به مدرسه دانش‌آموزان پسر دوره دوم متوسطه شهر ری بود. روش پژوهش توصیفی و از نوع همبستگی بود. حجم نمونه 350 نفر از این دانش‌آموزان و به شیوه نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای انتخاب و به پرسشنامه‌های رفتارهای خودناتوان ساز جونز و رودوالت (1982)، اشتیاق تحصیلی فردریکز، بلومنفیلد و پاریس (2004)، کیفیت زندگی در مدرسه ویلیامز و باتن (۱۹۸۱) و احساس تعلق به مدرسه بری، بتی و وات (2004) پاسخ دادند. داده‌های جمع‌آوری شده با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه تحلیل شد. یافته‌ها نشان داد که اشتیاق تحصیلی، کیفیت زندگی در مدرسه و احساس تعلق به مدرسه با رفتارهای خودناتوان­ساز تحصیلی رابطه منفی و معنی‌داری دارد (01/0>P). نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه نیز آشکار کرد که 4/27% درصد از کل واریانس رفتارهای خودناتوان‌ساز تحصیلی به‌وسیله اشتیاق تحصیلی، کیفیت زندگی در مدرسه و احساس تعلق به مدرسه تبیین می‌شود. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که اشتیاق تحصیلی، کیفیت زندگی در مدرسه و احساس تعلق به مدرسه سهم معنادار در پیش‌بینی رفتارهای خودناتوان­ساز تحصیلی دانش‌آموزان دارند.

کلیدواژه‌ها

آزادی، اسماعیل؛ متینی صدر، محمدرضا؛ صادق پور، آتوسا و نوری، محمدرضا. (1392). بررسی راهبردهای مقابله‌ای اسلامی، ویژگی‌های شخصیتی و رفتارهای خودناتوان­ساز در دانشجویان بسیجی و عادی. فصلنامه روانشناسی نظامی، 4(16)، 30-17.
حاج باقری، محسن؛ عربی متین‌آبادی، محمدجواد؛ قدیرزاده، زهرا؛ موجودی، حامد؛ و انصاری‌پور، محمدمهدی. (1396). علاقه دانشجویان به رشته تحصیلی خود و عوامل مؤثر بر آن: دیدگاه دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی کاشان. مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، 17(3)، 34-24.
حداد رنجبر، سمیه؛ سعدی­پور، اسماعیل؛ درتاج، فریبرز؛ دلاور، علی و ابراهیمی قوام، صغری. (1397). تأثیر آموزش مبتنی بر رویکرد پذیرش و تعهد بر کاهش رفتارهای خودشکن تحصیلی دانشجویان: بر اساس بسته آموزشی تدوین‌شده. پژوهش در آموزش علوم پزشکی، 10(2)، 17-8.
حکیم زاده، رضوان؛ درانی، کمال؛ ابوالقاسمی، مهدی و نجاتی، فرهاد. (1393). بررسی رابطۀ احساس تعلق به مدرسه با انگیزۀ پیشرفت و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان دورۀ متوسطه نظری شهر اصفهان. مجله علوم تربیتی، 21(1)، 166-151.
حیدری، اعظم. (1394). بررسی ساختار عاملی (روایی سازه) پرسشنامه کیفیت زندگی در مدارس. کنفرانس بین المللی علوم انسانی، روانشناسی و علوم اجتماعی.
ذبیح الهی، کاظم؛ یزدانی ورزنه، محمدجواد و غلامعلی لواسانی، مسعود. (1391). خودکارآمدی تحصیلی و رفتارهای خودناتوان ساز در دانش آموزان دبیرستانی. فصلنامه علمی و پژوهشی روانشناسان ایرانی، 9(34)، 213-203.
زارع، حسین؛ محبوبی، طاهر و سلیمی، حسین. (1394). تأثیر آموزش شناختی ارتقاء امید بر کاهش اهمال‌کاری و خودناتوان‌سازی تحصیلی دانشجویان دانشگاه پیام نور بوکان. نشریه آموزش و ارزشیابی، 8(32)، 110-93.
زاهد بابلان، عادل؛ کریمیان، غفار و دشتی، ادریس. (1396). نقش کیفیت زندگی در مدرسه و خودپندارة تحصیلی در اشتیاق تحصیلی در دانش آموزان پایة پنجم و ششم ابتدایی شهرستان ثلاث باباجانی. رویکردهای نوین آموزشی، 12(1)، 91-75.
سلطانی شال، رضا؛ کارشکی، حسین؛ آقامحمدیان شعرباف، حمیدرضا؛ عبدخدایی، محمدسعید و بافنده، حسین. (1390). بررسی روایی و پایایی پرسشنامه کیفیت زندگی در مدرسه در مدارس شهر مشهد. مجله دانشگاه علوم پزشکی کرمان، 19(1)، 93-79.
سیدسرابی، مهناز و عسگری، شهناز. (1397). پیش‌بینی رفتارهای خودناتوان­ساز تحصیلی بر اساس اشتیاق تحصیلی، تاب‌آوری و تحمل پریشانی دانش آموزان دختر. پیشرفت‌های نوین در علوم رفتاری، 3(25)، 21-1.
شریفی، فائزه؛ مرزیه، افسانه و جناآبادی، حسین. (1396). رابطه هدف‌ها پیشرفت با احساس تعلق به مدرسه و نشاط ذهنی دانش‌آموزان. فصلنامه روانشناسی مدرسه، 6(4)، 119-99.
صالحی، محمد و دلاور، علی. (1394). بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی مقیاس خودناتوان‌سازی. فصلنامه اندازه‌گیری تربیتی، 6(20)، 118-97.
صفری، هدیه؛ جناآبادی، حسین؛ سلم‌آبادی، مجتبی و عباسی، امیر. (1394). پیش‌بینی اشتیاق تحصیلی بر اساس هوش معنوی و سرسختی روان‌شناختی. دوماهنامه علمی- پژوهشی راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، 8(6)، 12-7.
عالی‌پور بیرگانی، سیروس؛ مکتبی، غلامحسین؛ شهنی ییلاق، منیجه و مفردنژاد، ناهید. (1390). رابطه ویژگی‌های شخصیتی با خودناتوان‌سازی تحصیلی و مقایسه شیوه‌های فرزندپروری از لحاظ متغیر اخیر در دانش‌آموزان سال سوم دبیرستانی. دستاوردهای روان‌شناختی، 18(2)، 154-135.
عباسی، مسلم؛ درگاهی، شهریار؛ پیرانی، ذبیح و بنیادی، فرزانه. (1394). نقش تعلل ورزی و خودتنظیمی انگیزشی در پیش‌بینی اشتیاق تحصیلی دانشجویان. مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، 15(1)، 169-160.
عجم، علی‌اکبر؛ بادنوا، صدیقه؛ عبداللهی، مجید و مؤمنی مهمویی، حسین. (1395). رابطه بین خلاقیت هیجانی با اشتیاق تحصیلی دانشجویان دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی گناباد. پژوهش در آموزش علوم پزشکی، 8(4)، 18-11.
عمویی، نوشین؛ عجم، علی‌اکبر و بادنوا، صدیقه. (1396). نقش سرمایه روان‌شناختی در پیش‌بینی اشتیاق تحصیلی دانشجویان دانشکده تغذیه و صنایع غذایی. پژوهش در آموزش علوم پزشکی، 9(2)، 75-66.
قدم‌پور، عزت‌الله؛ کامکار، پیمان؛ سبزیان، عاطفه؛ چهل‌بر، سمانه؛ عبدلی و گراوند، هوشنگ. (1394). بررسی رابطه بین انگیزش و خودکارآمدی تحصیلی با اهمال‌کاری تحصیلی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز. پژوهش‌های کاربردی در روانشناسی تربیتی، 2(1)، 67-53.
کارشکی، حسین؛ مؤمنی مهمویی، حسین و قریشی، بهجت. (1393). رابطة انگیزش تحصیلی و کیفیت زندگی دانش‌آموزان مشمول ارزشیابی توصیفی با ارزشیابی سنتی. پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، 11(40)، 114-104.
کریمیان‌پور، غفار؛ دولتی، حسین؛ رنجبر، محمدجواد و غلامی، فائزه. (۱۳۹۴). بررسی رابطه بین کیفیت زندگی در مدرسه و مؤلفه‌های آن با اشتیاق تحصیلی دانش‌آموزان، کنفرانس ملی روانشناسی علوم تربیتی و اجتماعی.
محمودیان، حسن؛ عباسی، مسلم؛ پیرانی، ذبیح و شاه علی کبورانی، فاطمه. (1397). نقش اشتیاق عاطفی، شناختی و رفتاری یادگیری در پیش‌بینی فرسودگی تحصیلی دانشجویان. دو فصلنامه راهبردهای شناختی در یادگیری، 6(10)، 206-197.
مکیان، راضیه السادات و کلانترکوشه، سیدمحمد. (1394). هنجاریابی پرسشنامه احساس تعلق به مدرسه و ارتباط آن با فرسودگی تحصیلی و انگیزش پیشرفت در میان دانش‌آموزان شهر تهران. فصلنامه اندازه‌گیری تربیتی، 5(20)، 138-119.
هاشمی رزینی، هادی؛ موسوی­پناه، سیدمسلم و شیری، مریم. (1397). رابطه جهت‌گیری هدف‌ها پیشرفت و باورهای انگیزشی با اهمال‌کاری و خودناتوان­سازی تحصیلی دانش‌آموزان. فصلنامه علمی و پژوهشی مطالعات آموزشی و آموزشگاهی دانشگاه فرهنگیان، 3(11)، 80-67.
 
Antony, J. (2016). Academic Self-Efficacy and Self-Handicapping: Are they Influenced by Self-Regulated Learning?. Journal of Research: THE BEDE ATHENAEUM, 7(1), 15-22.
Brew, C., Beatty, B., & Watt, A. (2004). Measuring students’ sense of connectedness with school. In AARE (pp. 1-22).
Bryce, C. I., Goble, P., Swanson, J., Fabes, R. A., Hanish, L. D., & Martin, C. L. (2018). Kindergarten school engagement: Linking early temperament and academic achievement at the transition to school. Early education and development, 29(5), 780-796.
Cano, F., Martin, A. J., Ginns, P., & Berbén, A. B. G. (2018). Students’ self-worth protection and approaches to learning in higher education: predictors and consequences. Higher Education, 76(1), 163-181.
Çapri, B., Gündüz, B., & Akbay, S. E. (2017). Utrecht Work Engagement Scale-Student Forms'(UWES-SF) Adaptation to Turkish, Validity and Reliability Studies, and the Mediator Role of Work Engagement between Academic Procrastination and Academic Responsibility. Educational Sciences: Theory and Practice, 17(2), 411-435.
Çınar, K. A. Y. A., Erol, U. Ğ. U. R., ŞAR, A. H., & Ercengiz, M. (2017). Self-handicapping and irrational beliefs about approval in a sample of teacher candidates. Kastamonu Education Journal, 25(3), 869.
Fredricks, J. A., Blumenfeld, P. C., & Paris, A. H. (2004). School engagement: Potential of the concept, state of the evidence. Review of educational research, 74(1), 59-109.
Ghotra, S., McIsaac, J. L. D., Kirk, S. F., & Kuhle, S. (2016). Validation of the “Quality of Life in School” instrument in Canadian elementary school students. PeerJ, 4, e1567.
Gu, X., Chang, M., & Solmon, M. A. (2016). Physical activity, physical fitness, and health-related quality of life in school-aged children. Journal of Teaching in Physical Education, 35(2), 117-126.
Jones, E. E., & Rhodewalt, F. (1982). The self-handicapping scale. Princeton, NJ: Princeton University.
Lee, J., & Shute, V. J. (2010). Personal and social-contextual factors in K–12 academic performance: An integrative perspective on student learning. Educational Psychologist, 45(3), 185-202.
Nadirova, A., & Burger, J. M. (2014). Assessing student orientation to school to address low achievement and dropping out. Alberta Journal of Educational Research, 60(2), 300-321.
Pekrun, R., Lichtenfeld, S., Marsh, H. W., Murayama, K., & Goetz, T. (2017). Achievement emotions and academic performance: Longitudinal models of reciprocal effects. Child development, 88(5), 1653-1670.
Rissanen, I., Kuusisto, E., Tuominen, M., & Tirri, K. (2019). In search of a growth mindset pedagogy: A case study of one teacher's classroom practices in a Finnish elementary school. Teaching and Teacher Education, 77, 204-213.
Schaufeli, W. B., Salanova, M., González-Romá, V., & Bakker, A. B. (2002). The measurement of engagement and burnout: A two sample confirmatory factor analytic approach. Journal of Happiness studies, 3(1), 71-92.