نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دفتر معاونت فرهنگی واجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی

2 استاد روان شناسی تربیتی دانشگاه علامه طباطبائی

3 کارشناسی ارشد روان شناسی تربیتی دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

پژوهش حاضر با هدف تعیین رابطه بین مولفه­های هوش هیجانی بار- آن و دین داری در بین نوجوانان (دانش‌آموزان دبیرستان) در شهرستان قزوین، ناحیه یک، اجرا گردید. روش این پژوهش از نوع توصیفی و همبستگی و جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان مقطع دبیرستان ناحیه یک شهرستان قزوین بود؛ نمونه عبارت از 100 نفر از دانش آموزان بودند که به صورت نمونه گیری خوشه‌ای چند مرحله‌ای انتخاب گردیدند. ابزار گردآوری داده‌ها عبارت بود از مقیاس هوش هیجانی بار- آن (1997) و مقیاس دین­داری خدایاری فرد، سماواتی و اکبری زرد خانه (1388). تحلیل داده‌ها با استفاده از روش همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چند مرحله‌ای صورت گرفت. نتایج همبستگی پیرسون نشان داد بین هوش هیجانی و دین­داری و همچنین بین تمام زیر مؤلفه‌های هوش هیجانی (به جز کنترل استرس) با دین­داری رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. همچنین نتایج تحلیل رگرسیون چندمتغیره نیز نشان داد که هوش هیجانی به­عنوان متغیر پیش­بین، می‌تواند دین­داری را به­عنوان متغیر ملاک به­طور معنادار و مثبت پیش­بینی نماید. نتایج رگرسیون چند متغیره نشان داد که هریک از زیرمولفه­های هوش هیجانی (به جز زیر مؤلفه‌ی کنترل استرس) می‌توانند دین­داری را به­صورت مثبت و معنا دار پیش­بینی کنند و مقایسه ضرایب بتا نیز نشان داد مهم­ترین عامل پیش‌بینی‌کننده برای دین­داری، خلق و خوی عمومی است.

کلیدواژه‌ها

القرآن الکریم. (1371). ترجمه: مکارم شیرازی. قم: انتشارات دارالقرآن الکریم.
احسانی، مریم. صباراد، لیدا ؛ جهانیان، ایمان و خیرخواه، فرزان. (1393). ارتباط هوش هیجانی و وضعیت تحصیلی در دانشجویان دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی بابل. فصلنامه مرکزی مطالعات وتوسعه­ی آموزشی علوم پزشکی. 5(1): 80-87
اکبرزاده، نسرین. (1383). هوش هیجانی: دیدگاه سالووی و دیگران. تهران: فارابی
اورکی، محمد امین و برقی ایرانی، زیبا. (1389). رابطه جهت­گیری مذهبی با اضطراب مرگ در دانشجویان. کنگره بین­المللی دین، فرهنگ و روان­شناسی.
آذربایجانی،مسعود و موسوی اصل، م. (1387). درآمدی بر روان­شناسی دین، چاپ دوم. تهران: سمت.
آرین، خدیجه. (1378). بررسی رابطه دین­داری و روان­درستی ایرانیان مقیم کانادا. پایان نامه دکتری روان­شناسی عمومی، تهران: دانشکده‌ی روان شناسی و علوم تربیتی.
آقایار، سیروس و شریفی درآمدی، پرویز. (1386). هوش هیجانی. تهران: سپاهان
آقاگدی، پریسا و اعتمادی، احمد. (1391). بررسی اثربخشی آموزش نظریه انتخاب و کنترل گلاسر بر تحول الگوی هویت نوجوانان. مجله مطالعات روان­شناختی، دانشگاه الزهراء.8(4): 34-55
آلپورت، گوردن. (1995). بالیدن/ شایعه از نظر روان­شناسی / ریشه‌های دین­طلبی، ترجمه مسعود رضوی، 1344. انتشارات سازمان تربیت معلم وتحقیقات تربیتی.
آمدی تمیمی، عبدالواحد. (517 ق). غررالحکم و دررالکلم، ترجمه­ی محمد علی انصاری (1380). موسسه انتشاراتی امام عصر (عج)، ح 5357.
باقری، مسعود؛بنی اسدی، حسن و داوری، صفورا.(1390). رابطه دین­داری و ابعاد شخصیت با سلامت روان معلمان شهرستان رودان. دوفصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات اسلام و روان شناسی. 5(9):7-32
بشارت،محمد علی. (1384). بررسی تأثیر هوش هیجانی بر کیفیت روابط اجتماعی. فصلنامه مطالعات روان شناختی. دانشکده علوم تربیتی وروان شناسی دانشگاه الزهرا. 1(2): 25-38
تابش، فهیمه و زارع، حسین. (1391). تأثیر آموزش مهارت­های هوش هیجانی بر سبک­های تصمیم­گیری عقلایی، شهودی، اجتنابی، وابسته و آنی. مجله علوم رفتاری. 6(4): 323-329
جوادی آملی، عبدالله. (1377). شریعت در آئینه­ی معرفت. قم: انتشارات نشر اسراء.
جیمز، ویلیام. (1929). دین و روان، ترجمه مهدی قائمی (1372)، چاپ دوم. تهران: انتشارات آموزش انقلاب اسلامی.
حسن­زاده، رمضان. (1393). روش‌های تحقیق در علوم رفتاری. تهران: ساوالان
حسینی، فریده السادات ؛ مزیدی، محمد. و حسین چاری، مسعود. (1389). پیش بینی سبک‌های هویت بر اساس جهت­گیری‌های مذهبی در میان دانشجویان دانشگاه شیراز. دانشکده علوم تربیتی و روان­شناسی دانشگاه الزهراء (س). مجله اندیشه‌های نوین تربیتی. 6(1):53-71
خداپناهی، محمد کریم و خاکسار بلداجی، م. (1384). رابطه جهت­گیری مذهبی و سازگاری روان­شناختی در دانشجویان. مجله روانشناسی. 9(2):310-320
خداپناهی، محمدکریم و خوانین­زاده سریزدی، مرجان. (1379). بررسی نقش ساخت شخصیت در جهت­گیری مذهبی دانشجویان. مجله روانشناسی.14.4(2):185-204
خدایاری فرد، محمد ؛ احمد پور داریانی،مسعود ؛ هدهدی، بهزاد و مؤمنی لیلا. (1391). بررسی رابطه دین­داری با موفقیت کارکنان ایرانی. فصلنامه توسعه کارآفرینی.5(4):7-25
خدایاری فرد، محمد؛ سماواتی، سیما و اکبری زردخانه، سعید. (1388). آماده­سازی مقیاس دین­داری برای جمعیت دانش آموزی. اندیشه‌های نوین. دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه الزهرا (س). 5(4):107-127
خدایاری فرد، محمد؛فقیهی، علینقی؛ غباری بناب، باقر؛ شکوهی یکتا، محسن و رحیمی نژاد، عباس. (1391). مبانی نظری و روش­شناسی مقیاس‌های دین­داری، چاپ اول. تهران: انتشارات آوای نور.
دژکام، نجمه. (1381). بررسی رابطه عزت نفس و هوش هیجانی در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی. پایان نامه‌ی کارشناسی ارشد رشته روان­شناسی تربیتی. دانشگاه آزاد اسلامی
دهشیری، غلامرضا (1384). بررسی رابطه دین­داری و بحران هویت در بین دانش آموزان دبیرستانی شهرستان یزد. فصلنامه تعلیم و تربیت. 21(2): 87-98
سایبان فرد، زهرا. (1381). بررسی رابطه جهت­گیری مذهبی (درونی- برونی) با شیوه‌های مقابله با استرس در دانشجویان دانشگاه­های تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران.
سلطانی فر، عاطفه.(1386). هوش هیجانی. فصلنامه اصول بهداشتی روانی. 9(35و36): 83-84
سیف، علی اکبر. (1389). روان­شناسی پرورشی نوین. تهران: نشر دوران.
طالبان، محمدرضا. (1378). بررسی تجربی دین­داری نوجوانان کشور. وزارت آموزش و پرورش، دفتر توسعه و برنامه­ریزی امور پرورشی.
قربانی، نیما. (1377). روان­شناسی دین، یک روی آورد علمی چندتباری، فصلنامه قبسات، سال سوم، شماره 2 و 3
کلینی، محمد بن یعقوب. (329 ق). اصول الکافی، ترجمه­ی سید علی مرتضوی (1392). قم: نشر سرور.
گلمن، دانیل. (1995). هوش هیجانی، ترجمه­ی نسرین پارسا (1380). تهران: رشد.
لشکری، کبری. (1381). سنجش و اندازه­گیری. تهیه آزمون هوش هیجانی و بررسی اعتبار وروایی و نرم­یابی آن بر روی دانشجویان دانشگاه‌های شهر تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
مجدآبادی فراهانی،زهره؛ شهرآرای، مهرناز؛ داور پناه، فروزنده و جوادی، یاسر. (1393). بافت مدرسه، هویت ورفتارهای مشکل آفرین در اوائل نوجوانی. فصلنامه پژوهش‌های کاربردی روانشناختی. 5(3): 173-190
محمدی ری شهری، محمد. (1407- 1347 ق). میزان الحکمة. ترجمه­ی حمیدرضا شیخی (1392). قم: انتشارات دارالحدیث.
محمدی، زهره و لطفیان، مرتضی.(1387). بررسی قدرت پیش­بینی­کنندگی ابعاد هویتی فرزندان از طریق ابعاد فرزندپروری والدین در میان دانشجویان دانشگاه شیراز. فصلنامه علمی پژوهشی دانشگاه الزهراء (س).4(2):39-56.
محمدی ری‌شهری، محمد. (1378). خردگرایی در قرآن و حدیث. قم: نشر دارالحدیث. ص 230. ح 727
محمودی،مسعود نجفی، فیروز. (1391). بررسی اثر آموزش هوش هیجانی بر مهارت­های ارتباطی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد. مجله روش‌ها و مدل های روان­شناختی. 2(8): 35-53
معتمدی شلمزاری، عبدالله. (1381). رابطه‌ی هوش، نگرش‌های مذهبی و رویدادهای زندگی با سالمندی موفق. پایان نامه دکتری. تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
منتظرغیب، طیبه؛ قدسی، احقر و کیاخنژاد، مهین. (1391). رابطه هوش هیجانی با میزان سخت­رویی دانشجویان دانشگاه. فصلنامه مشاوره شغلی وسازمانی.4(13):101-114
نقابی، سعید و بهادری، محمد کریم. (1391). رابطه هوش هیجانی و رفتار کارآفرینانه. مجله طب نظامی. 14(2):123-128
هاشمی، زهرا و جوکار، بهرام. (1389). بررسی رابطه جهت­گیری مذهبی اسلامی با ابعاد هویت. مجله دانش و رفتار. 17(4):59-74
یاسمی­نژاد، پریسا؛ گل­محمدیان، محسن و فعلی، بهنام. (1390). بررسی رابطه مذهبی و سرسختی روان­شناختی در دانشجویان. فصلنامه پژوهش در مسائل تعلیم وتربیت اسلامی.19(12):119-137
Bar-El, R., García-Muñoz, T., Neuman, S., & Tobol, Y. (2013). The evolution of secularization: cultural transmission, religion and fertility—theory, simulations and evidence. Journal of Population Economics, 26(3), 1129-1174.
Bar-On, R. (1997). BarOn emotional quotient inventory. Toronto: Multi-Health Systems.
Bar-On, R. (2006). The Bar-On model of emotional-social intelligence (ESI) 1. Psicothema, 18(Suplemento), 13-25.
Erikson, E. H. (1993). Young man Luther: A study in psychoanalysis and history. WW Norton & Company.
Goleman, D. (1998). Working with emotional intelligence. Bantam.
Janati, Y., Musavi, S. A., Âzimi Lolaty, H., Fani Saberi, L., Hamta, A., Feyzi, S., & Ghobadi, M. (2012). Investigating emotional intelligence and self esteem Level among nursing and midwifery students of Mazandaran University of Medical Sciences in 2010. Journal of Mazandaran University of Medical Sciences, 21(1), 254-261.
Johnson, S. J., Batey, M., & Holdsworth, L. (2009). Personality and health: The mediating role of trait emotional intelligence and work locus of control. Personality and Individual Differences, 47(5), 470-475.
Mayer, J. D., & Salovey, P. (1993). The intelligence of emotional intelligence. Intelligence, 17(4), 433-442.
Ozer, D. J., & Benet-Martinez, V. (2006). Personality and the prediction of consequential outcomes. Annu. Rev. Psychol., 57, 401-421.
Smith, C. A. B. (2000). Emotional intelligence and religious orientation as predictors of abortion decision-making (Doctoral dissertation, Azusa Pacific University).
Spilka, B., Hood, R. W., Hunsberger, B., & Gorsuch, R. (2003). The psychology of religion: An empirical approach. Guilford Press.
Treadway, K. M. (1996). Religion and optimism modeles of the relationship. The student Journal of psychology.
Young, J. S., Cashwell, C. S., & Shcherbakova, J. (2000). The moderating relationship of spirituality on negative life events and psychological adjustment. Counseling and Values, 45(1), 49.